ဗမာေတြမေရးရဲတဲ့ သမိုင္းအမွန္သိရန္မျဖစ္မေနဖတ္ပါ
==============================
ဒုတိယ ကမၻာစစ္ အတြင္း ဂ်ိန္းေဖါ့ ေၿပာက္က်ား စစ္သည္ မ်ား၏
ဖက္ဆစ္ ဂ်ပန္ ေတာ္လွန္ေရး ၊ ကရင့္ ေတာ္လွန္ေရး အစပိုင္းတြင္ ကခ်င္ တပ္မ်ား ပူးေပါင္း ပါ၀င္မႈ ( မွတ္တမ္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ) ႏွင့္ တေက်ာ့ျပန္ ဗိုလ္ လဖိုင္ ေနာ္ဆိုင္းႏွင့္ဂ်ိန္းေဖါ့ စစ္သည္မ်ား
ဂ်ိန္းေဖါ့လူမ်ိဳးမ်ားသည္ ပထမတန္းစား စစ္သည္မ်ား
(Kachins were the first class warrior)
ျဖစ္သည္ဟု ကမၻာေက်ာ္ သမိုင္းဆရာ ေဂ်ဂ်ီစေကာ့တ္က
Burma and beyond အမည္ရွိ စာအုပ္တြင္
ေရးသားေလသည္။ ထို႔အတူ ဒုတိယကမၻာစစ္
အတြင္း ျမန္မာျပည္အတြင္း အေမရိကန္ ဂ်ိန္းေဖါ့ရိန္းဂ်ာ
ေျပာက္က်ား တပ္ဖြဲ႕ကို ဦးေဆာင္ခဲ့ေသာ ဖလက္ခ်ာ
ကလည္း ဂ်ိန္းေဖါ့လူမ်ိဳးမ်ားအား တုႏိႈင္းမမီႏိုင္ေသာ
ေတာတြင္း တိုက္ခိုက္ ေရးသမားမ်ား (Unmatch jungle fighters) ဟူ၍ လည္းေကာင္း၊ ၿဗိတိသွ်
ကခ်င္ေလဗီးစ္တပ္မွဴး ဗိုလ္မွဴးႀကီး အီယန္ဖဲလိုး
ေဂၚဒြန္ကလည္း (Amicable assassins)
အမည္ရွိ သူ၏ စာအုပ္တြင္ (The best guerrillas in the world) ကမၻာ့အေတာ္ဆံုးေသာ ေျပာက္က်ား
စစ္သည္မ်ားဟု ေရးသားေလသည္။
ထို႔ျပင္ ကိုလိုနီေခတ္ ရန္ကုန္ တကၠသိုလ္
ေနာက္ဆံုး ပါေမာကၡခ်ဳပ္ Hugh Tinker
ကလည္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ျပည္ေထာင္စု
ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ရာတြင္ တ႐ုတ္နယ္စပ္အေရး
အတြက္ လိုအပ္ေသာ စစ္သည္မ်ားအျဖစ္ အကူအညီ
ရယူႏိုင္ရန္ ကခ်င္မ်ားအား ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုတြင္
ပါဝင္ရန္ အတြက္ စည္း႐ံုးခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ……
အမည္ရွိသူ၏ စာအုပ္တြင္ ေရးသားေလသည္။
ဒုတိယကမၻာစစ္မီး အာရွတိုက္သို႔
ကူးစက္လာခ်ိန္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ
တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားမ်ား၏ ႏိုင္ငံေရး
လႈပ္ရွားမႈ ပိုမိုျပင္းလာခဲ့ရာ သခင္ေအာင္ဆန္း
ဦးေဆာင္ေသာ လူငယ္မ်ားသည္လည္း
တိုင္းျပည္လြတ္လပ္ေရး ရရွိရန္အတြက္ ပိုမိုလႈပ္ရွား
ေဆာင္ရြက္လာၾကေလရာ ေရွးဦးစြာ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္မ်ား
ႏွင့္ အဆက္အသြယ္ ရရွိၾက ေလသည္။ ထို႔ေနာက္ ျမန္မာ
လူငယ္ ၃ဝ အားေခၚေဆာင္ကာ တ႐ုတ္ျပည္
ဟိုင္နန္ကြ်န္းတြင္ ၿဗိတိ သွ်တို႔အား တိုက္ခိုက္ရန္အတြက္
စစ္ပညာ သင္ၾကားၾကေလသည္။ စစ္ပညာ
သင္ၾကားၿပီးေနာက္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ဂ်ပန္ တပ္မေတာ္ႏွင့္
အတူ ျပန္လည္ ဝင္ေရာက္လာကာ ျမန္မာႏိုင္ငံအား
ၿဗိတိသွ်ထံမွ ျပန္လည္ သိမ္းယူ ၾကေလ သည္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္ေသာ ဗမာ့လြတ္လပ္ေရး
တပ္မေတာ္ ႏွင့္အတူ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္တပ္မ်ား ျမန္မာျပည္သို႔
ဝင္ေရာက္လာခ်ိန္တြင္ ၿဗိတိသွ် တပ္မ်ား ေရေၾကာင္း၊
ေလေၾကာင္း၊ ကုန္းေၾကာင္းမ်ားမွ တစ္ဆင့္ အိႏၵိယျပည္သို႔
ဆုတ္ခြာၾကေလသည္။ ကုန္းေၾကာင္း ဆုတ္ခြာရာတြင္
ရခိုင္ကမ္းေျမာင္၊ ခ်င္းေတာင္တန္းႏွင့္ အမ်ားဆံုးမွာ
ကခ်င္ေဒသ ဟူးေကာင္းေတာင္ ၾကားမွတစ္ဆင့္
ဆုတ္ခြာၾကေလသည္။ ဖက္ဆစ္ ဂ်ပန္မ်ား သိမ္းပိုက္ၿပီး
မ်ားမၾကာမီ ကခ်င္ေဒသ သို႔ ေရာက္ရွိလာၾကရာ
ၿဗိတိသွ်တို႔အား အစဥ္အဆက္ သစၥာခံၿပီး စစ္တပ္ဝန္ထမ္း
မ်ားအျဖစ္ အမႈထမ္းေနၾကေသာ
ကခ်င္လူမ်ိဳးတို႔အေပၚ မုန္းတီးစိတ္ အျပည့္ျဖင့္ ညႇဥ္းပန္း
ရက္စက္မႈမ်ား ျပဳလာၾကေလသည္။
ဖက္ဆစ္မ်ား၏ ရက္စက္မႈမ်ားေၾကာင့္
ဟူးေကာင္းေတာင္ၾကားမွ အိႏၵိယျပည္သို႔ ၿဗိတိသွ်မ်ား
ဆုတ္ခြာရာတြင္ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္း ဦးေဆာင္ေသာ
ဂ်ိန္းေဖါ့စစ္သည္အခ်ိဳ႕မွာ လိုက္ပါသြား ျခင္းမျပဳဘဲ၊
ဆြမ္ပရာဘြမ္ ေဒသ တြင္ ေနရာယူကာ ေျပာက္က်ားတပ္ဖြဲ႕
ဖြဲ႕စည္းၿပီး ရရာလက္နက္ျဖင့္ ဖက္ဆစ္ ဂ်ပန္မ်ားအား
ခုခံေတာ္လွန္ရန္ အတြက္ ျပင္ဆင္ ၾကေလသည္။
အိမ္တြင္းလုပ္ တူမီးေသနတ္မ်ားျဖင့္ ခုခံၾကရာတြင္
အေမရိကန္ ျပည္တြင္းစစ္ အတြင္း အသံုးျပဳခဲ့ေသာ
တစ္လံုးထိုး တူမီး ေသနတ္မွာ ဂ်ိန္းေဖါ့ေျပာက္က်ားမ်ား၏
အေကာင္းဆံုး လက္နက္ ျဖစ္ခဲ့ ေလသည္။
ျမန္မာတစ္ျပည္လံုးတြင္ မည္သူ၏ အကူအညီမွ်
မပါဘဲ ဖက္ဆစ္ ဂ်ပန္အား ပထမဆံုး
ဆန္႔က်င္ေတာ္လွန္ တိုက္ခိုက္ေနသူ မ်ားမွာ
ဂ်ိန္းေဖါ့တိုင္းရင္းသား မ်ားသာလွ်င္ ျဖစ္ခဲ့ေလသည္။
ၿဗိတိသွ်မ်ား ဆုတ္ခြာၿပီးခ်ိန္တြင္ အဆက္အသြယ္
လံုးဝျပတ္ေတာက္သြား ခဲ့ရာ ၆ လမွ် ၾကာျမင့္ခဲ့ေလသည္။
သို႔ေသာ္လည္း ဂ်ိန္းေဖါ့ေျပာက္မ်ား ထံတြင္ ဝိုင္ယာလက္
ဆက္သြယ္ေရး စက္ရွိေၾကာင္း၊ ၿဗိတိသွ်တို႔ ၾကားသိရ
သျဖင့္ အဆက္အသြယ္ ျပဳလုပ္ ႏိုင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းၾကေတာ့သည္။ ဆက္သြယ္ေရးတပ္ ရဲေဘာ္မ်ား တစ္ရက္တြင္ ၂၄ နာရီ
ဆက္သြယ္ေရး စက္ ဖြင့္ၿပီး ဂ်ိန္းေဖါ့ေျပာက္က်ားမ်ား၏
အဆက္အသြယ္ကို ေစာင့္ဆိုင္းေနၾကေပရာ ၄ လခန္႔အၾကာ
၁ ရက္တြင္ တီတီ.. တီတီတီ.. တီတီတီတီတီတီ…
ဆို ေသာ ဆက္သြယ္မႈ အခ်က္ျပသံ ျမည္လာရာ
ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္း ဦးေဆာင္ေသာဂ်ိန္းေဖ့ါေျပာက္က်ားမ်ားထံမွ
ေရဒီယို ဆက္သြယ္မႈျဖစ္ေနေတာ့သည္။ ယင္း သို႔
အဆက္အသြယ္ ရၿပီး ၿပီးခ်င္း ၿဗိ တိသွ်တို႔မွဂ်ိန္းေဖါ့ေျပာက္က်ားမ်ား အား အကူအညီေပးရန္ ႀကိဳးစားေလ ေတာ့သည္။
ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္တို႔သည္ အိႏၵိယျပည္အား ေအာင္ျမင္ေအာင္
တိုက္ခိုက္ရန္အတြက္ ပူတာအိုေဒသအား မျဖစ္ မေန
ရရွိရန္မွာ အလြန္တရာမွ အေရးႀကီးေၾကာင္း သိၾကရသျဖင့္
ပူတာအို ေဒသသိမ္းပိုက္ေရးအတြက္ ႀကိဳးပမ္း ၾကေလရာ
ပူတာအိုေဒသသို႔ ေရာက္ရွိရန္ အတြက္မူ ဆြမ္ပရာဘြမ္
ေဒသအား ေက်ာ္ျဖတ္သြားရမည္ျဖစ္ေလ သည္။
သို႔ေသာ္လည္း ဆြမ္ပရာဘြမ္ ေဒသတြင္ ရဝမ္ေျပာက္က်ားမ်ား
ေနရာယူထားၿပီးျဖစ္ေလရာ ဖက္ဆစ္ မ်ားအတြက္
အလြန္တရာမွ အခက္အခဲ ျဖစ္ေနေတာ့သည္။
အစတြင္ ဂ်ပန္တို႔သည္ ရဝမ္ ေျပာက္က်ားမ်ားအား
အထင္အျမင္ ေသးစြာျဖင့္ ခ်ီတက္လာရာ လမ္းတစ္ေလွ်ာက္
လံုးတြင္ရဝမ္ေျပာက္က်ား မ်ား၏ ဆီးႀကိဳ တိုက္ခိုက္မႈအား
ႀကံဳေတြ႕ရေလေတာ့သည္။ ၁၉၄၃ ခုႏွစ္တြင္ ၿဗိတိသွ်ႏွင့္
ဂ်ိန္းေဖါ့ေျပာက္က်ား မ်ား အဆက္အသြယ္ ေကာင္းမြန္စြာ
ျပန္လည္ ရရွိၿပီးသည့္ ေနာက္တြင္ ဆြမ္ပရာဘြမ္ေဒသ
ေဂါ့နန္ေက်းရြာ (Fort Hertz) တြင္ ၿဗိတိသွ်မ်ား
ေလထီး ျဖင့္ ျပန္လည္ ေရာက္ရွိလာၿပီးကာ နယ္ဖိုဒ္ဦးစီးကာ
ၿဗိတိသွ် ကခ်င္ ေလဗီးစ္ (…) တပ္ဖြဲ႕စတင္ဖြဲ႕စည္း ၾကရာ
ေနာက္ပိုင္း တြင္ တပ္ဖြဲ႕ဝင္ အင္ အား ၄ ေထာင္မွ်ရွိခဲ့ေလသည္။ ထို တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပင္ အိႏၵိယသို႔ ဆုတ္ခြာခဲ့ၾကေသာ
ၿဗိတိသွ်တို႔မွလည္း ေမဂ်ာဂ်င္နရယ္ ဝင္းဂိတ္ဦးေဆာင္
ကာ ခ်င္းဒစ္(ျခေသၤ့)အမည္ရွိ ေျပာက္က်ားတပ္ဖြဲ႕
ဖြဲ႕စည္းရာ ဂ်ိန္းေဖစစ္သည္ ေထာင္ဂဏန္းမွ်
ပါဝင္ခဲ့ၾကေလသည္။
ထိုသို႔ ေျပာက္က်ားတပ္ဖြဲ႕ဖြဲ႕စည္း ၿပီးေနာက္
ေလဗီးစ္တပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ားက ဆြမ္ပရာဘြမ္ေဒသသို႔
က်ဴးေက်ာ္လာ ေသာ ဖက္ဆစ္မ်ားကို တိုက္ခိုက္ ျခင္းႏွင့္
ခ်င္းဒစ္တပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ားက ျမစ္ႀကီးနား မႏၱေလး မီးရထားလမ္း
အေနာက္ဘက္ပိုင္းမ်ားထိ ထိုးေဖာက္ ဝင္ေရာက္ကာ
ဖက္ဆစ္မ်ားအား စတင္ တိုက္ခိုက္ၾကေလသည္။
၁၉၄၃ ခုႏွစ္တြင္ မဟာမိတ္ အဂၤလိပ္ တပ္ဖြဲ႕မ်ား
ျမန္မာအိႏၵိယ နယ္စပ္သို႔ေရာက္ရွိလာၿပီး ပန္ေဆာင္၊
နန္းယြန္း၊ ရွင္ ေဗြယန္ေဒသမွ ဗမာျပည္နယ္တြင္းသို႔
ထိုးစစ္ဆင္ႏြဲရန္ ေရာက္ရွိလာၿပီး ေဒသခံ ရွမ္းနီ ဂ်ိန္းေဖါ့မ်ား၏
အကူအညီျဖင့္ ျမစ္ႀကီးနား ၿမိဳ႕သိမ္း တိုက္ပြဲအား
ေအာင္ျမင္စြာ ဆင္ႏႊဲႏိုင္ခဲ့ၾကေလသည္။ ထို႔ေနာက္
အဂၤလိပ္ ကခ်င္ရိန္းဂ်ား တပ္ဖြဲ႕ကို ဆက္လက္ဖြဲ႕စည္းရာ
ဂ်ိန္းေဖါ့ လီဆူ ရဝမ္ လခ်ိတ္ ေလာ္ေဝၚစစ္သည္
တစ္ေသာင္းေက်ာ္ ပါဝင္ တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾက ေလသည္။
ထိုသို႔ျဖင့္ ေလးဗီးစ္၊ ခ်င္းဒစ္၊ ရိန္းဂ်ား တပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ားသည္
မဟာ မိတ္တို႔ႏွင့္အတူ ဖက္ဆစ္မ်ားအား ပူးေပါင္း
တိုက္ခိုက္ခဲ့ရာ မႏၱေလး၊ သာ စည္၊ ေတာင္ႀကီး၊
လြယ္လင္၊ ရပ္ ေစာက္ စသည့္ ေဒသမ်ားထိ ဖက္ဆစ္
မ်ားအား လိုက္လံ တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကေလသည္။ ၁၉၄၅ ခုႏွစ္
မတ္ ၂ဝ ရက္တြင္ ေဒသအႏွံ႔သို႔ ေရာက္ရွိေနေသာ အေမရိကန္ ကခ်င္ရိန္းဂ်ား တပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ားအား ဗန္းေမာ္သို႔ ေလယာဥ္အစီး
၃ဝ ျဖင့္ ျပန္လည္ေခၚယူ ကာ မတ္ ၂၄၊ ၂၅၊ ၂၆ ရက္တြင္
စိန္လံုကဘားတြင္ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္အား စစ္ႏိုင္ေသာ
အထိမ္းအမွတ္ မေနာပြဲ ေတာ္ႀကီးကို ၃ ရက္တိုင္ ၿခိမ့္ၿခိမ့္
သဲ က်င္းပခဲ့ၾကေလသည္။ အေမရိ ကန္ ကခ်င္ရိန္းဂ်ား
တပ္ဖြဲ႕ဝင္ဂ်ိန္းေဖါ့စစ္သည္မ်ား ျပန္သြားၾကေသာ္လည္း
ၿဗိတိသွ်တပ္ဖြဲ႕ဝင္၊ ကခ်င္ေလဗီးစ္ (British Kachin Levis) တပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ားႏွင့္ ျခင္းဒစ္ (Chindit) ကခ်င္စစ္သည္ မ်ားက
ရန္ကုန္၊ ေမာ္လၿမိဳင္၊ တာခ်ီလိတ္ စသည့္ ေဒသမ်ားထိ
သြားေရာက္ တိုက္ခိုက္ ခဲ့ၾကေလသည္။ သို႔ ျဖင့္
ဒုတိယကမၻာစစ္ ၿပီးတြင္ ကခ်င္ စစ္သည္မ်ားတြင္ ဘီဂ်ီအမ္ (Burma Gallantry Medal)၊ အယ္မ္စီ (Militry Cross) သူရဲေကာင္းဘြဲ႕ရ ၂ဝဝ ခန္႔ႏွင့္ အျခား သူရဲေကာင္း
ဘြဲ႕တံဆိပ္ရ ၄ဝဝ ခန္႔ရွိခဲ့ေၾကာင္း သိရေလသည္။ ဂ်ိန္းေဖါ့
ေျပာက္က်ားမ်ား၏ ခုခံတိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ ဖက္ဆစ္မ်ားသည္
ပူတာအို ေဒသအား မသိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့သျဖင့္ အိႏၵိယႏိုင္ငံအား
မသိမ္းႏိုင္ခဲ့ျခင္းႏွင့္အတူ ျမန္မာျပည္တြင္ ဖက္ဆစ္ မ်ား
စစ္႐ံႈးမႈ စတင္ခဲ့ရျခင္း ျဖစ္ခဲ့ေလသည္။
ထို႔အတူ ဖက္ဆစ္မ်ားသည္ တ႐ုတ္ျပည္ေနာက္ေက်ာ
ျဖစ္ေသာ ယူနန္နယ္မွ တ႐ုတ္ျပည္တြင္းသို႔ ဝင္ေရာက္
ရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈတြင္လည္း ပန္ ဆိုင္းၾကဴကုတ္၊ စိန္လံုကဘား၊
လိုင္ ဇာေဒသမ်ားတြင္ ကခ်င္ေျပာက္က်ား မ်ား၏
တိုက္ခိုက္မႈအား မထိုးေဖာက္ ႏိုင္သျဖင့္ တ႐ုတ္ျပည္သို႔
ဝင္ေရာက္ ႏိုင္ျခင္း မရွိခဲ့ၾကေခ်။ တ႐ုတ္ျပည္ သို႔
ေနာက္ေက်ာမွ မဝင္ေရာက္ႏိုင္သျဖင့္ ျမန္မာျပည္တြင္းမွပင္ တ႐ုတ္ အေမရိကန္ အဂၤလိပ္တပ္ဖြဲ႕မ်ား၏ ေခ်မႈန္းျခင္းကို
ခံလိုက္ရေလသည္။
ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕သိမ္း တိုက္ပြဲျဖစ္ၿပီး ဖက္ဆစ္တို႔သည္
ဧရာဝတီ ျမစ္ ေၾကာင္းမွ ဝါးလံုး တစ္ေခ်ာင္းတည္းျဖင့္
လည္းေကာင္း၊ အုန္းသီးတစ္လံုးအား ဖက္တြယ္၍
လည္းေကာင္း၊ ၿခံဳဖုတ္ကေလးမ်ား၊ ဒိုက္ကေလးမ်ား
အား ဖက္တြယ္၍ လည္းေကာင္း ညအခ်ိန္တြင္
ေရစုန္ေမ်ာကာ ထြက္ေျပးရာ ကခ်င္ေျပာက္က်ား
လက္ေျဖာင့္ တပ္သားမ်ား၏ လက္ခ်က္ျဖင့္
တစ္ဦးတစ္ေယာက္မွ် လြတ္ထြက္သြား ျခင္းမရွိေၾကာင္း …
. အမည္ရွိ စာ အုပ္တြင္ General Donovan Webstar
က ေရးသားေလသည္။ သို႔ျဖင့္ ကိုလိုနီ ျမန္မာျပည္၏
ေနာက္ဆံုး ဒုတိယ ဘုရင္ခံ ျဖစ္ေသာ ဆာေဒၚမန္စမစ္သည္ Col.Ian Fellowes Gordon ၏ Battle for Naw Seng’s Kingdom အမည္ရွိ စာအုပ္တြင္
ေအာက္ပါအတိုင္း အမွာစာ ေရးသားခဲ့ေလသည္။
“The battle for Naw Seng’s Kingdom”, foreword by The Rt Hon Sir Reginald Dorman Smith, G.B.E, Governor of Burma, 1941-1946”. I can only envy who had the privilege of fighting alongside the Hill peoples of Burma, without courage and determination the whole history of our generation might have been changed with the Japanese.
ေနာ္ဆိုင္းႏွင့္ သူ၏ ရဲေဘာ္ ကခ်င္ေျပာက္က်ားမ်ား၏
အကူအညီ မရွိခဲ့လွ်င္ ကြ်ႏု္ပ္တို႔ သားစဥ္ ေျမးဆက္မ်ား၏
သမိုင္းသည္ ဂ်ပန္သမိုင္း ျဖစ္သြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္းကို
ဆိုလိုျခင္းပင္ ျဖစ္ေလသည္။
၁၉၄၈ခုႏွစ္ျမန္မာျပည္လြတ္လပ္ေရးရအၿပီး
အုပ္စုဖြဲ႔ေသာႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚလာသည္။
အမွန္မွာ ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႔အစည္းမ်ားသည္လြတ္လပ္ေရး
မရခင္ကတည္းက ရွိေနၿပီးသားျဖစ္သည္။
လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ ေပၚေပါက္လာေသာ
အုပ္စုမ်ားမွာ
(၁)ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ။
(၂) ရဲေဘာ္ျဖဴ။
(၃) အလံနီ။
(၄) ေကအန္န္ဒီအို။
(၅) အမ္မ္အန္န္ဒီအို မ်ား ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားလာသည္။
၎တို႔အထဲမွ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ႏွင့္
ရဲေဘာ္ျဖဴတို႔သည္ ဖဆပလကိုမေက်နပ္(ထိုင္ခုံလုၾကသည္)၊
ထို႔ေၾကာင့္ ဦးစြာေတာခိုၾကသည္။
ဖဆပလ အစိုးရကို လက္နက္ကိုင္တိုက္ပြဲ၀င္
ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ၾကသည္။
ဂ်ပန္ေခတ္ သို႔မဟုတ္ ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီးၿပီးဆုံးၿပီးေနာက္
ျမန္မာျပည္လြတ္လပ္ေရးမရခင္ အဂၤလိပ္အစိုးရက
ျမန္မာႏိုင္ငံအတြက္ စစ္တပ္မ်ားဖြဲ႔စည္းေပးခဲ့သည္။
ျမန္မာျပည္ကိုကာကြယ္ရန္ ေအာက္ပါအတိုင္းဖြဲ႔စည္းထားသည္။
ဗမာအမ်ိဳးသား သတ္သတ္ျဖင့္ ဗမာ့ေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္း(Burma Rifle) ဗမာ့ေသနတ္ကိုင္(၁) တပ္ရင္း(၃)
(၄) (၅) (၆)တို႔ျဖစ္သည္။
ဗမာ့ေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္း(၂) (2nd-Burma Rifle)သည္
ဗမာ့ေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္းဟုေခၚေသာ္လည္း ၎တပ္
ထဲတြင္ ကခ်င္၊ ခ်င္း၊ ကရင္မ်ားသာရွိ၍ ဗမာအမ်ိဳးသားမ်ား လုံး၀မပါ၀င္ေခ်။ ၎တပ္ရင္းသည္ ကုလားျပည္ (India)သို႔ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္း ေရာက္သြားေသာတပ္ျဖစ္သည္။
General Wingate
(Chin dit force)ျခေသၤ့တပ္ဟုေခၚေသာ (General Wingate)၏ တပ္ျဖစ္သည္။
ထိုတပ္ထဲတြင္ အဂၤလိပ္စစ္သား၊ ေဂၚရခါးစစ္သား၊အာဖရိကန္စစ္သားမ်ားလည္း ေရာေႏွာပါ၀င္ေသးသည္။ (2nd-Burma Rifle)တပ္၏တာ၀န္မွာ (General Wingate)၏ တပ္မ်ားကိုလမ္းျပရန္၊ ေထာက္လွမ္းေရး လုပ္ ငန္းမ်ားလုပ္ရန္ျဖစ္သည္။
လူမ်ိဳးစုမ်ားကိုလည္း ကရင္ေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္း(Karen Rifle) (၁) (၂) (၃)၊ ကခ်င္ေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္း (Kachin Rifel) (၁) (၂) (၃)၊ ခ်င္းေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္း (Chin Rifel) (၁) (၂) (Chin Hill Battalion) ဆိုကာ ဖြဲ႔စည္းထားသည္။
ထို႔ေနာက္ဗမာ့ေသနတ္ကိုင္တပ္မ်ား ေတာခိုသည္။
ထိုတပ္ ရင္းမ်ားမွာ (1st-Burma Rifle) (2nd-Burma Rifle) (3rd-Burma Rifle) အခ့်ိဳ(UMPGT) တပ္၊
အျခားတပ္မ်ား အနည္းငယ္ပါ၀င္သည္။
(4th-Burma Rifle)ေန၀င္းကိုင္ေသာတပ္သည္
ေတာခုိျခင္းမရွိ။
၎တို႔ေတာခိုရန္ ပထမ စည္းေ၀းေသာအခါ
ဗိုလ္ေန၀င္းကိုယ္တိုင္ပါ၀င္ရန္ျဖစ္ေသာ္လည္း
ေနာက္ပိုင္းမည္ကယ့္သို႔ စိတ္ေျပာင္းလဲသြားသည္ကို မသိရပါ။ ပါ၀င္ျခင္းမရွိပါ။ ေတာခိုရန္ျပႆနာကို ဗိုလ္ေန၀င္းအားလုံးသိသည္။သို႔ေသာ္ အစိုးရအဖြဲ႔အစည္းကို အသိမေပးပါ။
ေတာခိုသြားသည့္တပ္မ်ားကို တိုက္ရန္အတြက္
နယ္ေျမခြဲၿပီးစစ္ဆင္ေရးလုပ္ေတာ့သည္။
(2nd-Kachin Rifle)ႏွင့္(2nd-Karen Rifle)
တပ္မ်ား ျပည္ၿမိ့ဳနယ္ကိုတာ၀န္ေပးသည္။
(2nd-Kachin Rifle)မဂၤလာဒုံမွ သာယာ၀တီသို႔၊(2nd-Karen Rifle)မိတၳီလာမွေရနံေခ်ာင္း၊ ေအာင္လံ ျပည္ၿမိ့ဳ
သို႔ ဦးတည္တိုက္ခိုင္းသည္။
ထိုးစစ္ကို (2nd-Kachin Rifle)ႏွင့္(2nd-Karen Rifle)တပ္မ်ားညွပ္ၿပီးျပည္ၿမိ့ဳကို ကြန္ျမဴနစ္လက္မွ သိမ္းယူရန္
ျဖစ္သည္။
(1st-Kachin Rifle)သည္ ပ်ဥ္းမနား၊တပ္ကုန္း၊ ရမည္းသင္း၊ ကန္သာနယ္ေျမမ်ားကို ထိုးစစ္ဆင္သည္။
(3rd-Karen Rifle)စစ္ကိုင္းနယ္၊(1st-Karen Rifle)
သည္ ေတာင္ငူနယ္၊(2nd-Burma Rifle)သည္ ေညာင္ေလး
ပင္ နယ္ေျမ၊ (2nd-Chin Rifle)သည္ ပဲခူးနယ္ေျမ၊ (1st-Chin Rifle) သည္ ရန္ကုန္ၿမိ့ဳလုံၿခံဳေရး ယူထားသည္။
မွတ္ခ်က္ ထိုအခ်ိန္တြင္ ဗမာတပ္မ်ား ၿမ့ိဳလုံၿခံဳေရးျဖစ္သည္။
ေတာခုိ၍ က်န္ရစ္ခဲ့ေသာတပ္ရင္း (၆)မွ တပ္သားမ်ား
ပဲခူးခရိုင္တြင္ လႈပ္ရွားမႈအနည္းငယ္ေပးသည္။
(1st-Kachin Rifle)သည္ ပ်ဥ္းမနားနယ္ေျမကို
တိုက္ခိုက္ရွင္းလင္းရန္အတြက္ ေမၿမိ့ဳ ပ်ဥ္းမနား သာ၀တၳိ သို႔
ေရႊ႕ေျပာင္းလာၿပီး သာ၀တၳိတြင္ေရွ႕တန္းရုံးစိုက္လ်က္
၁၉၄၈ခုႏွစ္ ဧၿပီလမွစ၍ ထိုးစစ္ဆင္ေလေတာ့သည္။
၎ထိုးစစ္တြင္(C-coy, D-coy)မ်ားကိုအသုံးခ်သည္။
ထိုတပ္ခြဲႏွစ္ခြဲကို တပ္ခြဲမွဴး ဗိုလ္ႀကီးေနာ္ဆိုင္း အၿမဲတမ္းတာ၀န္ယူသည္၊ ေနာက္ပိုင္းလုံၿခံဳေရးကို(A-coy)က တာ၀န္ယူသည္။
ထိုအခ်ိန္တြင္ ကြန္ျမဴနစ္လႈပ္ရွားမႈ သိသိသာသာနည္းသြားသည္၊
နယ္ေျမအမ်ားစုကို ထိန္းထားႏိုင္ၿပီျဖစ္ေသာ္ လည္း
ေတာင္တြင္းႀကီးနယ္ေျမ၌ လႈပ္ရွားမႈမ်ားရွိေနေသး၍
ထိုေနရာသို႔(D-coy)ကိုတာ၀န္ေပးသည္။
ေတာင္ညိဳ၊ ဟင္းကုန္း ကို (c-coy)မွ တာ၀န္ယူ
တိုက္ခိုက္ေနခ်ိန္ ၁၉၄၉ခုႏွစ္ဇႏၷ၀ါရီလကုန္ခါနီး
(ရက္အတိအက် မမွတ္မိေတာ့)တပ္ရင္းမွစာတေစာင္(C, D-coy)တပ္ခြဲမွဴးထံေရာက္လာသည္။
၎စာထဲတြင္ ကရင္သူပုန္ထၿပီ ဤစာရရွိပါက
ခ်က္ျခင္းတပ္ရင္းသို႔ျပန္လာရန္ ဟု ပါရွိပါသည္၊
ထိုစာေၾကာင့္တပ္ေခါက္လာၿပီး သာ၀တၳိသို႔ျပန္စုရုံးၾကသည္။
တပ္ရင္းဌာနခ်ဳပ္သို႔ျပန္ေရာက္ၿပီး ၂ရက္နားၿပီးေသာအခါ
တပ္ဗိုလ္မ်ားစည္းေ၀းၾကသည္။
တပ္ရင္းမွဴး ဒုတိယဗိုလ္ႀကီး ေဇာ္ေဂါင္က
ေျပာၾကားသည္မွာ အခု ကၽြန္ေတာ္တို႔
အစိုးရလခစားသည့္အတြက္ ကရင္ကိုတိုက္ရမည္၊
သို႔ေသာ္ၾကည့္တိုက္ရမည္ ဟုေျပာသည္၊ အျခားဗိုလ္ေတြ
ဘာမွ်မေျပာၾက။
ဗိုလ္ေဇာ္တူး (D-coy)က ေျမြကယ့္သို႔ဥာဏ္ရွိၿပီး
ခ်ိဳး(ဂ်ိဳး)ကယ့္သို႔လိမၼာရမည္ ဟုေျပာေသာအခါလူတိုင္း၀ိုင္း
ရယ္(ရီ)ၾကသည္
ညေနပိုင္း(Mess)တြင္တပ္ဗိုလ္မ်ားအနားယူေသာအခန္း၌ ဘီယာ၊ရမ္ ေသာက္ရင္း အခ့်ိဳက ဗမာအစိုးရ မေကာင္းေၾကာင္
းေျပာၾကေသာအခါ ဗိုလ္ႀကီးေနာ္ဆိုင္းႏွင့္ တပ္ရင္းမွဴးတို႔
အျငင္းအခုံျဖစ္ေလသည္၊
ဗိုလ္ႀကီးေနာ္ဆုိင္း၏အေၾကာင္းျပခ်က္မွာ ယခုလက္ရွိ
ကြန္ျမဴနစ္ကို တိုက္၍မၿပီးခင္ ကရင္ကိုျပန္တိုက္ရမည္ျဖစ္
၍ မိမိတို႔အေနျဖင့္ တပ္အကူအညီဘယ္က ရမည္နည္း။
အဓိပၸါယ္သည္ အစိုးရမေကာင္းသျဖင့္ လူတိုင္းမေက်မနပ္
ျဖစ္ေနေသာေၾကာင့္ ေတာ္လွန္ၾကသည္ကို ဆိုလိုျခင္း
ျဖစ္သည္။
ထိုအခါ တပ္ရင္းမွဴးက ေဟ့ ေနာ္ဆိုင္း
ခင္ဗ်ားမလုပ္ခ်င္လ်င္ ထြက္ပါ ဟုဆိုေသာအခါ
ဗိုလ္ႀကီးေနာ္ဆိုင္းက ထြက္ဘို႔ေျပာေနတာမဟုတ္ဘူး
ဟုျပန္ေျပာေလသည္၊ ညစာစားၿပီးေနာက္ အုပ္စုဖြဲ႔ၿပီး
စကားေျပာၾကသည္၊
ဗိုလ္ႀကီးေနာ္ဆိုင္းကို ေထာက္ခံေသာသူမ်ားသည္။
ေရတာရွည္၊ ေတာင္ငူဘက္သို႔ခ်ီတက္ရန္
အစီအစဥ္လုပ္ၾကေလသည္။
ဗိုလ္မွဴးႀကီး ဘန္လင္ေဇာ္တူး
တေန႔တြင္ ဗိုလ္ႀကီးေနာ္ဆိုင္းသည္ ပ်ဥ္းမနားၿမိ့ဳထဲတြင္
ဗမာအစိုးရတပ္မ်ားဖမ္းထားေသာ ကရင္အရပ္သားမ်ား
ထံသြား၍ ကရင္အလံတခုႏွင့္ကရင္ေယာက္်ားေလး
အသက္ ၁၂ႏွစ္ခန္႔ရွိသူတေယာက္ကိုပါေခၚယူလာၿပီး(C-coy)
ထမင္းခ်က္ရုံ၌ ၀ွက္ထားလိုက္သည္၊ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္
တပ္ရင္းဌာနခ်ဳပ္တြင္ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးတပ္၌
ဗမာတပ္သားမ်ားပါရွိေနသည့္အျပင္ အျခားလူမ်ား
မသိေစရန္ျဖစ္သည္။
ေတာင္ငူသို႔ဆင္းမည့္ရက္၌္ ထိုကရင္ကေလးကို
တပ္အျပင္ဘက္ ႏွစ္ဖါလုံခန္႔အကြာရွိ ရြာတရြာ၏ဆိုင္တဆုိင္
တြင္ သြားထားေလသည္၊ဗိုလ္ႀကီးေနာ္ဆိုင္း၏ (C-coy)
အရင္ခ်ီတက္ရန္ျဖစ္သည္၊ စစ္ခ်ီကားမ်ားအစီအရီ စီ
တန္းထားသည္ကို တပ္ရင္းမွဴးက စစ္ေဆးၾကည့္ရႈၿပီးသည္ႏွင့္
ဗိုလ္ႀကီးေနာ္ဆိုင္းက တပ္ရင္းမွဴးကိုအေလးျပဳၿပီး
ကားေပၚတက္၍ထြက္ခြါလာခဲ့သည္၊ ကရင္ကေလးကို
ခရီးစဥ္အတြင္းေခၚယူသြားသည္။
ကိုယ္ရံေတာ္၊ စက္ကိုင္ရဲေဘာ္သုံးဦးႏွင့္အတူ
သူ၏ဂ်စ္ကားသည္ ေရွ႕ဆုံးမွထြက္သြားေလသည္။
ထိုအခ်ိန္ ေရတာရွည္ၿမိ့ဳကို ကရင္တပ္ရင္း(၁)မွ
တပ္ခြဲတခြဲေနရာယူထားခ်ိန္ျဖစ္သည္၊ ေရတာရွည္ၿမိ့ဳသို႔ေရာက္
ခါနီးတြင္ ဂ်စ္ကားေပၚ၌ ကရင္အလံႏွင့္ဂ်ိန္းေဖါအလံတို႔ကို
တဘက္တခ်က္တပ္လွ်က္ ကရင္တပ္ခြဲရွိရာသို႔ ကား
ေမာင္းသြားသည္၊ သို႔ေသာ္ သူ၏တပ္ခြဲမွ တပ္သားမ်ား
ကိုၿမိ့ႏွင့္ ၂မိုင္ခန္႔အကြာတြင္ထားရစ္ခဲ့သည္။
ကရင္စစ္သားမ်ားသည္ ကရင္အလံႏွင့္ ဂ်ိန္းေဖါ့အလံ
တပ္ဆင္ထားသည့္ ဂ်စ္ကားကိုေတြ႔ေသာအခါ ပစ္ခတ္ျခင္း
မျပဳပဲ ၀င္ခြင့္ျပဳေလသည္။
ဂိတ္ေရာက္ေသာအခါ ဗိုလ္ႀကီးေနာ္ဆိုင္းက
ခင္ဗ်ားတို႔ဗိုလ္နဲ႔ေတြ႔ခ်င္တယ္ ဟု၀ွက္ၿပီးေခၚလာသည့္
ကရင္ကေလးကို ကရင္ဘာသာျဖင့္ေျပာေစေလသည္။
ထိုအခါကရင္တပ္ခြဲမွဴးႏွင့္စကားေျပာဆိုၿပီး
ေၾကးေတာကရင္တပ္ရင္းသို႔ဆက္သြားကာ ကရင္တပ္ရင္းမွဴး
ေစာမင္းေမာင္ႏွင့္ေတြ႔ရန္ စကားေျပာစက္ျဖင့္အေၾကာင္း
ၾကားေပးသည္။
ထို႔ေနာက္ ဗိုလ္ႀကီးေနာင္ဆိုင္းကို ကရင္တပ္ရင္းမွဴးရွိရာ
ေၾကးေတာတပ္ရင္းဌာနခ်ဳပ္သို႔ လိုက္ပို႔သည္၊ တပ္ရင္း
ဌာနခ်ဳပ္သို႔ေရာက္သည့္အခါ တပ္ရင္းမွဴးႏွင့္အျခားကရင္လူႀကီးမ်ားႏွင့္ေတြ႔ဆုံေဆြးေႏြးၿပီး သေဘာတူညီမႈယူ လိုက္ၾကသည္။
ေရတာရွည္တြင္ခ်ထားေသာ ကရင္တပ္ကိုရုပ္သိမ္းၿပီး
ကခ်င္တပ္ကိုေရတာရွည္ၿမိ့ဳတြင္ေနေစလွ်က္ ဆက္လုပ္
ရမည့္လုပ္ငန္းမ်ားကို လက္တြဲလုပ္ေဆာင္သြားရန္
သေဘာတူသျဖင့္ ကရင္တပ္ကိုေနာက္ဆုတ္ေစၿပီးေနာက္
ထိုေန႔ညေန ၆နာရီခန္႔၌ ကခ်င္တပ္ရင္းကို
စက္ျဖင့္အေၾကာင္းၾကားေခၚယူလိုက္သည္။
တပ္ရင္းမွဴး၊ ဒုတပ္ရင္းမွဴး၊ ရုံးထိုင္မွဴးႏွင့္အတူ
အျခားဗိုလ္သုံးေယာက္တို႔ ေၾကးေတာကရင္တပ္ရင္းဌာနခ်ဳပ္
သို႔ သြားေရာက္ ေဆြးေႏြးၾကၿပီး ည ၁၂နာရီခန္႔တြင္
မိမိတပ္ရင္းသို႔ျပန္လည္ေရာက္ရွိသည္။
ထို႔ေနာက္ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းႏွင့္ ဗိုလ္ေဇာ္တူးႏွင့္အတူ
တပ္ဗိုလ္တပ္သားအားလုံးေဆြးေႏြးၾကသည္။
ကရင္ကိုတိုက္မလား မတိုက္ဘူးလား ဟုေမးၾကည့္ေသာအခါ
မတိုက္ခ်င္ေၾကာင္းႏွင့္ အခ့်ိဳကဗမာကိုတိုက္ရန္
ေျပာလာပါသည္။
ဤကယ့္သို႔ ကရင္ကိုမတိုက္လိုသည့္အေၾကာင္းမွာ
ကရင္ႏွင့္ကခ်င္တို႔သည္ေတာင္ေပၚသား ညီအစ္ကိုရင္းျခာ
မ်ားသဖြယ္ လူမႈေရး၊ ဘာသာေရးေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
ဘာသာေရးႏွင့္စပ္လွ်ဥ္း၍ေျပာရမည္ဆိုပါက
ကရင္နတ္စားႏွင့္ ကခ်င္နတ္စားတို႔သည္
ျခားနားျခင္းမရွိၾကေခ်၊ ကရင္နတ္စားတို႔၏နတ္စင္သည္
၀ါးျခမ္းျပား တစ္ျခမ္း ႏွစ္ျခမ္းျဖင့္လုံေလာက္သည့္နည္းတူ
ကခ်င္နတ္စားတို႔သည္လည္း ထိုနည္းအတိုင္းပင္ျဖစ္သည္။
ေတာင္ေပၚသားမ်ားသည္ ေခါင္ရည္ကိုႏွစ္သက္ၾကသည္
၊ ေတာင္ေပၚသားကရင္မ်ားသည္ ဧည့္သည္လာလ်င္
ခ်က္ျခင္း ေခါင္ရည္ေဖါက္္သကယ့္သို႔ ကခ်င္တို႔သည္လည္း
ထိုအတိုင္းပင္ျဖစ္သည္။
ဆိုလိုသည္မွာ ကရင္ႏွင့္ဂ်ိန္းေဖါ့တို႔ တြင္တူညီသည့္
အျခခံအခ်က္အလက္မ်ား မ်ားစြာရွိသျဖင့္ ကိုယ္ခ်င္းစာနာ
စိတ္၊ သနားၾကင္နာစိတ္ရွိသည္ႏွင့္ အတူ ကူညီလိုေသာ
စိတ္ေစတနာေၾကာင့္ ၁၉၄၉ခုႏွစ္ကရင့္ေတာ္လွန္ေရး
ကို ကခ်င္တပ္ရင္း (၁)ႏွင့္ (၃)မွ တပ္ဗိုလ္တပ္သားမ်ား
ကရင္ႏွင့္ပူးေပါင္းလွ်က္ ဖဆပလ အစိုးရကို
အတူတကြ ေတာ္လွန္တိုက္ခိုက္ၾကရန္သေဘာ
တူညီခဲ့ၾကေလသည္။
ထိုအခ်ိန္ ေမၿမိ့ဳတြင္ ဗမာအစိုးရတပ္မွဖမ္းထားေသာ
ကရင္တပ္ဗိုလ္တပ္သား၊ အစိုးရအမႈထမ္း ေယာက္်ား
မိန္းမ ကေလးသူငယ္ စုစုေပါင္းငါးေထာင္ခန္႔ကို ဦးစြာသြားေရာက္ကယ္ထုတ္ၿပီးမွ အင္းစိန္၊ ရန္ကုန္ဆင္းရန္ ဗိုလ္ႀကီးေနာ္ဆိုင္းတို႔ဘက္မွ တင္ျပခ်က္ကို ကရင္တပ္မ်ားကအစတြင္
လုံး၀လက္မခံၾကေခ်။ ဗိုလ္ႀကီးေနာ္ဆိုင္း ႏွင့္ဗိုလ္ေဇာ္တူးတို႔
ေၾကးေတာကရင္တပ္ရင္းသို႔ညစဥ္ ရွစ္နာရီမွ ဆယ့္တစ္နာရီအထိ သြားေရာက္ေဆြးေႏြး သည့္တိုင္ ကရင္တပ္မွ တပ္မွဴးမ်ား
လက္မခံခဲ့။
ေနာက္ဆုံး အစၥတု၊ေတာင္ငူအေရွ႕ဘက္ကမ္း ဦးေစာလုံအိမ္၌
ႏွစ္ႀကိမ္တိုတိုင္ကရင္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ေဆြး
ေႏြးၿပီးေနာက္ မယုံတ၀က္ယုံတ၀က္ျဖင့္လက္ခံခဲ့ၾကသည္။
ရာႏႈံးျပည့္လက္မခံေသာေၾကာင့္ ဗိုလ္ႀကီးေနာ္ဆိုင္းက
ဗိုလ္ေဇာ္တူးကိုေျပာသည္မွာကရင္ေတြကိုေျပာရတာ
ေတာ္ေတာ္ခက္သည္ ဟု ဆိုပါသည္။
ေနာက္ဆုံးတြင္ ၁၃-၀၂-၁၉၄၉ေန႔၌ အစီအစဥ္လုပ္ရန္
သေဘာတူလက္ခံလာသည္။
၁၄-၀၂-၁၉၄၉ ေန႔တြင္ဦးေစာလုံ၏အိမ္၌
ေနာက္တဖန္ထပ္မံေဆြးေႏြးသည္၊၁၅-၀၂-၁၉၄၉ရက္
ည၌ဂ်ိန္းေဖါ့တပ္မွ တပ္ခြဲမွဴး၊ တပ္ဗိုလ္ႏွင့္
ကရင္ေခါင္းေဆာင္မ်ား ဆုံးျဖတ္ခ်က္
သေဘာတူညီခ်က္မ်ားကို အတည္ျပဳလိုက္ၾကသည္။
ထိုသေဘာတူညီခ်က္အရ ကရင္ႏွင့္ပူးေပါင္းေသာ
ကခ်င္တပ္၏အင္အားမ်ားမွာ (1st-Kachin) မွ
(A), (C), (D) Coyမ်ားႏွင့္ (3rd-Kachin)မွ
(A) Coy သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး၊ေမာ္ေတာ္ကားတပ္
၊ဘရင္းကယ္ ရီယာ(Bren Carrier)ေလးစင္း၊
ဆက္သြယ္ေရးအဖြဲ႔၊ ရုံးအဖြဲ႔စုစုေပါင္း ဂ်ိန္းေဖါ့တပ္အင္အား
၇၀၀ေက်ာ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ တပ္ခြဲတခြဲတြင္
လူအင္အား ၁၅၀ရွိျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
ထိုညတြင္ ကရင္ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင္ဂ်ိန္းေဖါ့ေခါင္းေဆာင္မ်ား
ဆုံးျဖတ္သေဘာတူညီၾကေသာအခ်က္မ်ားမွာ
(၁) တိုက္ပြဲတြင္က်ဆုံးေသာ ဂ်ိန္းေဖါ့ရဲေဘာ္မ်ား၏
မိဘမ်ားကို တိုက္ပြဲမၿပီးခင္ တစ္ေယာက္လ်င္ ေငြ၁၀၀၀
ေပး ထားရန္၊ ၎ေငြ ၁၀၀၀သည္ စပ္ကူးမတ္ကူးကာလတြင္
ေပးထားျခင္းျဖစ္သည္။
(၂) ေလာေလာဆယ္တြင္ ေက်ာင္းဆရာ အေယာက္ ၅၀ကို
ကခ်င္ျပည္သို႔အကူအညီေပးရန္။
(၃) ဂ်ိန္းေဖါ့စစ္သားမ်ားကို တတ္ႏိုင္သေရြ႕ စစ္သုံးပစၥည္း၊
လက္နက္ခဲယမ္း ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးရန္။
(၄) အျခားေသာကိစၥအ၀၀ကို တိုက္ပြဲၿပီးမွ ဆုံးျဖတ္ရန္။
စသည္တို႔ျဖစ္သည္။
၁၅-၀၂-၁၉၄၉ ည အစည္းအေ၀းတက္ေရာက္သည့္
ကခ်င္တပ္ဗိုလ္မ်ားမွာ
(1st-Kachin) (A-coy)မွ ဗိုလ္ႀကီးေဒါင္ေဒါင္း။
ဗိုလ္လဗ်တန္။
(C-coy)မွ တပ္ခြဲမွဴး ဗိုလ္ႀကီးေနာ္ဆိုင္း(ဂ်ိန္းေဖါ့
တပ္အားလုံး၏ ေခါင္းေဆာင္)။
(D-coy)တပ္ခြဲမွ တပ္ခြဲမွဴး ဗိုလ္ႀကီးတန္ေဒါင္းခင္။
ဗိုလ္ႀကီးဖရမ္ဂမ္ဒီး။
ဒု တပ္ ခြဲမွဴး သို႔မဟုတ္ (12 Platoon Comdr)
ဗိုလ္အင္ေက်ာတန္။
(11 Platoon Comdr) ဗိုလ္ေဇာ္တူး။
(10 Platoon Comdr)(2rd-Kachin)
(A-coy)မွ တပ္ခြဲမွဴး ဗိုလ္ႀကီးေဇာရွန္။
ဒုတပ္ခြဲမွဴး သို႔မဟုတ္ (Sun Lut La Myi Chyang)
ဗိုလ္ႀကီး ဆြမ္လြတ္လ (Platoon Comdr) တို႔ျဖစ္ၾကသည္။
ဤေဖၚျပပါ ဗိုလ္ႀကီးမ်ားအျပင္ အျခား ဗိုလ္မ်ားလည္း
ပါရွိေသးသည္။
ကရင္ဘက္မွ အစည္းအေ၀းတက္ေရာက္ေသာ
ေခါင္းေဆာင္မ်ားမွာ
(၁) ဦးေစာလုံ(အဖြဲ႔ေခါင္းေဆာင္)။
(၂) ဒုတိယ ဗိုလ္မွဴးႀကီး မင္းေမာင္။
(၃)ေရႊေလး။
(၄) ေပၚေပၚ။
(၅) ဆရာ ဘထြန္း။
(၆) ဖိုးေညွာ္။
(၇)မိဒီအ။
(၈) တူေရာဦး။
(၉) ေဒၚဒီ။
တို႔ျဖစ္ၿပီး အျခားကရင္ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ အမည္မ်ားကို
မမွတ္မိေတာ့ပါ။
ဗိုလ္မွဴးႀကီး ဘန္လင္ေဇာ္တူး
သမိုင္းမွတ္တမ္း၏ ရည္ရြယ္ခ်က္
ဤသမိုင္းမွတ္တမ္း ကရင္ေတာ္လွန္ေရးအစပိုင္းတြင္
ကခ်င္တပ္မ်ားပူးေပါင္းပါ၀င္မႈ မွတ္တမ္းအက်ဥ္းခ်ဳပ္
စာအုပ္ငယ္ကို ေရးသားျပဳစုေပးသူ ဗိုလ္မွဴးႀကီးဘန္လင္ေဇာ္တူးအား ရပ္ေ၀းကခ်င္လူငယ္အသင္း(Kachin Youth Association Abroad) မွ အထူးေက်းဇူးဥပကာရ
တင္ရွိပါေၾကာင္း ဦးစြာမွတ္ေက်ာက္တင္အပ္ပါသည္။
ကရင္အမ်ိဳးသားမ်ားႏွင့္ ကခ်င္အမ်ိဳးသားမ်ားသည္
ဘာသာေရး၊ သာသနာေရးသမိုင္းေၾကာင္းသာမကပဲ
အမိ်ဳးသားေရးသမိုင္းေၾကာင္း၊ ႏိုင္ငံေရး စစ္ေရးသမိုင္းေၾကာင္း၊
ေတာ္လွန္ေရးသမိုင္းေၾကာင္းေတြမွာ မည္သို႔နီးစပ္မႈ
ရွိခဲ့သည္ကို ျဖစ္ၿပီးခဲ့ေသာတကယ့္ျဖစ္ရပ္မွန္ေတြအရ
သိရွိႏိုင္သည္။
ေနာင္လာေနာက္သား မ်ိဳးဆက္လူငယ္မ်ားသိရွိထားပါက
အက်ိဳးရွိမည္၊ အဖိုးတန္မည္ဟူေသာ မြန္ျမတ္သည့္
ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ဤသမုိင္းမွတ္တမ္းကို ရပ္ေ၀း
ကခ်င္လူငယ္အသင္း(KYAA)မွ တာ၀န္ယူၿပီး
ပုံႏွိပ္ထုတ္ေ၀ပါသည္။
အမႈေဆာင္မ်ား ရပ္ေ၀းကခ်င္လူငယ္အသင္း
(1993 October)
မွတ္တမ္းေရးသားျပဳစုသူ ဗိုလ္မွဴးႀကီးဘန္လင္ေဇာ္တူး၏
ကိုယ္ေရးအက်ဥ္း
ကၽြန္ေတာ္ဗိုလ္မွဴးႀကီး ေဇာ္တူးသည္ ရွမ္းနီျပည္နယ္
ဗန္းေမာ္ခရိုင္ ဘန္လင္ေက်းရြာတြင္ေမြးဖြါးခဲ့သည္။
အသက္ ၈ႏွစ္အရြယ္ တြင္ ကၽြန္ေတာ့္ဦးေလးႏွင့္
အေဒၚအိမ္၌ ေနထိုင္ခဲ့သည္။
အသက္ ၉ႏွစ္အရြယ္ ဗန္းေမာ္ခရိုင္ စိန္လုံကဘားၿမ့ိဳရွိ
အစိုးရေက်ာင္းတြင္ စတင္ပညာသင္ၾကားရာ ေက်ာင္းတက္
ေနစဥ္အတြင္းဖ်ားသျဖင့္ မိဘေနရပ္ဘန္လင္ေက်းရြာသို႔ျပန္ၿပီး၊
အသက္ ၁၁ႏွစ္မွ ေက်ာင္းျပန္ဆက္တက္သည္။
စိန္လုံကဘားေက်ာင္းမွ နမ့္ခမ္းၿမိ့ဳ ခရစ္ယာန္သာ
သနာျပဳေက်ာင္းသို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ပညာသင္ၾကားသည္။
ထိုသို႔ပညာသင္ၾကားေနစဥ္အတြင္း ၁၉၄၂ခုႏွစ္တြင္
ဒုတိယ ကမၻာစစ္ျဖစ္ကာ ေက်ာင္းမ်ားအားလုံးပိတ္၍
ပညာဆက္လက္မသင္ၾကားႏိုင္ေတာ့ပါ။
၁၉၄၂ခုႏွစ္ မတ္လ(၁)ရက္ေန႔တြင္ ၿဗိတိသွ်လက္ေအာက္ရွိ
ပုလိပ္တပ္သို႔၀င္၍ ပုလိပ္၀င္လုပ္သည္။ ထိုအခ်ိန္က
တလလွ်င္ ၂၄ရူပီး လစာရသည္။
၁၉၄၂ခုႏွစ္ ေမလ ၅ရက္ေန႔တြင္ ဂ်ပန္တပ္မ်ား ရွမ္းနီျပည္နယ္
ဗန္းေမာ္ၿမိ့ဳကို၀င္ေရာက္သိမ္းပိုက္သည္။ထိုအခါ
ၿဗိတိသွ်အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၱရားပ်က္ျပားသြားၿပီျဖစ္၍
ကၽြန္ေတာ္လည္းပုလိပ္မလုပ္ေတာ့ပဲ ကၽြန္ေတာ့္ဦးေလး
ႏွင့္ အေဒၚအိမ္ျပန္ေနသည္။
ထိုအခ်ိန္တြင္ ဖက္ဆစ္ ဂ်ပန္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္
စတင္ေနခ်ိန္ျဖစ္ၿပီး ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္မ်ားကိုေတာ္လွန္ရန္အတြက္
ၿဗိတိသွ်တပ္တြင္ ေထာက္လွမ္းေရးတာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။
ဗိုလ္မွဴးႀကီးခြန္ေနာင္ ကေထာက္လွမ္းေရးအရာရွိအျဖစ္
တာ၀န္ယူၿပီး ဗိုလ္မွဴးႀကီးေဇာဂၽြန္း က အႏိၵယျပည္မွ
ေလယာဥ္ျဖင့္အေလာဘြမ္ေတာထဲ ေလထီးျဖင့္ခုန္ခ်ကာ
၀ိုင္ယာလက္စက္ျဖင့္ ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္မ်ား၏လႈပ္ရွားမႈမ်ားကို
သတင္းယူ သတင္းပို႔ တာ၀န္ယူသည္။
ဗိုလ္မွဴးႀကီးခြန္ေနာင္ႏွင့္ ဗိုလ္မွဴးေဇာ္ဂၽြန္းတို႔သည္
ၿဗိတိသွ်အစိုးရတပ္မွ ကခ်င္အမ်ိုးသားတပ္မွဴးမ်ားျဖစ္သည္။
ကၽြန္ေတာ့္အား ဗိုလ္မွဴးႀကီးခြန္ေနာင္ က
ဗန္းေမာ္ေလယာဥ္ကြင္းတြင္ကူလီေခါင္းလုပ္ခိုင္း၍
ဂ်ပန္မ်ား၏လႈပ္ရွားမႈကို ေထာက္လွမ္းခိုင္းသည္။
ကၽြန္ေတာ္လည္း ေလယာဥ္ကြင္းေဆာက္လုပ္ရာတြင္
လိုအပ္ေသာအလုပ္သ နားမ်ား စုစည္းေခၚယူရင္း ဗိုလ္
မွဴးႀကီးခြန္ေနာင္ထံ ပုံမွန္သတင္းပို႔ခဲ့သည္။
ေနာက္မ်ားမၾကာမွီ ဂ်ပန္မ်ားရု့းစိုက္ရာ ဗန္းေမာ္ၿမိ့ဳႏွင့္
ေလယာဥ္ကြင္းအား ၿဗိတိသွ်ေလတပ္မွ ဗုံးႀကဲတိုက္ခိုက္
သည္။ ဗိုလ္မွဴးႀကီးခြန္ေနာင္ႏွင့္အတူ စိန္လုံကဘားသို႔
ထြက္ေျပးသည္။ ထိုအခ်ိန္ ဗိုလ္မွဴးေဇာဂၽြန္းလႊတ္လိုက္
ေသာ တရုတ္တပ္မွတရုတ္မ်ားႏွင့္လိုက္ပါသြားသည္။
၎တရုတ္တပ္မ်ားျဖတ္သန္းခဲ့ေသာရြာမ်ားတြင္ တရုတ္
တပ္မ်ား ဓါးျပတိုက္သျဖင့္ ရြာသားမ်ားက ကၽြန္ေတာ္
တို႔ႏွစ္ဦးအားဖမ္းဆီးရန္ ဂ်ပန္ကိုတိုင္သည္။
ဗိုလ္မွဴးႀကီးခြန္ေနာင္၏ သားသမီးမ်ားကို ဒုကၡမေပးပါ။
ေနာက္ပိုင္းျဗိတသွ်တပ္ႏွင့္ေတြ႔ဆုံၿပီး ၿဗိတိသွ်တပ္သို႔၀င္၍
ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္မ်ားကိုေတာ္လွန္ရန္ စစ္မႈထမ္းခဲ့သည္။
ထိုသို႔ၿဗိတိသွ်တပ္တြင္ စစ္မႈထမ္းေနစဥ္အတြင္း
ျမစ္ႀကီးနားခရိုင္ ၀ါးေရွာင္၊ ေဂြထူေဒသမ်ားတြင္တာ၀န္ထမ္း
ေဆာင္ေနစဥ္ ဖ်ားသျဖင့္ၿဗိတိသွ်စစ္တပ္မွ အိႏၵိယျပည္နယ္ အာသံ(Assam) သို႔ေဆးကုရန္ ေလယာဥ္ျဖင့္ပို႔ လိုက္သည္။
အာသံစစ္ေဆးရုံ၌ တလၾကာ ေဆးကုသမႈခံယူၿပီး
ၿဗိတိသွ်စစ္တပ္မွ ၁လ နားခြင့္ေပးသည္။
ထို႔ေနာက္ အႏိၵယျပည္ ဥတရာပရာဒက္ျပည္နယ္ရွိ (Deharadun) ၿမိ့ဳသို႔ ကၽြန္ေတာ့္အား စစ္သင္တန္းယူရန္ပို႔
လိုက္သည္။
စစ္သင္တန္းၿပီးသည့္ေနာက္ ပန္ဂ်ပ္ျပည္နယ္
ဟူရွာၿမိ့ဳတြင္တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနစဥ္
ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီး ၿပီးဆုံးသြားသျဖင့္
ျမန္မာျပည္သို႔ သေဘၤာျဖင့္ျပန္လာခဲ့သည္။
ကၽြန္ေတာ္၏ မိခင္တပ္ရင္းမွာ (2nd-Burma Rifle)
ျဖစ္သည္။ စစ္ၿပီးေနာက္ပိုင္း (1st-Kachin Rifle)
သို႔ေျပာင္းၿပီး ဗမာျပည္ ကြန္ျမဴနစ္မ်ားကိုတိုက္ရင္း
ဖဆပလ ေခတ္ ကရင့္ေတာ္လွန္ေရးေပၚေပါက္လာသျဖင့္
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေနာ္ဆိုင္း ဦးေဆာင္ေသာ ဂ်ိန္းေဖါ့တပ္ႏွင့္
ကရင္တပ္မ်ားပူးေပါင္းေသာ ေတာ္လွန္ေရးလႈပ္ရွားမႈ
တြင္ပါ၀င္ခဲ့ၿပီး ဖဆပလ အစိုးရကိုေတာ္လွန္ရင္း ယခုတိုင္
ကရင္နယ္ေျမတြင္က်န္ရစ္ခဲ့သည္။
ဗိုလ္မွဴးႀကီးဘန္လင္ေဇာ္တူး
(ဤတြင္ ဗိုလ္မွဴးႀကီးဘန္လင္ေဇာ္တူး၏ ကိုယ္ေရးအက်ဥ္းၿပီး၏)
(၁၅-၀၂-၁၉၄၉)ည သေဘာတူခ်က္မ်ားရရွိၿပီးေနာက္ (၁၆-၀၂-၁၉၄၉)ရက္ နံနက္၁၀နာရီအခ်ိန္တြင္ မည္သို႔ခ်ီ
တက္ၾကမည္ကို စီမံခန္႔ခြဲၾကသည္။ ဂ်ိန္းေဖါ့(၁)မွ
ဗိုလ္ေဇာ္တူး ဦးေဆာင္ေသာ သူ၏တပ္စုသည္ေရွ႕ဆုံးမွ
ျဖစ္ၿပီး ၎တို႔ေနာက္မွ (1st-Karen) ဗိုလ္ႀကီးေမာင္ခ်စ္၏
တပ္ဖြဲ႔မ်ား လိုက္ရန္ျဖစ္သည္။
(1st-Kachin) မွ (D-coy) (C-coy)ႏွင့္
(1st-Karen) တပ္မ်ားခ်ီတက္ၿပီး(1st-Kachin A-coy)၊ (3rd-Kachin) ႏွင့္ (3rd-Kachin A-coy)တို႔
မီးရ ထားျဖင့္ခ်ီတက္သည္။
KNDO လက္နက္မဲ့ရဲေဘာ္မ်ားလည္း
မီးရထားတစ္စီးစာပါလာသည္။
လူအင္အားမည္မွ် ပါသည္ကို အတိအက်မသိပါ။
ဤကယ့္သို႔ခ်ီတက္သြားရာ ဗိုလ္ေဇာ္တူးတပ္ႏွင့္
ကရင္တပ္ရင္း(၁)မွ ဗိုလ္ႀကီးေမာင္ခ်စ္တို႔ ဦးေဆာင္ေသာတပ္
မ်ား ၿမိ့ဳလွၿမိ့ဳကို ေရွးဦးစြာ ကခ်င္ ကရင္တပ္မ်ားပူးေပါင္းကာ
ည ၈နာရီအခ်ိန္တြင္တိုက္ခိုက္ရာ ၂နာရီၾကာမွ ၿမိ့ဳ ကို
သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့သည္။
၎တိုက္ပြဲတြင္ ကရင္စစ္သား ၂ဦးက်ဆုံးၿပီး၊
ဗမာဘက္မွ ၅၀ဦးက်ဆုံးသည္။
လက္နက္ ၁၀၀ ေက်ာ္သိမ္းဆည္းရမိသည္။
ေရွ႕သို႔ဆက္လက္ခ်ီတက္ရာ ေရနီၿမိ့ဳ၌ အနည္းငယ္
ခုခံတိုက္ခိုက္မႈ ခံရသည္။
ဆက္လက္ခ်ီတက္သြားရာ မိခင္တပ္ရင္းရွိသည့္သာ၀တၳိႏွင့္
ငါးဖာလုံအကြာတံတားတခုသို႔ေရာက္သည္။ တံတားကို
မိခင္တပ္ရင္းမွတပ္ဖြဲ႔က ေစာင့္ၾကပ္ေနသည္။
ဆက္သြားရာ တံတားေစာင့္မွ ဘယ္သူလဲ
ဟုဂ်ိန္းေဖါ့လိုေမးသည္။
ထိုအခါဗိုလ္ေဇာ္တူးက ဂ်ိန္းေဖါ့လို ျပန္ေျပာေသာအခါ
သြားခြင့္ေပးလိုက္သည္။
ထိုသို႔သြား ခြင့္ျပဳသူမွာ ဗိုလ္ကရိန္လ ျဖစ္သည္။
တပ္ရင္းဂိတ္တြင္ရပ္ေနေသာ တပ္ရင္းမွဴးကို
ဗိုလ္ႀကီးေနာ္ဆိုင္းက ဖမ္းဆီးလိုက္သည္။
တံတားေစာင့္ၾကပ္ေသာဗိုလ္ကရိန္လကို
ေနာက္ပိုင္းတြင္ရန္သူအစိုးရမွ ေထာင္ခ်လိုက္ေၾကာင္း
သိရသည္။ (၁၇-၀၂-၁၉၄၉)ေန႔ နံနက္ ၈နာရီတြင္
လယ္ေ၀းၿမိ့ဳကိုသိမ္း၍ ၁၀နာရီတြင္ပ်ဥ္းမနားၿမိ့ဳကိုသိမ္း
လိုက္သည္။ ပ်ဥ္းမနားၿမိ့ဳတြင္ ဗိုလ္ႀကီးသိန္းထြတ္ကို
ဖမ္းဆီးရမိသည္၊ သူ၏ေနာက္လိုက္ ၂၀ဦးကို လက္နက္
သိမ္းယူၿပီး ျပန္ လႊတ္လိုက္သည္။ ထိုည ပ်ဥ္းမနားတြင္
အိပ္သည္။
ေနာက္တေန႔ (၁၈-၀၂-၁၉၄၉) တြင္ တပ္ကုန္း
ရမည္းသင္း ၿမိ့ဳ ကိုသိမ္းရာတိုက္ပြဲ နာရီ၀က္ခန္႔ၾကာသည္။ (၁၉-၀၂-၁၉၄၉) ေန႔ ေပ်ာ္ဘြယ္ကိုသိမ္းသည္။
တိုက္ပြဲမျဖစ္။ ပုလိပ္ ၂၀ဦးလက္နက္ခ်သည္။
ရန္သူမ်ားဖမ္းဆီးထားေသာ ကရင္(ယူအမ္မ္ပ္ပီ)
တပ္သား ၁၅၀ဦးကိုကယ္တင္ လုိက္သည္။
(၂၀-၀၂-၁၉၉၄) မိတၳီလာၿမိ့ဳအ၀င္ ကုန္းသာတံတားတြင္
တိုက္ပြဲျပင္းထန္စြာျဖစ္ပြါးသည္။
ေပ်ာ္ဘြယ္ ေရာက္ေသာအခါ (1st-Kachin)မွ
((D-coy) ႏွင့္ (C-coy)တို႔ မီးရထားႏွင့္ ျပန္သြား၍ (1st-Kachin)မွ (A-coy)၊ (3rd-Kachin) မွ
(A-coy) ထိပ္တိုက္တက္ၿပီး၊ (1st-Karen)က
ဗမာတပ္၏ေနာက္ေက်ာကို ျဖတ္တိုက္ သည္၊ ထိုတိုက္ပြဲတြင္
ဂ်ိန္းေဖါ့တပ္သားတစ္ဦးက်ဆုံးၿပီး ဗိုလ္ေဇာ္တူးအပါအ၀င္
ကိုးဦးဒါဏ္ရာရသည္။
ကရင္တပ္၏ ထိခိုက္က်ဆုံးမႈ မည္မွ်ရွိသည္ကို မသိခဲ့ရ။
ထိုတိုက္ပြဲၸ၌ ဗမာတပ္မွ ဗိုလ္မွဴးႀကီး ေမာင္ေမာင္၊
ဗိုလ္မွဴး ေဒၚစိန္ႏွင့္ အျခားဗိုလ္ ၅ဦး ဖမ္းဆီးရမိၿပီး
မိတၳီလာၿမိ့ဳ ကို ေအာင္ျမင္စြာသိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့သည္။
ၿမိ့ဳကိုသိမ္းပုိက္လိုက္ၿပီးေနာက္ ေလယာဥ္ ၂စင္း
ဆင္းသက္လာသည္။ ထိုေလယာဥ္ကို ဖမ္းဆီးၿပီးေနာက္
တစီးကို ဗိုလ္ႀကီးေစာဦးကို ဦးေဆာင္၍ ကရင္တပ္ကို
စီးေစသည္။ က်န္ေလ .ယာဥ္အား ဂ်ိန္းေဖါ့တပ္ကိုစီးေစသည္။
ေလယာဥ္ႏွစ္စင္းေပၚပါ တပ္သားမ်ားအားလုံးကို ဗိုလ္ႀကီး
ေနာ္ဆိုင္းမွ ႀကီးၾကပ္ကြ႔ပ္ကဲကာ ေမၿမိ့ဳသို႔ ပ်ံသန္းသြားသည္။
ဤအေၾကာင္းအရာႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ရန္သူဗိုလ္ႀကီး
တင္ေမာင္ေရးသားေသာစာထဲမွ ေကာက္ႏုတ္ခ်က္အရ
ထို ေလယာဥ္ပ်ံကိုသိမ္းပိုက္ၿပီး အသုံးခ်သြားသည့္
အဖြဲ႔ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္သည့္ ကခ်င္စစ္ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္း၏
ဦးေဆာင္ မႈအခန္းက႑ကို ခ်ီးက်ဴးေရးသားထားသည္ကို
ေတြ႔ရေလသည္။
ဤကြန္မန္ဒိုစစ္ဆင္ေရးသည္ ခက္မေယာင္ႏွင့္
လြယ္ကူလြန္းလွသည္၊ ဤသို႔လြယ္ကူလိမ့္မည္ဟု မည္သူမွ်
ေမွ်ာ္လင့္မထားၾကပါ။
ထိုသို႔မေမွ်ာ္လင့္ခဲ့ၾကသျဖင့္ ေမၿမိ့ဳသည္
သူပုန္လက္တြင္းသို႔ ေသနတ္တခ်က္မွ် မပစ္ေဖါက္
ရပဲ ေရာက္ရွိလာေလသည္။
မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ၊ ထိုစစ္ဆင္ေရးကို
ႏွလုံးရည္အျပည့္အ၀ျဖင့္ စီစဥ္သူကို
အထူးခ်ီးက်ဴးပါသည္။ ေလယာဥ္ပ်ံႏွစ္စင္း
မေမွ်ာ္လင့္ပဲေရာက္လာသည္။ ထိုေလယာဥ္ႏွစ္စင္းကို
ရလိုက္သည္ ႏွင့္တခဏျခင္းအတြင္း၌
အခြင့္အေရးေကာင္းတခုဟုျမင္ေသာ ျမင္ႏ္ိုင္စြမ္းရွိေသာ
ထို႔အျပင္ ခ်က္ျခင္းအသုံးခ် ႏုိင္ေသာေၾကာင့္
ရန္သူပင္ျဖစ္ေနေစကာမူ မေလးစားပဲမေနႏိုင္ေခ်။
ထိုသို႔ေသာ အႀကံအစည္ကို ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္း
အေကာင္အထည္ေဖၚလိုက္ျခင္းသည္
မ်ားစြာအံ့အားသင့္ဘြယ္ေကာင္းသည္ဟု ဆိုရေပလိမ့္မည္။
အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းကို
စာေရးသူအေတာ္ပင္ရင္းႏွီးသည္။
(၁၉၄၆ ခုႏွစ္) ေမၿမိ့ဳတြင္ဖြင့္လွစ္ ခဲ့ေသာ
တပ္ခြဲမွဴးသင္တန္းသို႔ သူသည္ ၃လၾကာမွ်
စာေရးသူႏွင့္အတူတကြ သင္တန္းတက္ခဲ့ဘူးသည္။
စာေပအားျဖင့္အေျခခံ မရွိခဲ့ေသာ္လည္း သူသည္
ႏွလုံးရည္လက္ရုံးရည္ႏွင့္ ျပည့္၀သူျဖစ္သည္။
စစ္ႀကီးကာလ တြင္ အဂၤလိပ္စစ္တပ္ထဲ
သတၱိေျပာင္ေျမာက္စြာျဖင့္ စစိမႈထမ္းခဲ့သည္။
(BGM) သူရဲေကာင္းဆုတံဆိပ္ ႏွစ္ထပ္
ကြမ္းခ်ီးျမွင့္ခံရသူျဖစ္သည္။
ေမၿမိ့ဳကို ေလယာဥ္ပ်ံျဖင့္ သြားေရာက္သိမ္းပိုက္သည့္
စစ္ဆင္ေရးကို မည္သူကစ တင္ အႀကံဥာဏ္ေပးသည္ျဖစ္ေစ
ထိုစစ္ဆင္ေရးကို ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းက ေခါင္းေဆာင္ခဲ့သည္။
အမွန္ဆိုလ်င္ ထို စစ္ဆင္ေရးသည္ သူႏွင့္အကိုက္ညီဆုံး
စစ္ဆင္ေရးပင္ျဖစ္သည္။ ထိုသို႔အထက္ျမန္မာျပည္သို႔
ထိုးစစ္ဆင္ခ်ိန္ ရဲေဘာ္ျဖဴ၊ ကြန္ျမဴနစ္မ်ားႏွင့္ တိုက္ခိုက္မႈမရွိေခ်။
ပ်ဥ္းမနားၿမိ့ဳကို ကြန္ျမဴနစ္မ်ားအုပ္ခ်ဳပ္သည္။ ရမည္းသင္း
ေပ်ာ္ဘြယ္ကို ရဲေဘာ္ျဖဴမ်ား အုပ္ခ်ဳပ္သည္။
ကရင္ႏွင့္ ဂ်ိန္းေဖါ့တို႔ မိတၳီလာၿမ့ိဳကိုသိမ္းပိုက္ထားသည္။
ေမၿမိ့ဳကို ဗမာဘက္မွ ဗိုလ္က်င္ ျပန္သိမ္းရန္ႀကိဳးစားေနသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ဗိုလ္က်င္ထံသို႔ စာတစ္ေစာင္ေရးပို႕လိုက္သည္။
၎စာထဲတြင္ ခင္ဗ်ားတို႔လက္နက္ခ်ပါ။
လက္နက္မခ်လ်င္ အားလုံးျပဳတ္ေအာင္ ေခ်မႈန္းျခင္းခံရမည္
ဟုေရးလိုက္သည္။
၎စာကို ကရင္လူႀကီးမ်ား ျပန္စာေပးရန္ မျပဳလုပ္ပါ။
ထိုအခ်ိန္က ကရင္စစ္ဗိုလ္ႀကီးမ်ား အမ်ားအျပားရွိသည္။
တြင္ လက္မွတ္ေရးထိုးၿပီး စာျပန္လိုက္သည္။ ၎စာထဲတြင္
လက္နက္မခ်ဘူး။ ခင္ဗ်ားတို႔ကို ဆက္တိုက္မည္။
ခင္ဗ်ားတို႔ ဖမ္းထားတဲ့ ကရင္လူႀကီးေတြကို
အရမ္းမလုပ္ပါနဲ႔။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီမွာလည္း
ခင္ဗ်ားတို႔လူႀကီးေတြ ဖမ္းထားတယ္။
ဟုျပန္စာေရးလိုက္ျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုအခ်ိန္၌
မႏၱေလးေထာင္တြင္ ေစာဖိုးခ်စ္၊ ႏိုင္ေရႊက်င္၊ေစာ
သာဒင္ႏွင့္ အျခားကရင္ေခါင္းေဆာင္မ်ားရွိသည္။
မွတ္ခ်က္
ဤေဖၚျပခ်က္ကို ကရင္နီဥကၠဌ မန္းေအာင္သန္းေလး
အေနႏွင့္ အျဖစ္မွန္ကို ျပန္ေျပာျပႏိုင္ပါသည္။
ထိုအခါ မိတၳီလာမွ ကရင္ဌာနခ်ဳပ္ကို မနၱေလးသို႔
ခ်ီတက္သြားရန္စီစဥ္သည္။
ထိုအခ်ိန္တြင္ သာစည္ၿမိ့ဳကို ခ်င္းတပ္မ်ားက
ကေလာမွဆင္းလာၿပီး တပ္စြဲထားသည္။
၎ရန္သူမ်ားကို တိုက္ထုတ္ၿပီး မီးရထားျဖင့္မႏၱေလး
ကိုခ်ီတက္ရန္ သာစည္သို႔ခ်ီတက္သြားသည္။
သို႔ေသာ္ စိတ္ကူးသည့္အတိုင္းျဖစ္မလာပဲ
၀မ္းနည္းေၾကကြဲစရာ ျဖစ္ရန္အနည္းငယ္သာ
လိုပါေတာ့သည္။
ေခါင္းေဆာင္မ်ား အေသအျခာမစဥ္းစားခဲ့ၾက၍
မွားျခင္းျဖစ္သည္။
ျဖစ္ပုံမွာ ရန္သူဘက္မွ ၆ေပါင္တာအေျမွာက္ႏွင့္
သာစည္ဘက္မွပစ္လိုက္သည္။ မီးရထားေဆးရုံတြင္
၃လုံးက် ကြဲသည္၊ သို႔ေသာ္ထိခိုက္မႈမရွိ။ ဆရာမမ်ား
ဟိုေျပးဒီေျပး ျဖစ္ခဲ့ရသည္။
ထိုျဖစ္ရပ္ကို ဆက္သြယ္ေရးစက္သမားက
အေသအျခာမသိ၊ သြားမၾကည့္ပဲ စက္ျဖင့္
ဆရာမမ်ားထိခိုက္ေၾကာင္းေျပာလိုက္သည္။
ရန္သူဘက္မွလည္း အခြင့္ေကာင္းယူၿပီး
သာစည္ေရွ႕တန္းၿပိဳၿပီ ဆရာမအခ့်ိဳ
ငါတို႔ဖမ္းမိထားသည္ ဆိုၿပီး ကရင္
ဘာသာျဖင့္၀ါဒျဖန္႔လိုက္ရာ မိတၳီလာဌါနခ်ဳပ္မွ
ေကာင္းမြန္စြာမစုံစမ္းပဲ (Chin Hill Bn) တပ္ထံ
လက္နက္ခ်ရန္ ဦးေစာလုံ စီစဥ္လာသည္။
ကၽြန္ေတာ္တို႔တပ္ မိတၳီလာဌါနခ်ုပ္တြင္ရွိေသာ
ဗိုလ္မ်ား၊ ေခါင္းေဆာင္မ်ား အစည္းအေ၀းထိုင္ေနစဥ္
တပ္မဟာမွဴး ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ မင္းေမာင္ သာစည္မွျပန္လာရာ
ေရွ႕တန္းဖရိုဖရဲျဖစ္တယ္တိုတာ ဟုတ္လား ဟုေမးေသာ
အခါ ဘာမွ်မျဖစ္ောကာင္းျပန္ေျပာလိုက္ေသာေၾကာင့္
ဦးေစာလုံသည္ ဗိုလ္မွဴးႀကီး ဒီထူးေၾကာင့္ဟု အျပစ္တင္သည္။ ထို႔ေနာက္အရွက္ေျပေစရန္ ဗိုလ္မွဴးႀကီး ဒီထူးကို
မိတၳီလာေထာင္ထဲ တစ္ညသြားထည့္ထားလိုက္သည္။
ဤကယ့္သို႔ ဗိုလ္မွဴးႀကီးဒီထူးကို တည ေထာင္ထဲ
သြားထည့္ျခင္းသည္ သူ႔အတြက္အေကာင္းျဖစ္သြားသည္။
သူသည္ (KNU) ၏ ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္
တစ္ဦးျဖစ္ေသာ္လည္း ေမၿမိ့ဳကို ဗမာတပ္မ်ား
ျပန္သိမ္းေသာေအခါ ဗိုလ္မွဴးႀကီး ဒီထူးထုေခ်
ခ်က္ေပးသည္မွာ သူသည္ (KNU) ေခါင္းေဆာင္
မဟုတ္ေၾကာင္း၊ အဘယ္ေၾကာင့္ဆို ေသာ္ သူ႔ကို
မိတၳီလာေထာင္တြင္ (KNDO) မ်ား ေထာင္ခ်ျခင္းကို
အေၾကာင္းျပႏိုင္သည့္အတြက္ သူသည္ရာ ထူးမက်ပဲ
ဆက္လက္၍သူ႔လက္ရွိ ရာထူးမွာပင္ တည္ၿမဲေနသည္။
ထို႔ေနာက္သာစည္ကို ဤအတိုင္းထိနိ္းထားၿပီး ျမစ္ငယ္မွ
မႏၱေလးသို႔ခ်ီတက္သည္။
ေမၿမိ့ဳမွလည္း ဆင္းလာၿပီး ႏွစ္ဘက္ညွပ္တိုက္သျဖင့္
မႏၱေလးၿမိ့ဳကို (၁၁-၀၃-၁၉၄၉) ရက္တြင္
ေအာင္ျမင္စြာသိမ္းပိုက္လိုက္ႏိုင္သည္။
ထိုတိုက္ပြဲတြင္ ဂ်ိန္းေဖါ့ရဲေဘာ္တစ္ဦးက်ဆုံးသည္။
ဤကယ့္သို႔ မႏၱေလးၿမ့ိဳကိုသိမ္းပုိက္ၿပီးေနာက္
သာစည္ျမိဳ႕ကို ျပန္ လည္ထိုးစစ္ဆင္သည္။
သာစည္တိုက္ပြဲ၌ ဂိ်န္းေဖါ့ ၈ဦးက်ဆုံးသည္။
ဤေနရာ၌ အနည္းငယ္ျဖည့္စြက္လိုသည္ မွာ
ေတာင္ငူဘက္မွစ၍ ခ်ီတက္ေသာအခါ ကရင္၊
ဂ်ိန္းေဖါ့တပ္သားမ်ား စည္းကမ္းေသ၀ပ္မႈႏွင့္ျပည့္စုံၾကသည္။
ၿမိ့ဳသိမ္းၿပီးေနာက္ ၿမိ့ဳတြင္း၌ စစ္သားတစ္ယာက္မွ် မေတြ႔ရ။
M.P.( Military Police) သာရွိသည္။
တပ္သားမ်ား ေစ်း၀ယ္လိုပါက
ေစ်း၀ယ္ၿပီးသည္ႏွင့္ မိမိတပ္စခန္းသို႔ ျပန္သြားၾကသည္။
အရက္မူးေသာ စစ္သားမေတြ႔ရေခ်။ သို႔ေသာ္
ေမၿမိ့မွဆင္းလာေသာ တပ္သားအခ့်ိဳရမ္းကားလာရာ
ေရၾကည္ထဲေရေနာက္၀င္လာသလို ေနာက္ပိုင္း၌
စည္းကမ္းရိုေသမႈေလ်ာညနည္းလာေလေတာ့သည္။
သာစည္ကိုထိုးစစ္ဆင္ရာတြင္ သာစည္ၿမိ့ဳကို မိမိတို႔၀ိုင္း
ထားသည္၊ ရန္သူအတြက္ စစ္ကူမရွိ၊ ေရမရႏိုင္ျဖစ္၍
လက္နက္ခ်ရန္အနည္းငယ္သာ လိုေတာ့သည့္အခ်ိန္၌
ရန္ကုန္ၿမိ့မွ အသံလႊင့္လိုက္သည္မွာ ၃ရက္ အပစ္အ
ခတ္ရပ္စဲေရးျဖစ္သည္။
ထိုအပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး ေၾကျငာ လိုက္သည္ႏွင့္
၃ရက္အတြင္း သာစည္ႏွင့္မိတၳီလာတြင္ အေႏွာင့္အယွက္မရွိ ၀င္ထြက္ သြားလာ ႏိုင္ၿပီျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ လက္နက္ခ်မည့္
ရန္သူကိုထားခဲ့ၿပီး ထြက္သြားလိုက္ၾကသည္။ ဦးေစာလုံ
စီမံခန္႔ခြဲသည့္အတိုင္း လိုက္နာ၍ အခုလိုျဖစ္ခဲ့သည္။
မိတၳီလာတိုက္ပြဲတြင္ ဖမ္းဆီးရမိေသာ ဗမာ ဒုဗိုလ္မွဴးႀကီး
ေမာင္ေမာင္ထံမွ ကရင္၊ ကခ်င္၊ ရွမ္း မ်ားကိုလုံး၀ပ်က္ဆီး
ပ်က္ျပဳဥ္းေအာင္၊ နာလံမထူႏိုင္ေအာင္၊ ျပဳလုပ္ရန္ စီစဥ္ေရးသားထားသည့္ ေအာင္ဆန္း ေအာ္ပေရးရွင္း (Operation Aung san)စာရြက္ကိုလည္း သိမ္းဆည္းရမိသည္။
၎စာထဲ၌ပါေသာ အခ်က္တခ့်ိဳမွာ ပထမ ကရင္ကို
သတ္ရမည္။ ဒုတိယ ဂ်ိန္းေဖါ့။ ေနာက္ ရွမ္းမ်ားကို
အမ်ိဳးျဖဳတ္ရမည္ျဖစ္သည္။ ဤလူမ်ိဳးမ်ားကို
အမ်ိဳး ျပဳတ္မလႈပ္ရွားႏိုင္ရန္ ႀကံစည္ျခင္းျဖစ္သည္။
ဤကိစၥ ဤအေၾကာင္းအရာႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး
ေနာင္လာေနာက္သားမ်ားမေမ့ရန္ အေရးႀကီးသည္။
သို႔ေသာ္ကၽြနိေတာ္တို႔သည္လည္း
ဗမာဗိုလ္ေမာင္ေမာင္ႀကံစည္သကယ့္သို႔ မႀကံစည္သင့္ပါ။
မိတၳီလာမွ ေတာင္ငူဘက္သို႔ဆင္းလာသည့္အခါ
လမ္းတံတားမ်ားဖ်က္ဆီးထားသျဖင့္ ခရီးသြားလာရသည္မွာ
ခက္ခဲလွေပသည္။
သို႔ေသာ္မည္သူမွ် ညည္းညဴျခင္းမရွိၾက။
ေကာင္းမြန္စြာ ေတာင္ငူသို႔ေရာက္ခဲ့သည္။
ေတာင္ငူ၌ ၃-၄ ရက္ခန္႔အနားယူၿပီးေနာက္
ေညာင္ေလးပင္-ဒိုက္ဦးဘက္သို႔ျပန္၍ခ်ီတက္ရာ
ဖါးဒိုပေလာသို႔ အေရာက္တြင္ အစည္းအေ၀းထိုင္ၾကသည္။
မူလအစီအစဥ္မွာ ေညာင္ေလးပင္ရွိ (2nd-Burma Rifle)
တပ္တြင္ရွိေနသည့္ ဂ်ိန္းေဖါ့တပ္ကို အရင္ဆက္သြယ္မည္။
ဆက္သြယ္ၿပီး ေဆြးေႏြး၍မရလွ်င္တိုက္မည္ျဖစ္သည္။
သို႔ေသာ္ ထိုအခ်ိန္က အမွတ္(၆)တပ္မဟာမွဴး
ေအာင္စိန္(ေအာင္စိန္ ေထာ္မဲ့ပါ မဟုတ္)သည္
ေညာင္ေလးပင္၌ဂ်ိန္းေဖါ့ မရွိ ကရင္ႏွင့္ဂ်ိန္းေဖါ့ကိုဖမ္းၿပီး
ပဲခူးသို႔ပို႔လိုက္ၿပီ ေညာင္ေလးပင္၌ ခ်င္းႏွင့္ ဗမာသာရွိသည္
ဟုေျပာသည္။
ေနာက္တေန႔မနက္ ေညာင္ေလးပင္ၿမိ့ဳကို
၀င္တိုက္သည့္အခါ ဂ်ိန္းေဖါ့အခ်င္းခ်င္းရင္ဆိုင္ရသည္ ၊
ေညာင္ေလးပင္ၿမိ့ဳမွေန၍ ဂ်ိန္းေဖါ့မ်ား
တန္ျပန္ထိုးစစ္ဆင္ေသာအခါမွ ကခ်င္ရွိမွန္းသိရသည္။
ထိုးစစ္ဆင္လာသည့္ရန္သူ႔စစ္ သားမ်ားကို
ဓါးလြယ္ပါသည့္အတြက္ ကခ်င္မွန္း သိျခင္းျဖစ္သည္။
ထိုအခါ ဗိုလ္မွဴးႀကီးေနာ္ဆိုင္းက( မင္းတို႔ ဂ်ိန္းေဖါ့မဟုတ္လား)
ဟု လွမ္းေအာ္ေမးလိုက္သည္။
ထိုအခါ ရန္သူဘက္မွ ဂ်ိန္းေဖါ့တပ္သားမ်ား
အံ့အားသင့္သြားၿပီး ေရွ႕သို႔ဆက္မတက္ပဲရပ္တန္႔ေနခိုက္
တေယာက္ကိုလာရန္ လွမ္းေခၚလိုက္ သည္ႏွင့္ ရန္သူဘက္မွ
ဂ်ိန္းေဖါ့တ ေယာက္ ဗိုလ္မွဴးႀကီးေနာ္ဆိုင္းႏွင့္ ေတြ႔ဆုံစကား
ေျပာၾကရာ ကခ်င္အခ်င္းခ်င္း မသိ၍မွားေနၿပီ၊ ဒါေၾကာင့္
ေနာက္ဆုတ္ၿပီး အပစ္အခတ္ရပ္ရန္ ေျပာလိုက္ရာ သူ
တို႔ေနာက္ဆုတ္ေပးၾကပါသည္။
တေက်ာ့ျပန္ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းႏွင့္ ဂ်ိန္းေဖါ့စစ္သည္မ်ား
လဖိုင္ေနာ္ဆိုင္းသည္ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္း
ဂ်ပန္အားခုခံတိုက္ခ့ဲေသာဂ်ိန္းေဖါ့ရိန္ဂ်ား
စစ္သည္တစ္ဦးျဖစ္သည္။ ဂ်ပန္ဆန့္က်င္စစ္ကာ
လအတြင္း သူရဲေကာင္းမွတ္တမ္းဝင္အျဖစ္ ၂ ၾကိမ္
ခ်ီးျမွင့္ခံခ့ဲရသည္ဟုဆိုပါသည္။လြတ္လပ္ေရး
ရျပီးဖြဲ့စည္းေသာ ကခ်င္သနက ၁ တြင္ တပ္ခြဲမွဴး
ဗိုလ္ျကီးအျဖစ္တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခ့ဲသည္။
သုိ့ေသာ္ ျပည္တြင္းစစ္စျပီး မျကာခင္တြင္ အစိုးရအား
ျပန္လည္ပုန္ကန္ခ့ဲသူျဖစ္သည္။
တဖက္ကေတာ့သူအား သူပုန္ဆိုေပလိမ့္မည္။
တဖက္ကေတာ့သူအား ေတာ္လွန္သူဟုဆိုေပလိမ့္
မည္။မည္သုိ့ဆိုေစ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းႏွင့္ သူ၏ကခ်င္
စစ္သည္မ်ားသည္ဂ်ိန္းေဖါ့လူမ်ိဳးထဲမွ ပထမဆုံး
အစုိးရအားပုန္ကန္သူမ်ားအျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ရေပမည္။
အစိုးရ၏ညႊန္ျကားခ်က္အရ KNU ႏွင့္ ဗကပကို
တိုက္ခိုက္ရမည့္ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းသည္ အမိန့္ကိုဖီ
ဆန္ခ့ဲျပီး အစိုးရကိုပုန္ကန္ခ့ဲ့သည္။ ၁၉၄၉ ေဖေဖာ္ဝါရိီလ
အတြင္း ပ်ဥ္းမနားသုိ့ေရာက္ရွိေနေသာ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းဦးစီး
အင္အား ၇၀၀ ခန့္သည္ KNU ႏွင့္ေပါင္း၍ ျမိဳ့လွ ေရတာရွည္
တပ္ကုန္း ရမည္း သင္း သာစည္ မိတၳီလာတိ့ုက္ို တိုက္ခိုက္
သိမ္းပိုက္ ္ျပီး မိတၴီလာမွ ေလယာဥ္ ၂ စီးျဖင့္ ေမျမိဳ့
( ျပင္ဦးလြင္ ) သုိ့သြားေရာက္ တိုက္ခိုက္သိမ္းပိုက္ခ့ဲသည္။
ျမန္မာျပည္တြင္းစစ္တြင္း အေစာဆုံး ေလ
ေျကာင္းစစ္ခ်ီစစ္ဆင္ျခင္းဟုဆိုရမည္။ ေမျမိဳ့သုိ့
သြားေရာက္ျခင္း ထိုစဥ္ KNU တို့ပုန္ကန္မွဳေျကာင့္
အစိုးရတပ္တြင္း ႏွင့္ အစိုးရဌာနတြင္းရွိ ကရင္လူ
မ်ိဳး မိသားစုမ်ား ကေလးလူျကီး စုစုေပါင္း ေထာင္ဂဏန္းမ်ွ
ေမျမိဳ့တြင္ အက်ယ္ခ်ဳပ္
ထားရွိသည္ကို ကယ္တင္နိုင္ရန္ဟုဆိုသည္။
အလားတူပင္ မိတၴီလာတြင္လည္း အစိုးရကထိမ္းသိမ္း
ထားသည့္ ကရင္စစ္သား ၁၅၀ခန့္ကိုလႊတ္ ေပးခ့ဲသည္ဟု
ဆိုပါသည္။ ထိုကရင္စစ္သားထဲမွအခ်ိဳ့သည္ KNU
ပူးေပါင္းသူရွိသက့ဲ့သုိ့ ဇာတိျပန္သူမ်ားလည္းရွိကာ
တခ်ိဳ့ကေတာ့ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းတပ္ႏွင့္ လိုက္ပါခ့ဲျကသည္။
ေမျမိဳ့ ( ျပင္ဦးလြင္ ) သိမ္းျပီးေနာက္ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္း၏
တပ္မ်ားသည္ KNU/ CPB တိ့ုႏွင့္ပူးေပါင္း ၍
မႏၲေလးႏွင့္ေတာင္ငူ ပဲခူးျမိဳ့မ်ားအား မတ္လ
အတြင္းတိုက္ခိုက္ခ့ဲျကေသးသည္ဟုဆိုပါသည္။
ထိ့ုေနာက္ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္း၏တပ္မ်ားသည္ ၁၉၄၉
ျသဂုတ္အတြင္း၌ လားရွဳိး ကြတ္ခိုင္တိ့ုကို တိုက္
ခိုက္ခ့ဲျကသည္ဟုဆိုသည္။ ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္း
သုိ့တက္လာေသာ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းသည္ နိုင္ငံေရး
ရည္မွန္းခ်က္တခုပါ ပါလာသည္။ ၎မွာ လြတ္
လပ္ေသာဂ်ိန္းေဖါအစိုးရႏွင့္ ဂ်ိန္းေဖါ့တပ္မေတာ္
Pawng Yawng Asuya ႏွင့္ Pawng Yawng
Defence Force ဖြဲ့စည္းရန္ျဖစ္သည္။( ယခုအခါ
ကခ်င္မ်ိဳးနြယ္စုအားလုံးအား ဝင္ေပါင္ ဟုသုံးႏွံဳး
ေသာ္လည္း ထိုစဥ္က ေပါင္ေယာင္ဟု သုံးစြဲသည္)
ထို့အတြက္ နမ့္ခမ္းျမိဳ့အားလည္း တိုက္ခိုက္
သိမ္းပိုက္ျပီး ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္းႏွင့္ ဗန္းေမာ္မွ
တဆင့္ ကခ်င္ျပည္နယ္မွ နိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္
မ်ားအား ဆက္သြယ္ေဆြးေႏြးခ့ဲသည္။ ဗိုလ္ေနာ္
ဆိုင္းတပ္ဖြဲ့အား နယ္ေျမခံအခ်ိဳ့မွ ပုူးေပါင္းေထာက္
ခံခ့ဲမွဳရွိေသာ္လည္း ကခ်င္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက
ေထာက္ခံမွဳမေပးခ့ဲေပ။ ထိ့ုျပင္ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းတပ္အား
ရင္ဆိုင္နိုင္ရန္ ကခ်င္နိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ပိုင္းက
ကခ်င္စစ္သားေဟာင္းမ်ားအား စုစည္း၍ အေရးေပၚကခ်င္
၁/၂ ( Eergency Kachin 1/2 )အားဖြဲ့စည္းျခင္း
ကခ်င္သနက တပ္ရင္း ၃ ရင္းအား ျပန္ေခၚယူျခင္းမ်ား
ျပဳလုပ္ျပင္ဆင္ခ့ဲျကသည္။ သုိ့ျဖစ္ရာ ကခ်င္နိုင္ငံေရး
ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ေထာက္ခံမွဳမရသည့္အျပင္
္အခ်င္းခ်င္းစစ္ခင္းရမည့္အေျခအေနသုိ့ဆိုက္ခ့ဲ
သည္။ ဤသုိ့အျကပ္အတည္းထဲသုိ့ဆိုက္ေရာက္
သြားသည့္ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းသည္ ၁၉၅၀ ဧျပီလ
အတြင္း အင္အား ၅၀၀ အားေခါင္းေဆာင္၍
တရုတ္ျပည္ထဲသုိ့ဝင္ေရာက္ျပီး နိုင္ငံေရးခိုလွံဳခြင့္
ေတာင္းခံခ့ဲသည္။
မိုးမိတ္အထက္ဖက္ လြယ္ရဒူဝါ လေထာ္ခြန္
ထြန္းသည္ အင္အား ၁၀၀ ခန့္စုစည္းျပီး ၁၉၄၉
နိုဝင္ဘာတြင္ မန္တုန္ ကိုးေတာင္ ရဲစခန္းႏွင့္
အမတ္ရံုးအားသိမ္းပိုက္ျပီး ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းအဖြဲ့ႏွင့္
ပူးေပါင္းရန္ ျကိဳးစားခ့ဲေသာ္လည္း အဆက္အသြယ္မရဘဲ
ေနာက္ဆုံးအစိုးရတပ္မ်ား၏အဖမ္း
ဆီးခံလိုက္ရသည္ဟုဆိုပါသည္။
လေထာ္ေဇာ္ဆိုင္းသည္ လားရွိဳးနယ္သား
ျဖစ္ျပီး ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းတပ္မ်ား လားရွဳိးနယ္ဘက္
တက္လာေသာအခါ ပါဝင္ပူးေပါင္းခ့ဲသည္။လားရွဳိး
တိုက္ပြဲအျပီး ဒဏ္ရာရသူမ်ား လုံျခံဳသည့္ေနရာ တြင္
ေစာင့္ေရွာက္ရန္က်န္ေနခ့ဲ့ေသာ ဗိုလ္ေဇာ္ ္ဆိုင္းႏွင့္
အင္အား ၆၀ ခန့္သည္ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းႏွင့္အဖြဲ႕
တရုတ္ျပည္တြင္း ဝင္ေရာက္သြားေသာအခါ
လိုက္ပါမသြားဘဲ ကရင္ျပည္နယ္သုိ့ ထြက္ခြါျပီး
သံေတာင္ ေဘာဂလိနယ္ဘက္တြင္ KNDO ႏွင့္
ပူးေပါင္းေနထိုင္လွဳပ္ရွားခ့ဲသည္။
တရုတ္ျပည္တြင္း နိုင္ငံေရးခိုလွံဳခြင့္ယူသြား
သည့္ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္း အဖြဲ့အား တရုတ္အစိုးရက
ျမန္မာနယ္စပ္ႏွင့္ေဝးကြာသည့္ အတြင္းပိုင္းျပည္
နယ္တခုျဖစ္သည့္ ေကြ့က်ိဳးျပည္နယ္တြင္ေနရာခ်
ထားေပးခ့ဲသည္။ ထိုစဥ္က တရုတ္ျပည္လြတ္
ေျမာက္စကာလျဖစ္သည့္အတြက္ တရုတ္ျပည္၏
စီးပြါးေရးမွာလည္း ခက္ခဲျကပ္တည္းေနဆဲျဖစ္ရာ
ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းႏွင့္သူ၏လူမ်ားသည္ ခက္ခဲပင္ပမ္း
စြာ ဘဝကိုရုန္းကန္ရပ္တည္ခ့ဲရသည္ဟု ဆိုပါ သည္။
တရုတ္ျပည္၏ ျပဒါးမိုင္းတြင္းမ်ား၌ မိုင္းတြင္းလုပ္သားမ်ား
အျဖစ္ပါ ခက္ခဲပင္ပန္းစြာ ရုန္းကန္ရွင္သန္ခ့ဲရေသာ
ဗိုလ္ေနာ ္ဆိုင္းႏွင့္ သူ၏ဂ်ိန္းေဖါ့စစ္သည္မ်ားသည္
ဆယ္ႏွစ္ေက်ာ္ တရုတ္ျပည္တြင္းေနထိုင္ခ့ဲရာမွ ျမန္မာျပည္
စစ္ေျမျပင္သုိ့ ျပန္လည္ေရာက္ရွိရန္အေျကာင္းဖန္ခ့ဲျပန္ပါသည္။
၁၉၆၆ တရုတ္ယဥ္ေက်းမွဳေတာ္လွန္ေရးႏွင့္အ
တူ တရုတ္တိ့ုသည္ ပစၥည္းမဲ့နိုင္ငံတကာဝါဒကို
ေျကြးေျကာ္၍ နိုင္ငံတကာေတာ္လွန္ေရးမ်ားကို
ကူညီေထာက္ပ့ံအားေပးခ့ဲသည္။ ထိုစဥ္ပဲခူးရိုးမ
ကိုအေျခစိုက္ေသာ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီဗဟို
သည္ တရုတ္ျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီႏွင့္ အဆက္အ
သြယ္ျပဳလုပ္ခ့ဲ့ျပီး ဗကပဗဟိုမွ ဒုဥကၠဌ သခင္ဗ သိန္းတင္
ဦးစီး ဗဟိုကိုယ္စားလည္အဖြဲ့ႏွင့္တရုတ္ ျပည္တြင္
သင္တန္းတက္မည့္ ဗကပ အဆင့္ျမင့္ေကဒါမ်ား
သူတိ့ုအား လုံျခံဳေရးလိုက္ပို့ေသာ ကင္းတပ္ဖြဲ့ဝင္မ်ားသည္
၁၉၅၀ မွ ၁၉၅၃ ျကားတြင္ တသုတ္ျပီးတသုတ္
တရုတ္ျပည္သုိ့ေရာက္ရွိလာခ့ဲျကသည္။
တရုတ္ျပည္သုိ့ေရာက္ရွိလာသူမ်ားအနက္
ဗဟိုကိုယ္စားလည္အဖြဲ့ေခါင္းေဆာင္ သခင္ဗသိန္းတင္အား
ေဘက်င္း၌ ထားရွိျပီးက်န္သင္တန္း တက္မည့္သူမ်ား
တရုတ္ျပည္ စစ္ခ်ြမ္းျပည္နယ္ ၌ ထားရွိ ေလ့က်င့္သင္တန္
းေပးထားခ့ဲသည္။၁၉၆၃ ျငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲကာလတြင္
ဗိုလ္ေဇယ် ရဲေဘာ္ေအာင္ျကီး အပါ ဗကပ ပါတီ
ေကဒါအခ်ိဳ့ ပဲခူးရိုးမသုိ့ ျပန္လည္ေရာက္ရွိသြားေသာ္လည္း
ဒုဥကၠဌ သခင္ဗသိန္းတင္ႏွင့္အင္အားအခ်ိဳ့မွာ
တရုတ္ျပည္တြင္က်န္ေနဆဲျဖစ္သည္။
သုိ့ျဖစ္ရာ ၆၆ တရုတ္ယဥ္ေက်းမွဳေတာ္လွန္
ေရးအျပီး အေရွ့ေျမာက္ပိုင္း၌ ဗကပတိ့ု၏ အေျခခံ
စခန္းတခုအား တရုတ္၏အားေပးကူညီမွဳျဖင့္ ေဖၚ
ေဆာင္ရန္အေျကာင္းဖန္လာေတာ့သည္။ ထိ့ုအ
တြက္္ ဗကပတိ့ုသည္ တရုတ္ျပည္ကြန္ျမဴ
နစ္ပါတီ၏ ဆက္သြယ္ေအာင္သြယ္ေပးမွဳႏွင့္ ေကြ့
က်ိဳးျပည္နယ္တြင္ ရွိေနေသာ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းတိ့ု
အဖြဲ့ႏွင္ ေဆြးေႏြး စည္းရံုးပူးေပါင္းလိုက္ျကသည္။
ဤသုိ့ျဖင့္ ၁၉၆၈ မွ စတင္လိုက္ေသာ ဗကပ
အေရွ့ေျမာက္ ၁၀၁ စစ္ေဒသ ပန္ဝါ ၂၀၂ စစ္ေဒသ
ေရႊလီခ်ိဳင့္ဝွမ္းဂြင္ ၃၀၃ စစ္ေဒသ မုန္းကိုး ေဖါင္း
ဆိုင္ မုန္းေပၚ ျကဴကုတ္ေဒသ ၄၀၄ စစ္ေေဒသ
ကိုးကန့္ေဒသတို့တြင္ ဗကပ ႏွင့္ပူးေပါင္း၍
ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းႏွင့္သူ၏ဂ်ိန္းေဖါ့စစ္သည္မ်ား ပါဝင္၍
တေျကာ့ျပန္တိုက္ခိုက္ခ့ဲျကျပန္ေတာ့သည္။ ဤတေခါက္ျပန္ထြက္လာေသာအခါဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းႏွင့္ ကခ်င္စစ္သည္ ၃၀၀ ေက်ာ္
သာျပန္လာခ့ဲသည္ဟုဆိုသည္။အခ်ိဳ့ကား အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳး
ေၾကာင့္ပါမလာနိုင္ေတာ့ေပ။
ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းသည္ ၃၀၃ စစ္ေဒသတပ္မွဴးအ
ျဖစ္ဦးစြာေဆာင္ရြက္ခ့ဲသည္။ ၁၉၇၀ ေနာက္ပိုင္း
ဝ နယ္သုိ့ တိုးခ်ဲ့ဝင္ေရာက္ျပီးေနာက္ ၃၀၃စစ္ေဒ
သ ၄၀၄ စစ္ေဒသႏွင့္ ဝ နယ္တိ့ုအားေပါင္းျပီး
အေရွ့ေျမာက္စစ္ေဒသဟု ဖြဲ့စည္းလိုက္ေသာအခါ
အေရွ့ေျမာက္စစ္ေဒသတပ္မွဴးအျဖစ္ေဆာင္ရြက္
ခ့ဲသည္။ ငယ္စဥ္ကထဲ အမဲလိုက္ဝါသနာထုံျပီး
ေသနတ္လက္ေျဖာင့္ေသာ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းသည္
၁၉၇၂ ေဖဖဝါရီလအတြင္း ဝ နယ္ေတာင္တန္း
တေနရာ၌ အမဲလိုက္ရင္း လ်ိွဳထဲျပဳတ္က်ျပီးကြယ္
လြန္ခ့ဲသည္ဟု ဆိုပါသည္။
ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းကြယ္လြန္သြားေသာ္လည္း သူ
၏ ဂ်ိန္းေဖါ့စစ္သည္မ်ားကေတာ့ ဗကပ အေရွ့
ေျမာက္စစ္ေဒသတြင္ တာဝန္ျကီးမ်ားဆက္လက္
ထမ္းေဆာင္ခ့ဲျကပါသည္။ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္တြင္
အသစ္ျပန္ဖြဲ့စည္းေသာ ဗကပ ဗဟ္ိုေကာ္မတီတြင္
ဗိုလ္ေဇာ္မိုင္ႏွင့္ ဗိုလ္ဖရန္ဂန္ဒီး တိ့ုပါဝင္ခ့ဲျကသည္
အေရွ့ေျမာက္စစ္ေဒသရွိ တပ္မဟာမွဴး ခရိုင္မွဴး
တာဝန္မ်ားကို အင္ဖန္းဂမ္ ေဇာ္လီ ေစာထြန္းတင္
ရွဒန္ ခမ္းမန္ ခြန္ေနာ္ စသည့္ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္း၏
ကခ်င္စစ္သည္မ်ားကတာဝန္ယူခ့ဲျကသည္။
အေရွ့ေျမာက္စစ္ေဒသတြင္ မူလသေႏၶအျဖစ္
စတင္ခ့ဲသည့္ ရဲေဘာ္ေဟာင္းမ်ားအျဖစ္ မူလကြန္
ျမဴနစ္ပါတီမွ ရဲေဘာ္မ်ားႏွင့္ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္အဖြဲ့မွ
ဂ်ိန္းေဖါ့စစ္သည္မ်ားကိုသတ္မွတ္ျကသည္။ ၎တိ့ု
တရုတ္ျပည္တြင္းေနထိုင္ခ့ဲရာ ျပည္နယ္မ်ားအား
အစြဲျပဳ၍ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီမွ ရဲေဘာ္မ်ားအား စစ္ခ်ြမ္း
ရဲေဘာ္ေဟာင္း ဟူ၍၎ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းအဖြဲ့မွရဲ
ေဘာ္မ်ားအား ေကြ့က်ိဳးရဲေဘာ္ေဟာင္းမ်ားဟူ၍၎
ေခၚဆိုျကပါသည္။
၁၉၈၉ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္မ်ား
ခြဲထြက္ျကျပီး ဗကပျပိဳကြဲသည္။ မူလ ေကြ့က်ိဳး
စစ္ခ်ြမ္းျပည္နယ္မ်ားတြင္ ေနထိုင္ခ့ဲျကေသာ
ရဲေဘာ္ေဟာင္းမ်ားအား တရုတ္တိ့ုမွ ျပန္လည္ေန
ထိုင္ခြင့္ႏွင့္ ေထာက္ပ့ံမွဳေပးသည္။ အလားတူပင္
ခြဲထြက္ေသာ ကိုးကန့္ ဝ မိုင္းလားေဒသမွေခါင္း
ေဆာင္မ်ားက ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းတပ္ဖြဲ့မွ ကခ်င္စစ္
သည္မ်ားကို သူတိ့ု၏ေဒသမ်ားတြင္ေနထိုင္ခြင့္
ေပးသက့ဲသု္ိ့ ေထာက္ပ့ံမွဳလဲေပးခ့ဲျကသည္။တိုင္း
ရင္းသားအခ်င္းခ်င္း စာနာမွဳကိုျပခ့ဲျကသည္။
အသက္ရြယ္ျပီးရင့္ျပီျဖစ္ျကေသာဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္း
၏ ဂ်ိန္းေဖါ့စစ္သည္မ်ား အနားယူခ်ိန္တန္ျပီျဖစ္ေပ
သည္။ သူတိ့ု ဘဝတေလ်ာက္ ေအာင္ျမင္မ်ားစြာ
ဆုံးရွံဳးမွဳမ်ားစြာကို ရင္ဆိုင္ခ့ဲျကသည္။ ဂ်ပန္ေခတ္
မွစ၍ ၁၉၈၉ ထိ တိုက္ရင္းခိုက္ရင္း ရပ္တည္ခ့ဲရ
သည့္ ကခ်င္စစ္သည္မ်ားဟုဆိုရမည္။ ပထမဆုံး
အစိုးရအားပုန္ကန္သည့္ ဂ်ိန္းေဖါ့စစ္သည္မ်ားဟု
ဆိုရေပမည္။ ယခုအခါတရုတ္ျပည္ ေကြ့က်ိဳးျပည္
နယ္၌ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္း၏ကခ်င္စစ္သည္ ေကြ့က်ိဳး
ရဲေဘာ္ေဟာင္း ၂၂ ေယာက္အသက္ရွင္က်န္ေသး
သည္ဟုဆိုပါသည္။ အသက္အရြယ္ျကီးျမင့္၍
သူတို၏ဘဝေနဝင္ခ်ိန္ကို ေစာင့္ဆိုင္းေနျကေပျပီ။
KIA သုိ့မဟုတ္ ကခ်င္တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ့
၁၉၆၁ ခုႏွစ္ ေဖဖဝါရိီ ၅ ရက္ေန့တြင့္ KIA ကို
စတင္ဖြဲ့စည္းသည္။ျမန္မာအစုိးရကို ပုန္ကန္ရန္ ဖြဲ့
စည္းလိုက္ေသာ ဂ်ိန္းေဖါ့တိုင္းရင္းသားလက္နက္
ကိုင္တပ္ဖြဲ့ျဖစ္သည္။ ၎ KIA တပ္ဖြဲ့ကို စည္းရံုး
ဖြဲ့စည္းဦးေဆာင္သူမွာ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းအဖြဲ့မွ က်န္
ေနသူ လေထာ္ေဇာ္ဆိုင္းျဖစ္သည္။ လေထာ္ေဇာ္
ဆိုင္းသည္ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္းႏွင့္အတူ တရုတ္ျပည္ပါ
မသြားဘဲ သံေတာင္ ေဘာဂလိနယ္တြင္ KNDO
အတူလွဳပ္ရွား
ေနခ့ဲသည္။
၁၉၇၁ ခု ႏုိဝင္ဘာ ၁၇ ရက္မွာ ဗမာျပည္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ
လက္ေအာက္ခံ 'ျပည္သူ႔တပ္မေတာ္' နဲ႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္း
စစ္အစိုးရလက္ေအာက္ခံ 'ျပည္သူ႔တပ္မေတာ္' တို႔ဟာ
ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္း ကြမ္းလံုေဒသမွာ ရက္ ၄၀ ၾကာတယ္
ဆိုတဲ့ တိုက္ပြဲစဥ္ႀကီးတခု ရင္ဆိုင္တိုက္ခဲ့ၾကတာ
အခုဆိုရင္ ၄၃ ႏွစ္ၾကာခဲ့ၿပီျဖစ္ပါတယ္။
တိုက္ပြဲကာလ ရက္ ၄၀ သို႔မဟုတ္ ရက္ ၃၀ မွာ
ဟိုက္ကမ္းပါးတိုက္ပြဲကလြဲရင္ က်န္တဲ့ သံလြင္အေရွ႕ဖက္
စခန္းသိမ္း တိုက္ပြဲေတြ၊ သံလြင္အေနာက္ဖက္
လႈပ္ရွားစစ္တိုက္ပြဲေတြ အားလံုးလိုလိုမွာ အစိုးရတပ္ဘက္က အထိနာတာခ်ည္း ျဖစ္တယ္။ ဒါကို တိုက္ပြဲသိမ္းရ
လက္နက္ေတြနဲ႔ သံု႔ပန္းေတြက သက္ေသခံေနပါတယ္။
ဒီတိုက္ပြဲစဥ္တခုလံုးမွာ ဗကပတပ္ေတြ
သိမ္းပိုက္ရလိုက္တာေတြက-
၇၅မမ ေနာက္ပြင့္ ၃ လက္
၉၀မမ ဘဇူကာ ၄ လက္
၂ လကၼ ေမာ္တာ ၁၀ လက္
အမ္-၇၉ ေလာင္ခ်ာ ၁၃ လက္
G-3 ၆၉ လက္
G-4 ၂၁ လက္
M-16 ၆၇ လက္ (ေလာ္စစ္ဟန္ တပ္က ျဖစ္တယ္)
ကာဘိုင္ ၇၀ လက္
၃၀၃ ႐ိုင္ဖယ္ ၁၇ လက္
MG-42 စက္လတ္ ၅ လက္
ပစၥတို ၁၃ လက္
အခ်က္ျပေသနတ္ ၁၀ လက္
ဆက္သြယ္ေရးစက္မ်ဳိးစံု ၁၀ လံုး
အားသြင္းစက္ ၆ လံုး
လမ္းေလွ်ာက္စကားေျပာစက္ ၉ လံုး
လက္ပစ္ဗံုး ၁၀၉ လံုး
မွန္ေျပာင္း ၇ စံု
ေက်ာပိုးအိတ္ ၁၄၆ လံုး
အေျမာက္ဆံမ်ဳိးစံု ၂၂၈ လံုး
က်ည္မ်ဳိးစံု ၆၂၁၃၅ ေတာင့္
ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ကားႀကီး ၁၆ စီး နဲ႔ စစ္ဂ်စ္ကား
၂ စီးကို ဖ်က္ဆီးပစ္ခဲ့တယ္။ တံတား ၇ စင္းခ်ဳိးပစ္ခဲ့တယ္။
ဗမာ စစ္တပ္ကေတာ့ ဟိုက္ကမ္းပါး လံုးဝက်သြားရင္
ကြမ္းလံုတံတားႀကီးကို ခ်ဳိးပစ္ဖုိ႔ မိုင္းေတြအသင့္ကပ္ထားခဲ့တယ္။
တိုက္ပြဲကို ဦးစီးကြပ္ကဲတဲ့ ဗကပေခါင္းေဆာင္ေတြကေတာ့
ဗိုလ္တင္ရီ၊ ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္း၊ ဗိုလ္ဖံုက်ားရွင္း၊ ဗိုလ္ေဇာ္မိုင္
တို႔ျဖစ္ၿပီး တ႐ုတ္ျပည္သူ႔လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္မေတာ္
(PLA) က ကြပ္ကဲေရး/အၾကံေပး ၁၀-၁၅ ေယာက္
နဲ႔ PLA နယ္စပ္ေဒသလူမ်ဳိးစုတပ္ရင္းေတြက
'လက္ဝဲကူညီေရး' တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသား ဂ်ိန္းေဖာ၊ လားဟူ၊
ရွမ္း၊ လီဆူ ပေလာင္၊ တ႐ုတ္လူမ်ဳိး ဒုခြဲမႉး၊ ဒုစုမႉး၊
တပ္စိတ္မႉးေတြခ်ည္းစုထားတဲ့ အင္အား ၁၀၀
ေက်ာ္တိုက္ခိုက္ေရးတပ္ဖြဲ႔လဲ တပ္ရင္းေတြ ထဲမွာ
ျဖန္႔ခြဲၿပီးပါဝင္တယ္ (၁၉၇၂ မွာတခ်ဳိ႕ ၁၉၇၅ မွာ
အားလံုးျပန္သြားၾကတယ္)။ ကြန္းလံုပြဲကို အနီးကပ္
ကြပ္ကဲတာ က ဗိုလ္ေနာ္ဆိုင္း နဲ႔ ဖံုက်ားရွင္းျဖစ္ၿပီး
သံလြင္အေနာက္ဘက္ကမ္းမွာေတာ့ ဗိုလ္ေဇာ္မိုင္ ဦးစီးတယ္။
ပန္လံုဘက္မွာ ေတာ့ ဖံုက်ားဖူး နဲ႔ ဗိုလ္ေက်ာ္ဒင္ ဦးစီးတယ္။
ဂ်ိန္းေဖါ့ ေတာ္လွန္ေရးကို စခဲ့တာ ဗိုလ္ၾကီး ေနာ္ဆိုင္း
ဟုတ္ပါတယ္ ။ ဗိုလ္ၾကီး ေနာ္ဆိုင္းက ရွမ္းျပည္ကေန
ကခ်င္ဖက္ကို တက္လာေတာ့ သူ႔ကို ဘယ္သူမွ ႀကိဳဆို
ေထာက္ခံမဲ့သူ မရွိလို႔ ေနာ္ဆိုင္းက တရုတ္ကြန္ျမဴနစ္ေတြနဲ႔
ေပါင္းသြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။
အားလုံးကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
ကရင္ေတာ္လွန္ေရးအစပိုင္းတြင္ ဂ်ိန္းေဖါ့တပ္မ်ား
ပူးေပါင္းပါ၀င္မႈ မွတ္တမ္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္ ေခါင္းစည္းပါ
စာအုပ္ငယ္ေလးထဲကေနၿပီး ကူးယူေရးသားေဖၚျပခဲ့တာ
အပိုင္း ၂ပိုင္းရွိသြားခဲ့ၿပီျဖစ္ပါတယ္။
အခုေတာ့ အပိုင္း ၃ကို ဆက္လက္ကူးယူေရးသား
တင္ျပထားပါတယ္။
စာအုပ္ထဲမွာက အပိုင္း(၁) အပိုင္း(၂) အပိုင္း(၃)ဆိုၿပီး
အပိုင္းေတြခြဲထားတာမဟုတ္ပါဘူး။ က်ဳပ္ရဲ့လက္ရွိအေျခ
ေနအရ တတ္ႏိုင္သေလာက္ကေလး လုပ္ႏိုင္ကိုင္
ႏိုင္ေလာက္ကေလး ႀကိဳးစားလုပ္ေန
တာျဖစ္ပါတယ္။(ဘယ္သူမွ မခိုင္းပါဘူး။ အရႈတ္လုပ္ေနတာပါ)
သမုိင္းေရးသားသူရဲ့ အစပိုင္းေရးသားေဖၚျပထားခ်က္ေတြဟာ
စိတ္၀င္စားစရာ အနည္းငယ္နည္းႏိုင္ေပမယ့္
ေနာက္ပိုင္းေရးသားေဖၚျပခ်က္ေတြမွာေတာ့ စိတ္လႈပ္ရွားစရာ
သခၤန္းစာယူစရာေတြ တပုံတပင္ႀကီးရွိႏိုင္လိမ့္
မယ္လို႔ က်ဳပ္အေနနဲ႔ထင္ျမင္ယူဆမိပါတယ္၊
ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ က်ဳပ္က သမိုင္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး
ေလ့လာသိ
ရွိမႈ အလြန္အကၽြံအားနည္းတဲ့ လူတဦးျဖစ္ေနလို႔ပါ။
ပထမပိုင္းမွာက စာအုပ္မိတ္ဆက္နဲ႔ စာေရးသူရဲ့
ကိုယ္ေရးအက်ဥ္းကို ေဖၚျပေရးသားထားၿပီး ဒုတိယပိုင္းမွာ
က် ေတာ့ ၿဗိတိသွ်ေတြ ဖြဲ႔စည္းေပးထားခဲ့တဲ့
ေသနတ္ကိုင္တပ္ရင္းေတြအေၾကာင္း နဲ႔
ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႔အစည္းေတြအေၾကာင္းနဲ႔အတူ
ကရင္ကိုစစ္ခင္းရမယ့္အေျခအေနအထိကို
ေရးသားေဖၚျပခဲ့ပါတယ္။
ဂ်ိန္းေဖါ့ (ကခ်င္) နွင့္ ပိုး(ကရင္)တို႔ရဲ႕ သမိုင္းမ်ား...
#ေအာင္ဆန္း
(ဗမာျပည္နယ္)
ဗမာ အက အျဖစ္ ၁၉၂၀ မွ စတင္ေပၚေပါက္
°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°°
အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ ျမန္မာမြတ္စလင္မ္ တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ကာတြန္းဆရာၾကီး ဦးဘကေလး (ခ)ေရႊတေလး(ခ) ဦးေရႊရိုး (၁၈၉၃-၁၉၄၅)
ဦးေရႊရိုးအကကို တီထြင္ခဲ့သူ
■■■■■■■■■■■■■
(ဗဟုသုတအျဖစ္ပါ)
ေရႊရိုးအကကို တီထြင္ခဲ့သူလည္းျဖစ္ ပထမဆံုးကာတြန္းပညာ႐ွင္္ ဦးဘကေလး (ခ)ေရႊတေလး
************************************
ျမန္မာအလႈပြဲမ်ား ၊ ကထိန္လွည္တဲ့အခါမ်ားတြင္
ေရြ႐ိုးအကမပါရင္ ပြဲမစည္ဘူး။ ဒီေန႔ ဘံုကထိန္လွည့္
ေနသူေတြ ေရႊ႐ိုးအကေလးနဲ႔ ျမဴးတူးကခုန္ေနတာ
ျမင္ေတာ ့အဲဒီေရႊ႐ိုးအကကို တီထြင္သူ အကပညာ႐ွင္
ကိုသတိရမိလို ့သူအေၾကာင္းကို မသိသူမ်ား
သိရေအာင္ မ်ွေဝလိုက္ပါတယ္။
# ဦးဘကေလး (ခ) ေရႊတေလး
■ ပထမဆံုး ကာတြန္း ပညာရွင္
■ ဦးေရႊ႐ိုး ေဒၚမိုး အက ကို ပထမ ဦးဆံုး စတင္ တီထြင္
■ အဖ ဦးဘိုးသင္း (ေက်ာင္းဆရာ) အမိ ေဒၚသဲမႈန္ တုိ႔က ပုသိမ္ၿမိဳ႕ ၌ (၂.၂.၁၈၈၉) တြင္ ေမြးဖြား
■ ပုသိမ္ၿမဳိ႕ အစိုးရေက်ာင္း တြင္ ပညာသင္ၾကား
■ ၁၆ ႏွစ္ အရြယ္ ၁ဝ တန္း စာေမးပြဲ ကို အဂၤလိပ္စာ ႏွင့္ သခ်ၤာ ဂုဏ္ထူးျဖင့္ ေအာင္ျမင္
■ ရန္ကုန္ေကာလိပ္ တြင္ ဘီေအ အထက္တန္း အထိ သင္ၾကား
■ ၁၉၁၆ ေကာလိပ္ေက်ာင္း ၌ လက္ေထာက္ ေက်ာင္းဆရာ အျဖစ္ ဝင္ေရာက္ အမႈထမ္းခဲ့
■ ျမန္မာ အေဆြ ကုမၸဏီ တြင္ ေၾကာ္ျငာ ဆိုင္ရာ မန္ေနဂ်ာ လုပ္ကိုင္
■ ရန္ကုန္ေကာလိပ္ ေက်ာင္းသားဘဝ ၁၉၁၅ မတ္လ ထုတ္ ရန္ကုန္ေကာလိပ္ မဂၢဇင္းတြင္ "ျမဳိ႕ပိုင္မင္းအိပ္မက္" ကာတြန္း ကို စတင္ေရးဆြဲ
■ ၁၉၂ဝ မွ ၁၉၂၅ ထိ ႐ုပ္ရွင္ ေလာကတြင္ က်င္လည္
မူလပထမဦးေရႊရိုးၾကီး (သို ့) ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထမဆံုးကာတြန္းပညာရွင္
ဦးဘကေလး (ခ) ေရႊတေလး
ဦးေရႊရိုးစတင္ျဖစ္ေပၚလာပံု
ဦးေရႊ႐ိုးအကရယ္လို႔ သမိုင္းတေခတ္ တြင္ၿပီးက်န္ရစ္ခဲ့ေအာင္၊
ဦးေရႊ႐ိုး အဝတ္အစား၊ ဦးေရႊ႐ိုးရဲ႕ဟန္ပန္ နဲ႔ ဦးေရႊ႐ိုးအက ကိုပါ
တီထြင္သြားသူကေတာ့ စြယ္စံုရ ပညာရွင္ႀကီး၊ ကာတြန္းေရႊတေလး
(ေခၚ) ဦးဘကေလး ျဖစ္ပါတယ္။ ႐ုပ္ေျပာင္း႐ုပ္လြဲ မိတ္ကပ္ပညာမွာ
အင္မတန္ ထူးခၽြန္တဲ့ သဘာရင့္ ႐ုပ္ရွင္မင္းသားႀကီးလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
၁၉၂၃ ခုႏွစ္က ‘ေတာၿမိဳင္စြန္းက လြမ္းေအာင္ဖန္’ ႐ုပ္ရွင္ဇာတ္ကားမွာ
ဦးေရႊ႐ိုးႀကီးအျဖစ္ ကိုယ္တိုင္ သ႐ုပ္ေဆာင္ၿပီး၊ ဦးေရႊ႐ိုးႀကီး ကို ပထမဆံုး
ပြဲထုတ္ခဲ့တယ္။ ေနာက္ပိုင္း ဆက္႐ိုက္တဲ့ ႐ုပ္ရွင္ဇာတ္ကားေတြမွာလည္း
ဦးေရႊ႐ိုးႀကီးအျဖစ္ ပါဝင္ သ႐ုပ္ေဆာင္ပါေသးတယ္။
ဦးေရႊရိုးဟန္ပန္ကမ်က္ခံုးေမႊးထူထူ၊ ႏႈတ္ခမ္းေမႊး ကားကား၊
မ်က္ႏွာေပးက ၿပံဳးစိစိနဲ႔ မခ်ဳိမခ်ဥ္၊ ေခါင္းေပါင္းနဲ႔ တိုက္ပံုအကႌ်က
ဖိုး႐ိုးဖားရား၊ ပုဆိုးေတာင္ရွည္ ကြက္က်ားႀကီးဝတ္ၿပီး ပုသိမ္ထီး
ငယ္ငယ္ကေလးကို ကိုင္ထားတဲ့ ဦးေရႊ႐ိုးႀကီးရဲ႕ဟန္ပန္ကိုက
ျမင္႐ုံနဲ႔ေတာင္မွ ရယ္ခ်င္စရာ ျဖစ္ေနတယ္။ အိုးစည္ ဒိုးပတ္
အယိုင္တီး ခပ္သြက္သြက္နဲ႔ ေနာက္ေတာက္ေတာက္ ေျပာင္ေခ်ာ္ေခ်ာ္
ကလိုက္ျပန္ေတာ့ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္က မ႐ိုးမရြျဖစ္လာၿပီး၊
တဝါးဝါးတဟားဟားနဲ႔ ကိုယ္တိုင္ပဲဝင္လို႔ ကခ်င္ခုန္ခ်င္
ျဖစ္လာၾကေတာ့တယ္။
ဒီကေန႕ ဦးေရႊ႐ိုးအကမွာ ေဒၚမိုးဆိုတဲ့ အမ်ဳိးသမီးဇာတ္္႐ုပ္တခု ပါလာတာကို ေတြ႔ၾကရပါလိမ့္မယ္။ ေဒၚမိုးက ဘီးဆံပတ္
ဆံထံုးႀကီး ထံုးၿပီး ျမန္မာ့႐ိုးရာ အမ်ဳိးသမီးဝတ္စံုကို သပ္သပ္ရပ္ရပ္
ဝတ္ပါတယ္။ ကတာကေတာ့ အိုးစည္ ဒိုးပတ္ အယိုင္အကပါပဲ။
ဦးေရႊ႐ိုးနဲ႔ ေဒၚမိုးတို႔ အကၿပိဳင္ၾက၊ အျပန္အလွန္ ေနာက္ၾကေျပာင္ၾကတဲ့
ကကြက္ေတြကိုပါ ထည့္ၿပီး ကၾကျပန္ေတာ့ ပိုၿပီး ၿမိဳင္ဆိုင္လာတာေပါ့။
ေတာၿမိဳင္စြန္းကလြမ္းေအာင္ဖန္ ႐ုပ္ရွင္ကားထဲမွာ ေဒၚမိုးက
ဦးေရႊ႐ိုးရဲ႕ အိမ္နီးခ်င္းပါ။ ဇာတ္လမ္းအရ ေဒၚမိုးကို ဦးေရႊ႐ိုးက
က်ိတ္ပိုးေနတယ္။ ေဒၚမိုးကလည္း ဦးေရႊ႐ိုးကို ခပ္က်က်ပါပဲ။
ဒါေပမယ့္ ညိဳျမ လုပ္ေနျပန္တယ္။ ႐ုပ္ရွင္ထဲမွာ ဦးေရႊ႐ိုးက
ေဒၚမိုးကို တိတ္တိတ္ေခ်ာင္းၿပီး သႀကၤန္ေရပက္တဲ့အခန္း ပါပါတယ္။ ေဒၚမိုးကို ေရပက္အၿပီး ေနာက္ေနာက္ေျပာင္ေျပာင္နဲ႔
ေပ်ာ္ေပ်ာ္ႀကီးကတဲ့ အကဟာ ပထမဦးဆံုး ဦးေရႊ႐ိုးအကပါပဲ။
ဦးေရႊ႐ိုးနဲ႔ ေဒၚမိုးအတြဲဆိုတာ အဲဒီကတည္းက စခဲ့ပါတယ္။
ဦးဘကေလးကို ၂ ရက္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလ၊ ၁၈၈၉ခုႏွစ္တြင္ပုသိမ္ၿမဳိ႕၌
အဖ ဦးဘိုးသင္း (ေက်ာင္းဆရာ) အမိေဒၚသဲမႈန္ တုိ႔က ေမြးဖြားခဲ့ သည္။
ငယ္စဥ္ ကပုသိမ္ၿမဳိ႕ အစိုးရေက်ာင္းတြင္ပညာ သင္ၾကားခဲ့သည္။
အသက္ ၁၆ ႏွစ္ အရြယ္တြင္ ၁ဝတန္း စာ ေမးပြဲကို အဂၤလိပ္စာႏွင့္ သခ်ၤာ ႏွစ္ဘာသာဂုဏ္ထူးျဖင့္ ေအာင္ျမင္ခဲ့ကာ ရန္ကုန္ေကာလိပ္
တြင္ ဘီေအ အထက္တန္းအထိ သင္ၾကားခဲ့ဖူးသည္။ ၁၉၁၆ ခုႏွစ္
တြင္ ေကာလိပ္ေက်ာင္း၌ လက္ေထာက္ေက်ာင္းဆရာ အျဖစ္ ဝင္
ေရာက္ အမႈထမ္းခဲ့ ေသာ္ လည္း ႏုိင္ငံျခားသား ပညာ ဝန္ ထံတြင္
ဆက္လက္ မလုပ္လို ေတာ့သျဖင့္အလုပ္မွႏုတ္ထြက္ ခဲ့သည္။ ထုိ႔
ေနာက္ ရန္ကုန္ၿမဳိ႕ရွိ ျမန္မာ အေဆြ ကုမၸဏီ တြင္ေၾကာ္ ျငာဘက္
ဆိုင္ရာ မန္ေနဂ်ာ အျဖစ္ဝင္ေရာက္လုပ္ကိုင္ ခဲ့သည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ပထမဆံုး ကာတြန္းဆရာမွာ ဦးဘကေလး (ေရႊတေလး)
ပင္ျဖစ္သည္ဟု သိရသည္။ ကာတြန္းဆရာ ဦးဘကေလး (ေရႊတေလး)
သည္ ရန္ကုန္ေကာလိပ္ ေက်ာင္းသားဘဝ ၁၉၁၅ ခုႏွစ္၊ မတ္လ
ထုတ္ ရန္ကုန္ေကာလိပ္ မဂၢဇင္းတြင္” ၿမဳိ႕ပိုင္မင္းအိပ္မက္” ကာတြန္းကို
စတင္ေရးဆြဲ ခဲ့သည္။
ပထမ ဦးဆံုးေရး ဆြဲခဲ့သည့္ ကာတြန္းကို ရန္ကုန္ တိုင္းအဂၤလိပ္
သတင္းစာ အယ္ဒီတာ မစၥတာေနာ္လင္ က ႏွစ္သက္သေဘာ
က်သြားေလ ရာ ၁၉၁၅ ရန္ကုန္တိုင္းသတင္း စာ ခရစၥမတ္
အထူးထုတ္စာ ေစာင္တြင္ ကာတြန္းေရးဆြဲ ေစခဲ့သည္။
ကာတြန္းေရးဆြဲ သူ၏ လက္မွတ္ကို “ဘကေလး”ဟု အဂၤလိပ္
စာျဖင့္လက္မွတ္ ေရးထုိးခဲ့သည္။
ကာတြန္းဦးဘကေလးသည္ သူ၏ ကေလာင္အမည္ကို ဘကေလး၊
ေရႊတေလး၊ ျမားတင္ထားေသာ ေလးတံဆိပ္ျဖင့္ ေရးထုိးေလ့ရွိသည္။
၁၉၂ဝျပည့္မွ ၁၉၂၅ခုႏွစ္အထိ ႐ုပ္ရွင္ေလာကတြင္ က်င္လည္ခဲ့သည္။
႐ုပ္ရွင္ေလာကတြင္လည္း လူပ်ဳိ၊၊လူရြယ္ေလးက အဘိုးႀကီးအသြင္ေဆာင္၍
ပုသိမ္ထီးေလးႏွင့္ ကေသာအကကို ဦးေရႊ႐ိုးအကဟု ေပၚေပါက္လာခ့ဲသည္။
“ေရႊ႐ိုး” အမည္ျဖင့္ ဦးဘကေလး၏ အႏုပညာအစြမ္းကို ျပသရင္း
ႏုိင္ငံတစ္ဝန္း လူႀကဳိက္မ်ားခ့ဲၿပီး ေရႊ႐ိုးဘကေလးဟု ထင္ရွားကာ
ႏွစ္ကိုယ္ခြဲ၊ သံုးကိုယ္ခြဲ၊ ေလးကုိယ္ခြဲစသည္ျဖင့္ တစ္ကိုယ္တည္း
ဇာတ္ေကာင္ ကိုယ္ခြဲအမ်ဳိးမ်ဳိးခြဲ၍ သ႐ုပ္ေဆာင္ျပရာ ျမန္မာျပည္သူမ်ား
စြဲမက္ေစခဲ့သည္။
Credit
Source: ထြဋ္ျမတ္ - Popular Journal
စာကိုး- စာနယ္ဇင္းကာတြန္းသမိုင္းစာတမ္း
............................
Bruno mile
credit
ျပန္လည္မွ်ေဝပါသည္
ေလးစားစြာျဖင့္
A Z
{}
ရခိုင္ျပည္ႀကီး
အမ္းျမိဳ႕နယ္ ေလာင္းဒုံးကြင္းအုပ္စု
လုတ္ေက်းရြာႏႈိက္
ေလးျမိဳ႕ေခတ္နန္႔ ေျမာက္ဦးေခတ္လို႔
သုံးသပ္မိေသာ
ရခိုင္ဒဂၤါး {၁၃}ခ်ပ္တိြဟိရ။
၁။ ငြီဒဂၤါးမွာ
ေျမာက္ဦးေခတ္ ရႊီနန္းသခင္
စႏၵသုဓမၼရာဇာ နာေမပါ။
သႀကဇ္ ၁၀၁၄ခုႏွစ္။
ငီြသားဒဂၤါးမွန္ကန္ေႀကာင္း။
၂။ က်န္ ႀကီးဒဂၤါး{၁၂}မွာ
နာမည္မသိရပါ။
သိဟိလို႔ ဟိခေက တေခါက္ေျပာ
ႀကားဇီခ်င္ပါေရ။
၃။ ဟသၤာစီး ႀကီးရုပ္မွာ
သုရႆတီနတ္သမီးျဖိဳက္ေႀကာင္း
သိဟိရပါေရ။
အဖျပည္ဧ့ သီြးတစက္
Credit.. မုနိ ပုတၱ
အမ္းျမိဳ႕နယ္ ေလာင္းဒုံးကြင္းအုပ္စု
လုတ္ေက်းရြာႏႈိက္
ေလးျမိဳ႕ေခတ္နန္႔ ေျမာက္ဦးေခတ္လို႔
သုံးသပ္မိေသာ
ရခိုင္ဒဂၤါး {၁၃}ခ်ပ္တိြဟိရ။
၁။ ငြီဒဂၤါးမွာ
ေျမာက္ဦးေခတ္ ရႊီနန္းသခင္
စႏၵသုဓမၼရာဇာ နာေမပါ။
သႀကဇ္ ၁၀၁၄ခုႏွစ္။
ငီြသားဒဂၤါးမွန္ကန္ေႀကာင္း။
၂။ က်န္ ႀကီးဒဂၤါး{၁၂}မွာ
နာမည္မသိရပါ။
သိဟိလို႔ ဟိခေက တေခါက္ေျပာ
ႀကားဇီခ်င္ပါေရ။
၃။ ဟသၤာစီး ႀကီးရုပ္မွာ
သုရႆတီနတ္သမီးျဖိဳက္ေႀကာင္း
သိဟိရပါေရ။
အဖျပည္ဧ့ သီြးတစက္
Credit.. မုနိ ပုတၱ
စစ္ေခြး ဆိုမွေတာ႔ ေခြးလိုေနမွာေပါ႔
စစ္ေခြး ဆိုမွေတာ႔ ေခြးလိုေနမွာေပါ႔
=
===================
27.6.2018
တိုင္းရင္းသား ေဒသေတြမွာ အၾကမ္းဖက္ ေသာင္း
က်န္းရံုကလဲြလို႔ ဘာတစ္ခုမွ သိတယ္ တတ္တယ္ဆို
တာမရွိ ဒါ စစ္ေခြးတို႔ရဲ႕ အသိဥာဏ္ပါ။
ကားမေမာင္းတတ္ရင္လည္း ေမာင္းမေနနဲ႔ေတာ႔
လယ္သိမ္း ေျမသိမ္း အၾကမ္းဖက္ေသာင္းက်န္း
ဓါးျမတိုက္စား ။
၆၉နဲ႔ေရပူၾကားျဖစ္သြားတာတဲ႔ဗ်ာ စစ္ေခြးကား ယမ္းသန္း ေမာင္းလာျပီး ေဘးနားမွာ ရပ္ထားတဲ႔
အရပ္သားကားကို ဝင္တိုက္ပလိုက္တာ။
ကံေကာင္းလို႔ လူမေသတာေပါ႔
စစ္ေခြးပစ္ မုဆိုး
=
===================
27.6.2018
တိုင္းရင္းသား ေဒသေတြမွာ အၾကမ္းဖက္ ေသာင္း
က်န္းရံုကလဲြလို႔ ဘာတစ္ခုမွ သိတယ္ တတ္တယ္ဆို
တာမရွိ ဒါ စစ္ေခြးတို႔ရဲ႕ အသိဥာဏ္ပါ။
ကားမေမာင္းတတ္ရင္လည္း ေမာင္းမေနနဲ႔ေတာ႔
လယ္သိမ္း ေျမသိမ္း အၾကမ္းဖက္ေသာင္းက်န္း
ဓါးျမတိုက္စား ။
၆၉နဲ႔ေရပူၾကားျဖစ္သြားတာတဲ႔ဗ်ာ စစ္ေခြးကား ယမ္းသန္း ေမာင္းလာျပီး ေဘးနားမွာ ရပ္ထားတဲ႔
အရပ္သားကားကို ဝင္တိုက္ပလိုက္တာ။
ကံေကာင္းလို႔ လူမေသတာေပါ႔
စစ္ေခြးပစ္ မုဆိုး
ေျမာက္ဦးေခတ္ရခိုင္ျပည္သံုးအေျမွာက္ႀကီးမ်ားႏွင္႔ အေျမာက္ေပၚတြင္ ေရးထိုးခားသည့္ကမၸည္းစာမ်ား
ေျမာက္ဦးေခတ္ရခိုင္ျပည္သံုးအေျမာက္ႀကီးမ်ားႏွင့္
အ
ေျမာက္ေပၚတြင္ ေရးထိုးထားသည့္ကမၸည္းစာမ်ား
_ေက်ာ္မင္းထင္_
ခ႐စ္ႏွစ္ ၁၄၃၀ မွ ၁၇၈၅ အထိ ထြန္းကားခဲ့ေသာ ေျမာက္ဦးေခတ္ကို ေယဘုယ်အားျဖင့္ အပိုင္းသံုးပိုင္းခြဲျခားေလ့႐ွိၾကသည္၊ ေျမာက္ဦးတည္ေထာင္ေသာ ၁၄၃၀ မွ ၁၅၃၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားအထိကို ပထမေျမာက္ဦးေခတ္ တန္ခိုးထြားခ်ိန္ျဖစ္သည့္ ၁၅၃၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားမွ ၁၆၃၈ အထိကို ဒုတိယေျမာက္ဦးေခတ္ႏွင့္ ၁၆၃၈ မွ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္က်ဆံုးခ်ိန္ျဖစ္သည့္ ၁၇၈၅ အထိကို တတိယေျမာက္ဦးေခတ္အျဖစ္ ေယဘုယ်သတ္မွတ္ၾကပါသည္၊
ပထမေျမာက္ဦးေခတ္ကာလသည္ တိုင္းျပည္ထူေထာင္ဆဲကာလျဖစ္ၿပီး ႐ခိုင္ျပည္ႏွင့္ နယ္ခ်င္းထိစပ္ေနသည့္ ဘဂၤါေဒသအား ရခိုင္ဘု႐င္တို႔ ႐ံဖန္ရံခါ တိုက္ခိုက္မႈမ်ား႐ွိခဲ့ေသာ္လည္း ကာလ႐ွည္ၾကာစြာ နယ္ေျမသိမ္းပိုက္မႈမ်ား မျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့ေပ၊ဒုတိယေျမာက္ဦးေခတ္တြင္ မင္းဗာဘု႐င္၏ ဘဂၤါေဒသ စစ္တေကာင္းနယ္အား နယ္ေျမခ်ဲ႕ထြင္ ပိုင္စိုးျခင္းႏွင့္အတူ ႐ခိုင္ဘု႐င္ႏိုင္ငံသည္ တန္ခိုးႀကီးထြားခဲ့ပါသည္၊ ဤဒုတိယေျမာက္ဦးေခတ္တြင္ ေပၚတူဂီမ်ားႏွင့္ ထိေတြ႔ဆက္ဆံခဲ့ၿပီး ဥေရာပ၏ေခတ္ေပၚလက္နက္မ်ားကို ရ႐ွိခဲ့ကာ ေခတ္မီကာကြယ္ေ႐းနည္းစနစ္မ်ားအပါအဝင္ ေခတ္မီခံတပ္တည္ေဆာက္ေ႐း နည္းပညာမ်ားကိုပါ ပိုင္ဆိုင္ခဲ့သည္၊ ဤေခတ္၏ထူးျခားခ်က္မွာ ဘဂၤါေဒသကို သိမ္းပိုက္အုပ္စိုးႏိုင္ျခင္း ျမန္မာဘု႐င္၏က်ဴးေက်ာ္စစ္ကို တြန္းလွန္ႏိုင္ျခင္းႏွင့္ ေအာက္ျမန္မာျပည္၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ေသာ ပဲခူးကိုသိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့ျခင္းပင္ျဖစ္သည္၊ ဒုတိယေျမာက္ဦးေခတ္တြင္ ႐ခိုင္၏ ႏိုင္ငံေရး စစ္ေ႐း စီးပြားေ႐းအင္အား မ်ားစြာတိုးတက္ခဲ့ပါသည္၊ တတိယေျမာက္ဦးေခတ္ ခ႐စ္ႏွစ္ ၁၆၆၆ တြင္ ႐ခိုင္ပိုင္ ဘဂၤါေသဒ၏ စစ္တေကာင္းၿမိဳ႕ မဂိုလက္တြင္းသို႔က်ဆင္းသြားၿပီးေနာက္ ႐ခိုင္၏ စီးပြားေရးအင္အား ဆုတ္ယုတ္သြားခဲ့သည္၊ ထိုေနာက္ပိုင္းတြင္ ျပည္တြင္းမၿငိမ္မႈမ်ား ၾကံဳေတြ႔ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ၿပီး ၁၇၈၅ တြင္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ကို ျမန္မာဘု႐င္၏တပ္မ်ားက သိမ္းပိုက္လိုက္ျခင္းႏွင့္အတူ ရခိုင္တို႔၏ ေျမာက္ဦးေခတ္ အဆံုးသတ္ခဲ့ပါသည္၊ ဤေဆာင္းပါးတြင္ ေျမာက္ဦးေခတ္ ႐ခိုင္ဘုရင္တို႔ပိုင္ဆိုင္ အသံုးျပဳခဲ့သည့္ အေျမာက္ႀကီးမ်ားႏွင့္ အေျမာက္ေပၚတြင္ ေရးထိုးထားသည့္စာမ်ား အေၾကာင္းကို တင္ျပသြားပါမည္၊
ရခိုင္ျပည္သံုးအေျမာက္မ်ားကို ျပည္တြင္းထုတ္ႏွင့္ ႏိုင္ငံျခားျဖစ္ အေျမာက္မ်ားဟူ၍ ေယဘုယ်ခြဲျခားႏိုင္သည္၊ ႏိုင္ငံျခားျဖစ္အေျမာက္မ်ားအျဖစ္ ဥေရာပထုတ္ ေခတ္မီအေျမာက္ႏွင့္ ဘဂၤါေဒသမွ သိမ္းပိုက္႐႐ွိသည့္အေျမာက္မ်ားကိုေတြ႔ျမင္ရသည္၊႐ခိုင္တို႔ ပဲခူးကိုသိမ္းပိုက္႐ာမွရ႐ွိေသာ ယိုးဒယားအေျမာက္ႀကီးမ်ားကိုလည္းမွတ္တမ္းမ်ားတြင္ေတြ႔႐သည္၊ ရခိုင္ျပည္သံုး အေျမာက္မ်ားတြင္ ေၾကးအေျမာက္ႏွင့္ သံအေျမာက္ ႏွစ္မ်ိဳးကို အဓိကေတြ႔ရၿပီး ေျမျပင္သံုး အေျမာက္ႏွင့္ စစ္သေဘၤာသံုး အေျမာက္ဟူ၍လည္း ခြဲျခားေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါသည္၊
႐ခိုင္ အေျမာက္ႀကီးမ်ား အေျမာက္ဆံမ်ားကို ႐ခိုင္ျပည္နယ္တြင္း႐ွိ ျပတိုက္မ်ားတြင္ ျပသထား႐ွိသည္၊ စစ္ေတြပိြဳင့္ မႏၱေလးနန္းတြင္း တပ္မေတာ္စစ္သမိုင္းျပတိုက္ စေကာ့တလန္ျပည္ အီဒင္ဘရာၿမိဳ႕ႏွင့္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ မဒ႐ပ္ျပတိုက္တို႔တြင္ ႐ခိုင္အေျမာက္ႀကီးမ်ားကိုေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါသည္၊ ဤအေျမာက္ႀကီးမ်ားမွေန၍ ႐ခိုင္ဘု႐င္တို႔၏ စစ္ေ႐းစြမ္း႐ည္ကို တစ္စိတ္တစ္ေဒသ လွစ္ျပလ်က္႐ွိေနသည္ဟုလည္းဆိုႏိုင္မည္ ျဖစ္ပါသည္၊
(က) ႐ခိုင္ဘု႐င္ သီရိသုဓမၼရာဇာ ဒါကာမွ သိမ္းပိုက္႐႐ွိသညိ့ မဂို အေျမာက္
ဤအေျမာက္ကို ယခုအခါ အိႏၵိယႏိုင္ငံ မဒရပ္ၿမိဳ႕ (ယခုအေခၚ ခ်င္ႏိုင္းၿမိဳ႕)႐ွိ အစိုးရျပတိုက္ (The Government Museum. Chennai_
ယခင္ မဒ႐ပ္ျပတိုက္)တြင္ ျပသထား႐ွိသည္၊ မူလက မဂိုတို႔ အသံုးျပဳခဲ့သည့္ သံအေျမာက္ႀကီးျဖစ္ၿပီး ရခိုင္ဘု႐င္ သီ႐ိသုဓမၼရာဇာ ဒါကာၿမိဳ႕ကို သိမ္းပိုက္စဥ္က ရ႐ွိေၾကာင္း ေ႐းထိုးထားသည့္ ရခိုင္အကၡ႐ာမွတ္တမ္း ကမၸည္းစာကို အေျမာက္ေပၚတြင္ ေတြ႔ရသည္၊ ဤအေျမာက္စာကို ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ အေ႐ွ႕တိုင္းပညာရပ္မ်ား ေလ့လာေရးဌာန (EFEO)က မွတ္တမ္းျပဳစုလ်က္႐ွိသည့္ ရခိုင္ေက်ာက္စာကမၸည္းစာ အၫြန္းစာ႐င္းတြင္ ကတ္တေလာက္နံပါတ္( A_ 253) အျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ထားသည္၊
ဒုတိယေျမာက္ဦးေခတ္ ရခိုင္ဘုရင္ျဖစ္ေသာ သီ႐ိသုဓမၼရာဇာသည္ ၁၆၂၂ မွ ၁၆၃၈ အထိ ေျမာက္ဦးထီးနန္းတြင္ စိုးစံခဲ့သည္၊ ရခိုင္တြင္ သီရိသုဓမၼရာဇာ နန္းတက္ခ်ိန္တြင္ ဘဂၤါေဒသအတြင္း မဂိုတို႔၏ နန္းတြင္းေ႐းမ်ား ႐ႈပ္ေထြးလ်က္႐ွိၿပီး မဂိုဘု႐င္၏သားေတာ္ ႐ွားဂ်ဟန္က ဘဂၤါေဒသကို ပိုင္စိုးႏိုင္ရန္ ပုန္ကန္လ်က္႐ွိေနသည္၊ ၁၆၂၃ တြင္ မဂိုမင္းသား ႐ွားဂ်ဟန္သည္ ဘဂၤါေဒသ၏ မဂိုဘု႐င္ခံကိုတိုက္ခိုက္ေအာင္ႏိုင္သည္၊ ၁၆၂၄ တြင္ ရခိုင္ဘု႐င္ သီရိသုဓမၼရာဇာသည္ ဒါကာသို႔ သံအဖြဲ႔တစ္ခုကိုေစလြတ္ခဲ့ၿပီး မဂိုဘု႐င္အား ပုန္ကန္ေနသည့္ မင္းသား ႐ွားဂ်ဟန္ဘက္မွ ရပ္တည္ေၾကာင္းျပသခဲ့သည္၊ ဒါကာသို႔ သံအဖြဲ႔မလြတ္မီ မဂိုနန္းတြင္းေရး ပဋိပကၡကာလအတြင္း ၁၆၂၃ တြင္ ရခိုင္ဘု႐င္သည္ ဘဂၤါေဒသသို႔ ဝင္ေ႐ာက္တိုက္ခိုက္ခဲ့ၿပီး ဘဂၤလီေက်းကြၽန္ သံုးေသာင္းခန္႔ကိုဖမ္းဆီးခဲ့ေၾကာင္း ဒတ္ခ်္မွတ္တမ္းမ်ားကျပဆိုသည္၊ မဂိုမင္းသား ႐ွားဂ်ဟန္သည္ ဒါကာမွေန၍ မဂိုထီးနန္းကို ရယူ႐န္ ဆက္လက္ႀကိဳးပမ္းသည္၊ ႐ွားဂ်ဟန္သည္ ဘီဟာနယ္ကို သိမ္းပိုက္ႏိုင္ေသာ္လည္း ၁၆၂၄ ေအာက္တိုဘာလအတြင္း အာဂရာတိုက္ပြဲတြင္ အေရးနိမ့္ခဲ့သည္၊ ဒါကာမွ ပုန္ကန္သူ မင္းသား ႐ွားဂ်ဟန္ ႐ႈံးနိမ့္ၿပီးေနာက္ မဂိုဘု႐င္သည္ ဒါကာတြင္႐ံုးစိုက္သည့္ ဘဂၤါေဒသဘု႐င္ခံအျဖစ္ ဂ်ဟန္ဂိရ္ကို ခန္႔အပ္သည္၊ သို႔ေသာ္ ဂ်ဟန္ဂိရ္သည္ သူ၏သားျဖစ္သူ ခန္နာဟ္ဇတ္ခန္ကို ဘဂၤါဘုရင္ခံအျဖစ္ဆက္လက္လႊဲေျပာင္း၏၊ ဤသို႔ေသာမၿငိမ္မသက္မႈမ်ားအတြင္း ရခိုင္ဘုရင္သည္ ဘဂၤါေဒသကို အႀကိမ္မ်ားစြာ ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္ဟု ဒတ္ခ်္မွတ္တမ္းမ်ားက ဆိုသည္၊ သီရိသုဓမၼရာဇာသည္ မဂိုပိုင္ သီရိပူရ္ကို သိမ္းပိုက္ၿပီး ဘဂၤါနယ္မွ ေက်းကြၽန္တစ္ေသာင္းခန္႔ကို ဖမ္းဆီးခဲ့ေၾကာင္း ၁၆၂၅ ဒီဇင္ဘာ ၅ ရက္ေန႔ ႐က္စြဲပါ ဒတ္ခ်္မွတ္တမ္းတစ္ခုတြင္ေတြ႔ရသည္၊ ႐ခိုင္တို႔၏ ျခိမ္းေျခာက္တိုက္ခိုက္မႈမ်ားေၾကာင့္ ဘဂၤါဘု႐င္ခံ ခန္နာဟ္ဇတ္ခန္သည္ ဒါကာတြင္႐ံုးမစိုက္ရဲေခ်၊ ထို႔ေၾကာင့္ သူ၏လက္ေထာက္ႏွစ္ဦးကိုသာ ဒါကာၿမိဳ႕ဝန္အျဖစ္ခန္႔အပ္ ရံုးစိုက္ေစခဲ့သည္၊ ၁၆၂၆ အေစာပိုင္းတြင္ ရခိုင္ဘု႐င္သည္ ဒါကာကို တိုက္ခိုက္ဖ်က္ဆီးသည္၊ ထိုျဖစ္ရပ္ေၾကာင့္ ၁၆၂၆ ဇြန္လတြင္ ဘဂၤါဘုရင္ခံႏွင့္ သူ၏လက္ေထာက္ ဒါကာၿမိဳ႕ဝန္မ်ားကို မဂိုဘု႐င္မွ ႐ာထူးမွ ဖယ္႐ွားခဲ့သည္၊ ၁၆၂၆ ခုႏွစ္တြင္ ရခိုင္တို႔၏ ဒါကာေအာင္ပြဲကို ၁၆၂၆ ဇြန္လ ၄ ရက္ေန႔စြဲပါ ဒတ္ခ်္မွတ္တမ္းကေဖာ္ျပသည္၊ မဂိုနန္းတြင္း ရာဇဝင္တြင္မူ မဂိုတို႔၏ ဘဂၤါၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ေသာ ဒါကာကို ရခိုင္တို႔ မည္သို႔မည္ပံု မီး႐ိႈးဖ်က္ဆီးၿပီး ပတ္ဝန္းက်င္ေဒသမ်ားကို လုယက္ကာ ေဒသခံမ်ားကို ေက်းကြၽန္အျဖစ္ ဖမ္းဆီးသြားေၾကာင္းမ်ားကို အေသးစိတ္ေဖာ္ျပထားသည္ကိုေတြ႔ရသည္၊
ယခု မဒရပ္ျပတိုက္တြင္ေတြ႔ရေသာ အေျမာက္မွာ ခရစ္ ၁၆၂၆ ခုႏွစ္ဦးပိုင္းျဖစ္သည္ ရခိုင္သကၠ႐ာဇ္ ၉၈၇ အတြင္း ရခိုင္ဘု႐င္ သီရိသုဓမၼရာဇာ ဒါကာကို တိုက္ခိုက္စဥ္က မဂိုတို႔ထံမွ သိမ္းပိုက္ရ႐ွိခဲ့ေသာအေျမာက္ ျဖစ္ပါသည္၊ အေျမာက္တြင္ ရခိုင္အကၡ႐ာ ရခိုင္ဘာသာျဖင့္ ေအာက္ပါအတိုင္း စာေရးထိုးထားသည္၊
၁။ ၉ ၈ ၇ ခု ဆ င္ ျဖဴ ဆ င္ နီ သ ခင္ ဩိ သု ဒါ မၼာ ရာ ဇာ ဒါ ဂ ာ ကို ႏိုင္ ၍
၂။ ရာ ေတာ္ ျပဳ သွ္ ေ ျပာ င္
ေခတ္သစ္အေရးသားျဖင့္ ေဖာ္ျပရလွ်င္
၉၈၇ ခု (ခ႐စ္ႏွစ္ ၁၆၂၅_၂၆ ခန္႔) ဆင္ျဖဴ ဆင္နီ သခင္ သီရိသုဓမၼရာဇာ ဒါကာကို ႏိုင္၍ ရေတာ္ျပဳသည့္ေျပာင္း (ေျပာင္း=အေျမာက္)ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္၊
(ခ) ႐ခိုင္ဘု႐င္ မဒရာဇ္ရာဇာ စစ္တေကာင္းႏွင့္ ဒါကာမွ စစ္ကူကိုေခ်မႈန္းသည့္အေျမာက္
တတိယေျမာက္ဦးေခတ္ ႐ခိုင္ဘုရင္တစ္ဦးျဖစ္သည့္ မဒရာဇ္ရာဇာမင္းသည္ ခရစ္ ၁၇၃၇ မွ ၁၇၄၂ အထိ ေျမာက္ဦးထီးနန္းကို စိုးစံခဲ့သည္၊ သကၠရာဇ္ ၁၀၉၉ (ခရစ္ ၁၃၇၃) တြင္ ေရႊနန္းသခင္ မဒရာဇ္ရာဇာဘြဲ႔အမည္ျဖင့္ ဒဂၤါးသြန္းခဲ့သည္၊ ရခိုင္တို႔သည္ တတိယေျမာက္ဦးေခတ္အတြင္း ဘဂၤါေဒသ စစ္တေကာင္းနယ္အား ခရစ္ ၁၆၆၆ တြင္ မဂိုတို႔ထံ ဆံုး႐ႈံးသြားခဲ့ေသာ္လည္း ေနာက္ထပ္ရာစုႏွစ္တစ္ခုအၾကာထိ ဘဂၤါေဒသအတြင္းသို႔ စစ္ဆင္ေရးမ်ားဆင္ႏြဲခဲ့ေၾကာင္း ရခိုင္ရာဇဝင္မ်ားတြင္ ေဖာ္ျပပါ႐ွိသည္၊ ထင္႐ွားေသာ အျဖစ္အပ်က္မ်ားမွာ ရခိုင္ဘု႐င္ စႏၵဝိဇယရာဇာ ခရစ္ (၁၇၁၀_၁၇၃၁) လက္ထက္ ဘဂၤါနယ္အတြင္း စစ္ခ်ီတိုက္ခိုက္ျခင္း နရအဘယရာဇာမင္း (ခရစ္ ၁၇၄၂_၁၇၆၁) လက္ထက္ ဘဂၤါနယ္သို႔ ဟရမားတိုက္ရန္ (harmad- ပင္လယ္ျပင္လုယက္တိုက္ခိုက္ျခင္းျပဳရန္) စစ္ခ်ီျခင္းမ်ားျဖစ္ၾကသည္၊ စစ္တေကာင္း က်ဆံုးၿပီးေနာက္ပိုင္းကာလျဖစ္သည့္ ခ႐စ္ ၁၇၇၇ ခန္႔တြင္လည္း ဘဂၤါနယ္အတြင္းသို႔ရခိုင္တို႔ဝင္ေ႐ာက္စစ္ခ်ီျခင္းႏွင့္ ကြၽန္ဖမ္းျခင္းအျဖစ္အပ်က္မ်ားကို အဂၤလိပ္မွတ္တမ္းတစ္ခုတြင္ေတြ႔ရသည္၊ သို႔ရာတြင္ မဒရာဇ္ရာဇာမင္းလက္ထက္ စစ္ေရးႏိုင္ငံေရး ေဆာင္႐ြက္ခ်က္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ရခိုင္႐ာဇဝင္မ်ားတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္ကို မေတြ႔႐ေပ၊ ယခုတင္ျပမည့္အေျမာက္တြင္ ေရးထိုးထားေသာ ကမၸည္းစာအ႐ မဒရာဇ္ရာဇာမင္း လက္ထက္တြင္လည္း ဘဂၤါနယ္သို႔ရခိုင္တို႔ ခရစ္ႏွစ္ ၁၇၄၁ (သကၠ႐ာဇ္ ၁၁၀၃) အတြင္းက စစ္ခ်ီခဲ့ေၾကာင္း အေထာက္ထားအသစ္ရ႐ွိပါသည္၊
မဒရာဇ္ရာဇာမင္း၏ အမတ္ေတာ္ ေသနာပတိ ဘဂၤါနယ္အတြင္းသို႔ စစ္ခ်ီရာတြင္ အသံုးျပဳခဲ့သည့္အေျမာက္ကို ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသန ျပတိုက္တြင္ ျပသထားသည္၊ ေၾကးအေျမာက္ျဖစ္ၿပီး ရခိုင္ျပည္တြင္ သြန္းလုပ္ေသာ ျပည္တြင္းျဖစ္အေျမာက္တစ္လက္ျဖစ္သည္၊ ေျမာက္ဦး ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသန ျပတိုက္နံပါတ္ (၅၃) ျဖစ္ၿပီး ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ အေ႐ွ႕တိုင္းပညာရပ္မ်ား ေလ့လာေရးဌာန (EFEO)က မွတ္တမ္းျပဳစုလ်က္႐ွိသည့္ ရခိုင္ေက်ာက္စာကမၸည္းစာ အၫြန္းစာ႐င္းတြင္ ဤေၾကးအေျမာက္စာကို ကတ္တေလာက္နံပါတ္ (A.44) အျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ထားပါသည္၊ ဤအေျမာက္စာကို (၁) ရခိုင္ျမန္မာပ႑ိတ္ ဆရာႀကီး ဦးဦးသာထြန္း (၂) ရခိုင္သမိုင္း သုေတသီ ဦးေအာင္လွသိန္း (၃) ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသန ဦးစီးဌာန ဒုတိယၫြန္ၾကားေရးမွဴး (ၿငိမ္း) ဆရာဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္ (တက္ထြန္းနီ ) တို႔က ဖတ္႐ႈ အကၡရာ ဖလွယ္ခဲ့ၾကဖူးၿပီး ဆရာဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္က တက္ထြန္းနီ (ေျမာက္ဦး ) ကေလာင္အမည္ျဖင့္ (၁၉၈၄_၈၅) ခုႏွစ္ စစ္ေတြေကာလိပ္ ႏွစ္လည္မဂၢဇင္းတြင္ ရခိုင္အေျမာက္ႀကီးမ်ားအေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပ႐ာတြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည္၊
အေျမာက္ေပၚတြင္ စာငါးေၾကာင္းေရးထိုးပါ႐ွိၿပီး အေျမာက္ေပၚမွ စာမ်ားကို ဤေဆာင္းပါးတြင္ ေအာက္ပါအတိုင္း ဖတ္႐ႈေဖာ္ျပပါသည္၊ ထိုသို႔ဖတ္႐ႈ႐ာတြင္ ဆရာႀကီး ဦးဦးသာထြန္း ဆရာ ဦးေအာင္လွသိန္း ဆရာ ဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္တို္႔၏ ဖတ္႐ႈေဖာ္ျပခ်က္မ်ားကို အေျချပဳလ်က္ ထပ္ဆင့္ျပန္လည္ဖတ္႐ႈတင္ျပျခင္းသာျဖစ္ၿပီး ေဖာ္ျပပါ ဆရာႀကီးမ်ား ကနဦး ဖတ္႐ႈသုေတသနျပဳခဲ့ၾကသည့္ေက်းဇူးေၾကာင့္သာ က်ေတာ့္အေနျဖင့္ ယခုကဲ့သို႔ တင္ျပႏိုင္ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း အေလးအနက္တင္ျပလိုက္ပါသည္၊
ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ေၾကးအေျမာက္စာ ဖတ္႐ႈမႈတြင္ ဆရာႀကီး (၁) (၃)တို႔၏ဖတ္႐ႈမႈႏွင့္ စာေၾကာင္းေရ ၁ တြင္ စာလံုး ႏွစ္လံုးခန္႔ စာေၾကာင္းေရ ၄ တြင္ စာလံုး ႏွစ္လံုးခန္႔ ဆရာႀကီး (၂) ဖတ္႐ႈမႈႏွင့္ စာေၾကာင္းေ႐ ၂ တြင္ စာလံုး သံုးလံုးခန္႔ စာေၾကာင္းေရ ၃ တြင္ စာလံုးတစ္လံုးခန္႔ စာေၾကာင္းေရ ၄ တြင္ စာလံုးတစ္လံုးခန္႔ ကြဲလြဲစြာ ဖတ္႐ႈတင္ျပထားပါသည္၊ ဥပမာအားျဖင့္ ေဖာ္ျပရလွ်င္ `သွ်င္´ (ဟထိုးပါ)ႏွင့္ `သ်င္´ (ဟထိုးမပါ) `စစ္တေကာင္း´ `စစ္ ၁ ေဂါင္း´ `ႁဂြတ္လွည္´ `ႁဂြတ္လည္´ `သတ္႐သွ္´ `သတ္၍ရသွ္´
ကဲ့သို႔ေသာကြဲလြဲခ်က္မ်ားျဖစ္ပါသည္၊
၁။ သ ကၠ ရာ ဇ္ ၁ ၁ ၀ ၃ ခု ေရႊ န န္ သ ခင္ သ်င္
ဘ ဝ သ်င္ မ ဒ ရာဇ္ရာ
၂။ ဇာ က သွ္ အ မ ေ တာ္ ေ သ နာ ပ တိ ကိုဝ္ လႊတ္၍ စစ္ ၁ ေဂါင္
၃။ ကို ဝ္ မ် က္ ေ တာ္ ထုပ္ ေ သ့ာ ခါ ဒ ဂါ (က) စစ္ ကု လာ သ္ွ သင္ေဘာ
၄။ ႁဂြ တ္ လည္ က်င္ ေ (ရ) တ က္ ေ တာ င္ တ တ္ ကိုဝ္ သတ္ ၍ရသူ အ န
၅။ က္ ေျပာင္
ေခတ္သစ္အေရးသားျဖင့္ ျပန္လည္ေရးသားတင္ျပပါက `` သကၠရာဇ္ ၁၁၀၃ ခု (ခရစ္ႏွစ္ ၁၇၄၁ ခန္႔) ေ႐ႊနန္းသခင္ အသွ်င္ ဘဝသွ်င္ မဒရာဇ္ ရာဇာသည္ အမတ္ေတာ္ ေသနာပတိကို လႊတ္၍ စစ္တေကာင္းကို အမ်က္ေတာ္ထြက္ေသာအခါ ဒါကာက စစ္ကုလားသည့္ သေဘၤာႁဂြတ္ေလွက်င္ ေရတပ္ ေတာင္တပ္ကို သတ္၍ရသည့္ လက္နက္ ေျပာင္း´´ ဟူ၍ျဖစ္ပါသည္၊(ႁဂြတ္ေလွ ghurab ရြက္တိုင္ ၂ ခုတပ္ စစ္ေလွ စစ္သေဘၤာ လက္နက္ေျပာင္း_အေျမာက္)၊
(ဂ) ဓညဝတီသိမ္း႐ အေျမာက္မ်ား
ဓညဝတီသိမ္းရအေျမာက္ဆိုသည္မွာ ဓညဝတီ ရခိုင္ျပည္မွ သိမ္းပိုက္႐႐ွိေသာ အေျမာက္မ်ားကိုဆိုလိုပါသည္၊ ခရစ္ႏွစ္ ၁၇၈၅ တြင္ ဓညဝတီ ႐ခိုင္ျပည္ကို ျမန္မာတို႔ သိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္ ရခိုင္ဘု႐င္တို႔၏ ေျမာက္ဦးေခတ္ နိဂံုးခ်ဳပ္ခဲ့သည္၊ ဓညဝတီသိမ္း႐အေျမာက္ကဲ့သို႔ပင္ ဒြါ႐ာဝတီသိမ္း႐ အေျမာက္မ်ားကိုလည္းေတြ႔႐သည္၊ ဒြါရာဝတီသိမ္း႐ အေျမာက္မ်ားေပၚ႐ွိ ေ႐းထိုးႏွစ္မ်ားမွာ ဒြါရာဝတီမည္ေသာ ယိုးဒယားျပည္ကို ျမန္မာဘုရင္တို႔ က်ဳးေက်ာ္သည့္ ခုႏွစ္မ်ားႏွင့္သာ တိုက္ဆိုင္ေနသည္ကိုေတြ႔႐သျဖင့္ အဆိုပါ အေျမာက္မ်ားသည္ ရခိုင္ ဒြါရာဝတီ (သံတြဲ) ႏွင့့္ သက္ဆိုင္မႈ မ႐ွိလွပါ၊
ယခုအခ်ိန္ထိ ဓညဝတီသိမ္း႐ အေျမာက္သံုးလက္ ေတြ႔႐ွိထားပါသည္၊ အေျမာက္မ်ားတြင္ ေရးထိုးထားသည့္ ကမၸည္းစာအရ ရခိုင္တို႔ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ က်ဆံုးခ်ိန္ကို အတိအက်သိ႐ွိႏိုင္သည္၊ ဓညဝတီ ရခိုင္ျပည္ကို သိမ္းပိုက္ရ႐ွိခ်ိန္ကို သကၠရာဇ္ ၁၁၄၆ ခု ျပာသိုလျပည့္ေက်ာ္ ၇ ရက္ စေနေန႔ ညဥ့္ ၄ ခ်က္တီးေက်ာ္ ၁ နာရီ ဟု ခုႏွစ္ လ ရက္ အခ်ိန္ နာရီႏွင့္တကြ အေျမာက္အားလံုးက တညီတၫြတ္တည္း ေဖာ္ျပၾကပါသည္၊
(ဂ-၁) ဓညဝတီသိမ္း႐ စာတန္းပါ စေကာ့တလန္ေရာက္ ရခိုင္ျပည္သံုး အေျမာက္
ဤအေျမာက္ကို ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံ စေကာ့တလန္နယ္ အီဒင္ဘာရာၿမိဳ႕႐ွိ ေကာလ္တန္ ေတာင္ကုန္းေပၚတြင္ ေတြ႔ရသည္၊ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ အေ႐ွ႕တိုင္းပညာရပ္မ်ား ေလ့လာေရးဌာန (EFEO)က မွတ္တမ္းျပဳစုလ်က္႐ွိသည့္ ရခိုင္ေက်ာက္စာကမၸည္းစာ အၫြန္းစာ႐င္းတြင္ ဤေၾကးအေျမာက္စာကို ကတ္တေလာက္နံပါတ္ (A.233)အျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ထားသည္၊ ဤအေျမာက္အေၾကာင္းကို ရခိုင္သမိုင္းပညာ႐ွင္ ဆရာမႀကီး ေဒၚၾကန္က အေဝးေရာက္ ျမန္မာအေျမာက္ ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ မတ္လထုတ္ ကေနာင္ စက္မႈစီးပြားဂ်ာနယ္တြင္ ခရီးသြားမွတ္တမ္းအသြင္ေဆာင္သည့္ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ေရးသားဖူးပါသည္၊
အေျမာက္ကို စပိန္ႏိုင္ငံဘု႐င္ စတုတၳေျမာက္ ဖိလစ္ (၁၆၀၅_၁၆၆၅)လက္ထက္ Royal Arms of Spain တြင္ သြန္းလုပ္သည္ဟု ယူဆရၿပီး အေျမာက္ေပၚတြင္ ခ႐စ္ ၁၆၂၄ ဟု ေရးထိုးပါ႐ွိသည္၊ အေျမာက္သြန္းလုပ္ႏွစ္သည္ ရခိုင္တြင္ သီရိသုဓမၼရာဇာဘုရင္ ထီးနန္းစိုးစံခ်ိန္ (ခရစ္ ၁၆၂၂_၁၆၃၈)လက္ထက္အတြင္း က်ေရာက္လ်က္႐ွိေနသည္၊ ရခိုင္ဘု႐င္သည္ ဤအေျမာက္ကို ေပၚတူဂီ ေရေၾကာင္းသြားလာသူမ်ားထံမွတစ္ဆင့္ ႐႐ွိပိုင္ဆိုင္ခဲ့သည္ဟု ယူဆရၿပီး သီရိသုဓမၼရာဇာ လက္ထက္တြင္ အသံုးျပဳခဲ့ပါက ရခိုင္ျပည္သံုး ေခတ္အမီဆံုး ဥေရာပထုတ္ အေျမာက္လက္နက္တစ္ခု ျဖစ္ဖြယ္ ႐ွိပါသည္၊ ခရစ္ ၁၇၈၅ ခုႏွစ္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ က်ဆံုးခ်ိန္တြင္ ဤအေျမာက္ကို ျမန္မာတပ္မ်ားက သိမ္းပိုက္႐႐ွိသည္၊ ၁၈၈၅ ခုႏွစ္ အထက္ျမန္မာျပည္ကို ၿဗိတိသွ်တို႔ သိမ္းပိုက္ၿပီးေသာအခါ ဤအေျမာက္ကို စေကာ့တလန္နယ္ အီဒင္ဘာရာၿမိဳ႕သို႔ ၿဗိတိသွ်တို႔က သယ္ယူသြားၾကသည္၊ အေျမာက္ေပၚတြင္ ရခိုင္ျပည္မွ သိမ္းပိုက္႐႐ွိသည့္ အထိမ္းမွတ္အျဖစ္ ေရးထိုးထားသည့္ (၁၁၄၆ ခု ျပာသိုလျပည့္ေက်ာ္ ၇ ရက္ေန႔ ၀ေန႔ (စေနေန႔) ည ၄ ခ်က္တီးေက်ာ္ တစ္နာရီတြင္ ဓညဝတီသိမ္း႐)ဟု ျမန္မာဘာသာ စာတစ္ေၾကာင္းပါ႐ွိသည္၊
(မွတ္ခ်က္ ၁ ေန႔ _တနဂၤေႏြ
၂ လာ _တနလၤာ
၆ ၾကာ _ေသာၾကာ
၀ေန႔_စေန)
(ဂ-၂) ဓညဝတီသိမ္း႐ စာတန္းပါ သီရိသုဓမၼရာဇာ ဒါကာမွ သိမ္းပိုက္ရ႐ွိသည့္ မဂို အေျမာက္
ဤအေျမာက္အေၾကာင္းကို ေဆာင္းပါး၏အစပိုင္း အပိုဒ္ခြဲ(က) တြင္ တင္ျပခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါသည္၊ မူလက မဂိုတို႔ အသံုးျပဳခဲ့သည့္အေျမာက္ႀကီးျဖစ္ၿပီး ရခိုင္ဘု႐င္ သီရိသုဓမၼရာဇာ ဒါကာကို ခရစ္ႏွစ္ ၁၆၂၆ တြင္ သိမ္းပိုက္စဥ္က ရ႐ွိခဲ့ေၾကာင္းကို ရခိုင္ဘာသာျဖင့္ စာေရးထိုးပါ႐ွိသည္၊ (အေျမာက္ေပၚမွ ရခိုင္ဘာသာကမၸည္းစာကို EFEO ကတ္တေလာက္နံပါတ္ A.253 အျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ထားပါသည္၊)
၁၇၈၅ ခု ႐ခိုင္ျပည္က်ဆံုးေသာအခါ ဤအေျမာက္ကို ျမန္မာတပ္မ်ားက ျမန္မာမင္းေနျပည္ေတာ္သို႔တစ္ဖန္ သိမ္းပိုက္သြားၾကၿပီး အေျမာက္ေပၚတြင္ ဓညဝတီ ရခိုင္ျပည္မွ သိမ္းပိုက္ရ႐ွိေၾကာင္း မွတ္နမ္းတင္ၾကသည္၊ ၁၈၈၅ ခု တတိယ အဂၤလိပ္ ျမန္မာစစ္အၿပီး အထက္ျမန္မာျပည္ကို ၿဗိတိသွ်တို႔ သိမ္းပိုက္ၿပီးခ်ိန္တြင္ ဤအေျမာက္ကို အိႏၵိယႏိုင္ငံ မဒရပ္ၿမိဳ႕ကို ၿဗိတိသွ်တို႔က ယူေဆာင္သြားၾကျပန္သည္၊ အေျမာက္ေပၚမွ ဓညဝတီသိမ္း႐ ျမန္မာဘာသာ ကမၸည္းေရးထိုးခ်က္ကို ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ အေ႐ွ႕တိုင္းပညာ႐ပ္မ်ားေလ့လာေရးဌာန (EFEO) မွ မွတ္တမ္းျပဳစုလ်က္႐ွိသည့္ ရခိုင္ေက်ာက္စာကမၸည္းစာ အၫြန္းစာ႐င္းတြင္ ကတ္တေလာက္နံပါတ္ (A.254 ) အျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ထားပါသည္၊ စာသံုးေၾကာင္းပါ႐ိွၿပီး ေအာက္ပါအတိုင္း ဖတ္႐ႈႏိုင္သည္၊
၁။ ၁၁၄၆ ခု ျပာသိုလျပည့္ေက်ာ္
၂။ ၇ ရက္ ၀ေန ည ၄ ခ်က္တီးေက်ာ္
၃။ ၁ နာရီတြင္ ဓညဝတီ သိမ္းရ
(ဂ-၃) ဓညဝတီသိမ္း႐ စာတန္းပါ ေနျပည္ေတာ္စစ္သမိုင္းျပတိုက္ေရာက္ ရခိုင္ျပည္သံုး အေျမာက္
ဤအေျမာက္ကို ယခုအခါ ေနျပည္ေတာ္႐ွိ တပ္မေတာ္စစ္သမိုင္းျပတိုက္တြင္ ျပသထားသည္ကိုေတြ႔႐ၿပီး ဥေရာပတိုက္ထုတ္ ေခတ္မီေၾကးအေျမာက္ျဖစ္ပါသည္၊ အေဝးေရာက္ ျမန္မာအေျမာက္ ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ကေနာင္ စက္မႈစီးပြားဂ်ာနယ္ပါ ဆရာမႀကီး ေဒၚၾကန္၏ စေကာ့တလန္ေရာက္ ႐ခိုင္ျပည္သံုးအေျမာက္အေၾကာင္းေရးသားထားသည့္ေဆာင္းပါးတြင္ စေကာ့တလန္ေရာက္ အေျမာက္ႏွင့္အလားတူသည့္ အေျမာက္တစ္လက္ တပ္မေတာ္ေမာ္ကြန္းတိုက္တြင္ ႐ွိေၾကာင္း ေရးသားပါ႐ွိသည္၊ တပ္မေတာ္ စစ္သမိုင္းျပတိုက္ကို ေနျပည္ေတာ္သို႔ မေျပာင္းေရႊ႕မီအခ်ိန္ထိ ဤအေျမာက္မွာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕႐ွိ တပ္မေတာ္ စစ္သမိုင္းျပတိုက္တြင္ တည္႐ွိခဲ့ပါသည္၊ ဆရာမႀကီး ေဒၚၾကန္၏ ေဖာ္ျပခ်က္ကို ေထာက္႐ႈ၍ အဆိုပါ အေျမာက္မွာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ တပ္မေတာ္ေမာ္ကြန္းတိုက္မွ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ တပ္မေတာ္စစ္သမိုင္းျပတိုက္ ထိုမွတဖန္ ေနျပည္ေတာ္ တပ္မေတာ္စစ္သမိုင္းျပတိုက္သို႔ အဆင့္ဆင့္ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့သည္ဟု ယူဆရပါသည္၊ အေျမာက္တြင္ စာႏွစ္ေၾကာင္း ေ႐းထိုးပါ႐ွိၿပီး အေျမာက္စာကို ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ အေ႐ွ႕တိုင္းပညာ႐ပ္မ်ားေလ့လာေရးဌာန (EFEO) မွ မွတ္တမ္းျပဳစုလ်က္႐ွိသည့္ ရခိုင္ေက်ာက္စာကမၸည္းစာ အၫြန္းစာ႐င္းတြင္ ကတ္တေလာက္နံပါတ္ (A.252 ) အျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ထားပါသည္၊
၁။ ၁၁၄၆ ခု ျပာသိုလျပည့္ေက်ာ္ ၇ ရက္ ၀ေန ည
၂။ ၄ ခ်က္တီးေက်ာ္ ၁ နာရီတြင္ ဓညဝတီသိမ္းရ
ေျမာက္ဦးေခတ္တေလ်ာက္ ရခိုင္ျပည္တြင္ အသံုးျပဳခဲ့ေသာ အေျမာက္မ်ားႏွင့္ အေျမာက္ေပၚတြင္ေရးထိုးထားေသာ ကမၸည္းစာမ်ားအေၾကာင္းကို အထက္တြင္တင္ျပခဲ့ပါသည္၊ ရခိုင္ဘုရင္တို႔သည္ ေခတ္မီအေျမာက္လက္နက္မ်ားကို ျပည္ပမွ တင္သြင္းအသံုးျပဳခဲ့ၾကသကဲ့သို႔ ကိုယ္တိုင္လည္း ျပည္တြင္းတြင္ ထုတ္လုပ္သံုးစြဲခဲ့ၾကသည္ကို ေတြ႔ရသည္၊ သံအေျမာက္မ်ားကို သြန္းလုပ္ရန္အတြက္ သံ႐ိုင္းကို အိႏၵိယႏိုင္ငံမွ တင္သြင္းခဲ့ၿပီး ရခိုင္ျပည္အတြင္းတြင္ သံခ်က္လုပ္ရာ သံေထာင္နည္မ်ား တည္ေထာင္ကာ သံခ်က္လုပ္ အေျမာက္သြန္းခဲ့ၾကသည္၊ ေၾကးအေျမာက္အမ်ားကိုလည္း ကိုယ္တိုင္သြန္းလုပ္ အသံုးျပဳၾကသည္၊
ထိုနည္းတူစြာ မဂိုတို႔သည္ ရခိုင္႐န္မွ ကာကြယ္႐န္ သီးသန္ ့ဦးတည္ခ်က္ျဖင့္ အေျမာက္ႀကီးမ်ား သြန္းလုပ္ အသံုးျပဳခဲ့ေၾကာင္းကိုလည္း မွတ္တမ္းမ်ားက ျပဆိုသည္၊ အဆိုပါ အေျမာက္ႀကီးအခ်ိဳ႕ကို ဒါကာၿမိဳ႕တြင္ ယေန႔တိုင္ ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါေသးသည္၊
ယခုတင္ျပခဲ့သည့္ ရခိုင္ျပည္သံုးအေျမာက္မ်ားႏွင့္ ယင္းတို႔အေပၚ ေရးထိုးထားသည့္စာေပမ်ားကို ေလ့လာျခင္းျဖင့္ ရခိုင္ဘု႐င္ သီရိသုဓမၼရာဇာ လက္ထက္တြင္ ဒါကာကိုေအာင္ႏိုင္ခဲ့ျခင္းအေပၚ ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္အထားအျဖစ္ အတည္ျပဳႏိုင္ျခင္း ရခိုင္႐ာဇဝင္မ်ားတြင္ ေဖာ္ျပမပါ႐ွိေသာ ရခိုင္ဘုရင္ မဒရာဇ္ရာဇာလက္ထက္အတြင္းက စစ္တေကာင္းသို႔ ခ်ီတက္တိုက္ခိုက္ျခင္းအေၾကာင္းကို မူရင္းအေထာက္အထားအျဖစ္ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ျခင္း ဓညဝတီ ရခိုင္ျပည္က်ဆံုးခဲ့ေသာ ခုႏွစ္ လ ႐က္ အခ်ိန္အတိက်ကို ေခတ္ၿပိဳင္မူ႐င္းအေထာက္ထားမ်ားမွေန၍ ေဖာ္ထုတ္တင္ျပႏိုင္ျခင္း စသည့္ သမိုင္းဆိုင္႐ာ အခ်က္အလက္သစ္မ်ားကို႐႐ွိေစပါသည္၊
႐ခိုင္သမိုင္းဆိုင္ရာ ေက်ာက္စာ ကမၸည္းစာမ်ားကို စတင္စုေဆာင္းေဖာ္ထုတ္ ေလ့လာဖတ္႐ႈခဲ့ေသာ ရခိုင္ ျမန္မာ ပ႑ိတ္ ဆရာႀကီး ဦးဦးသာထြန္းႏွင့္တစ္ကြ ရခိုင္ေက်ာက္စာကမၸည္းစာမ်ားကို ကနဦး ဖတ္႐ႈသုေတသနျပဳခဲ့ၾကသည့္ ဆရာဦးေအာင္လွသိန္း ဆရာ ဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္ႏွင့္ ဆရာေတာ္ ႐မၼာဝတီ ပညာစာ႐တို႔ကို ဤေဆာင္းပါးျဖင့္ဂါရဝျပဳပါသည္။ (ေက်ာ္မင္းထင္)
ရခိုင္မဂၢဇင္းမွကူးယူေဖာ္ျပပါသည္
ေျမာက္ဦး ေ႐ွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈနယ္ေျမ
Photos_Credit
အ
ေျမာက္ေပၚတြင္ ေရးထိုးထားသည့္ကမၸည္းစာမ်ား
_ေက်ာ္မင္းထင္_
ခ႐စ္ႏွစ္ ၁၄၃၀ မွ ၁၇၈၅ အထိ ထြန္းကားခဲ့ေသာ ေျမာက္ဦးေခတ္ကို ေယဘုယ်အားျဖင့္ အပိုင္းသံုးပိုင္းခြဲျခားေလ့႐ွိၾကသည္၊ ေျမာက္ဦးတည္ေထာင္ေသာ ၁၄၃၀ မွ ၁၅၃၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားအထိကို ပထမေျမာက္ဦးေခတ္ တန္ခိုးထြားခ်ိန္ျဖစ္သည့္ ၁၅၃၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားမွ ၁၆၃၈ အထိကို ဒုတိယေျမာက္ဦးေခတ္ႏွင့္ ၁၆၃၈ မွ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္က်ဆံုးခ်ိန္ျဖစ္သည့္ ၁၇၈၅ အထိကို တတိယေျမာက္ဦးေခတ္အျဖစ္ ေယဘုယ်သတ္မွတ္ၾကပါသည္၊
ပထမေျမာက္ဦးေခတ္ကာလသည္ တိုင္းျပည္ထူေထာင္ဆဲကာလျဖစ္ၿပီး ႐ခိုင္ျပည္ႏွင့္ နယ္ခ်င္းထိစပ္ေနသည့္ ဘဂၤါေဒသအား ရခိုင္ဘု႐င္တို႔ ႐ံဖန္ရံခါ တိုက္ခိုက္မႈမ်ား႐ွိခဲ့ေသာ္လည္း ကာလ႐ွည္ၾကာစြာ နယ္ေျမသိမ္းပိုက္မႈမ်ား မျပဳလုပ္ႏိုင္ခဲ့ေပ၊ဒုတိယေျမာက္ဦးေခတ္တြင္ မင္းဗာဘု႐င္၏ ဘဂၤါေဒသ စစ္တေကာင္းနယ္အား နယ္ေျမခ်ဲ႕ထြင္ ပိုင္စိုးျခင္းႏွင့္အတူ ႐ခိုင္ဘု႐င္ႏိုင္ငံသည္ တန္ခိုးႀကီးထြားခဲ့ပါသည္၊ ဤဒုတိယေျမာက္ဦးေခတ္တြင္ ေပၚတူဂီမ်ားႏွင့္ ထိေတြ႔ဆက္ဆံခဲ့ၿပီး ဥေရာပ၏ေခတ္ေပၚလက္နက္မ်ားကို ရ႐ွိခဲ့ကာ ေခတ္မီကာကြယ္ေ႐းနည္းစနစ္မ်ားအပါအဝင္ ေခတ္မီခံတပ္တည္ေဆာက္ေ႐း နည္းပညာမ်ားကိုပါ ပိုင္ဆိုင္ခဲ့သည္၊ ဤေခတ္၏ထူးျခားခ်က္မွာ ဘဂၤါေဒသကို သိမ္းပိုက္အုပ္စိုးႏိုင္ျခင္း ျမန္မာဘု႐င္၏က်ဴးေက်ာ္စစ္ကို တြန္းလွန္ႏိုင္ျခင္းႏွင့္ ေအာက္ျမန္မာျပည္၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ေသာ ပဲခူးကိုသိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့ျခင္းပင္ျဖစ္သည္၊ ဒုတိယေျမာက္ဦးေခတ္တြင္ ႐ခိုင္၏ ႏိုင္ငံေရး စစ္ေ႐း စီးပြားေ႐းအင္အား မ်ားစြာတိုးတက္ခဲ့ပါသည္၊ တတိယေျမာက္ဦးေခတ္ ခ႐စ္ႏွစ္ ၁၆၆၆ တြင္ ႐ခိုင္ပိုင္ ဘဂၤါေသဒ၏ စစ္တေကာင္းၿမိဳ႕ မဂိုလက္တြင္းသို႔က်ဆင္းသြားၿပီးေနာက္ ႐ခိုင္၏ စီးပြားေရးအင္အား ဆုတ္ယုတ္သြားခဲ့သည္၊ ထိုေနာက္ပိုင္းတြင္ ျပည္တြင္းမၿငိမ္မႈမ်ား ၾကံဳေတြ႔ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ၿပီး ၁၇၈၅ တြင္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ကို ျမန္မာဘု႐င္၏တပ္မ်ားက သိမ္းပိုက္လိုက္ျခင္းႏွင့္အတူ ရခိုင္တို႔၏ ေျမာက္ဦးေခတ္ အဆံုးသတ္ခဲ့ပါသည္၊ ဤေဆာင္းပါးတြင္ ေျမာက္ဦးေခတ္ ႐ခိုင္ဘုရင္တို႔ပိုင္ဆိုင္ အသံုးျပဳခဲ့သည့္ အေျမာက္ႀကီးမ်ားႏွင့္ အေျမာက္ေပၚတြင္ ေရးထိုးထားသည့္စာမ်ား အေၾကာင္းကို တင္ျပသြားပါမည္၊
ရခိုင္ျပည္သံုးအေျမာက္မ်ားကို ျပည္တြင္းထုတ္ႏွင့္ ႏိုင္ငံျခားျဖစ္ အေျမာက္မ်ားဟူ၍ ေယဘုယ်ခြဲျခားႏိုင္သည္၊ ႏိုင္ငံျခားျဖစ္အေျမာက္မ်ားအျဖစ္ ဥေရာပထုတ္ ေခတ္မီအေျမာက္ႏွင့္ ဘဂၤါေဒသမွ သိမ္းပိုက္႐႐ွိသည့္အေျမာက္မ်ားကိုေတြ႔ျမင္ရသည္၊႐ခိုင္တို႔ ပဲခူးကိုသိမ္းပိုက္႐ာမွရ႐ွိေသာ ယိုးဒယားအေျမာက္ႀကီးမ်ားကိုလည္းမွတ္တမ္းမ်ားတြင္ေတြ႔႐သည္၊ ရခိုင္ျပည္သံုး အေျမာက္မ်ားတြင္ ေၾကးအေျမာက္ႏွင့္ သံအေျမာက္ ႏွစ္မ်ိဳးကို အဓိကေတြ႔ရၿပီး ေျမျပင္သံုး အေျမာက္ႏွင့္ စစ္သေဘၤာသံုး အေျမာက္ဟူ၍လည္း ခြဲျခားေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါသည္၊
႐ခိုင္ အေျမာက္ႀကီးမ်ား အေျမာက္ဆံမ်ားကို ႐ခိုင္ျပည္နယ္တြင္း႐ွိ ျပတိုက္မ်ားတြင္ ျပသထား႐ွိသည္၊ စစ္ေတြပိြဳင့္ မႏၱေလးနန္းတြင္း တပ္မေတာ္စစ္သမိုင္းျပတိုက္ စေကာ့တလန္ျပည္ အီဒင္ဘရာၿမိဳ႕ႏွင့္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ မဒ႐ပ္ျပတိုက္တို႔တြင္ ႐ခိုင္အေျမာက္ႀကီးမ်ားကိုေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါသည္၊ ဤအေျမာက္ႀကီးမ်ားမွေန၍ ႐ခိုင္ဘု႐င္တို႔၏ စစ္ေ႐းစြမ္း႐ည္ကို တစ္စိတ္တစ္ေဒသ လွစ္ျပလ်က္႐ွိေနသည္ဟုလည္းဆိုႏိုင္မည္ ျဖစ္ပါသည္၊
(က) ႐ခိုင္ဘု႐င္ သီရိသုဓမၼရာဇာ ဒါကာမွ သိမ္းပိုက္႐႐ွိသညိ့ မဂို အေျမာက္
ဤအေျမာက္ကို ယခုအခါ အိႏၵိယႏိုင္ငံ မဒရပ္ၿမိဳ႕ (ယခုအေခၚ ခ်င္ႏိုင္းၿမိဳ႕)႐ွိ အစိုးရျပတိုက္ (The Government Museum. Chennai_
ယခင္ မဒ႐ပ္ျပတိုက္)တြင္ ျပသထား႐ွိသည္၊ မူလက မဂိုတို႔ အသံုးျပဳခဲ့သည့္ သံအေျမာက္ႀကီးျဖစ္ၿပီး ရခိုင္ဘု႐င္ သီ႐ိသုဓမၼရာဇာ ဒါကာၿမိဳ႕ကို သိမ္းပိုက္စဥ္က ရ႐ွိေၾကာင္း ေ႐းထိုးထားသည့္ ရခိုင္အကၡ႐ာမွတ္တမ္း ကမၸည္းစာကို အေျမာက္ေပၚတြင္ ေတြ႔ရသည္၊ ဤအေျမာက္စာကို ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ အေ႐ွ႕တိုင္းပညာရပ္မ်ား ေလ့လာေရးဌာန (EFEO)က မွတ္တမ္းျပဳစုလ်က္႐ွိသည့္ ရခိုင္ေက်ာက္စာကမၸည္းစာ အၫြန္းစာ႐င္းတြင္ ကတ္တေလာက္နံပါတ္( A_ 253) အျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ထားသည္၊
ဒုတိယေျမာက္ဦးေခတ္ ရခိုင္ဘုရင္ျဖစ္ေသာ သီ႐ိသုဓမၼရာဇာသည္ ၁၆၂၂ မွ ၁၆၃၈ အထိ ေျမာက္ဦးထီးနန္းတြင္ စိုးစံခဲ့သည္၊ ရခိုင္တြင္ သီရိသုဓမၼရာဇာ နန္းတက္ခ်ိန္တြင္ ဘဂၤါေဒသအတြင္း မဂိုတို႔၏ နန္းတြင္းေ႐းမ်ား ႐ႈပ္ေထြးလ်က္႐ွိၿပီး မဂိုဘု႐င္၏သားေတာ္ ႐ွားဂ်ဟန္က ဘဂၤါေဒသကို ပိုင္စိုးႏိုင္ရန္ ပုန္ကန္လ်က္႐ွိေနသည္၊ ၁၆၂၃ တြင္ မဂိုမင္းသား ႐ွားဂ်ဟန္သည္ ဘဂၤါေဒသ၏ မဂိုဘု႐င္ခံကိုတိုက္ခိုက္ေအာင္ႏိုင္သည္၊ ၁၆၂၄ တြင္ ရခိုင္ဘု႐င္ သီရိသုဓမၼရာဇာသည္ ဒါကာသို႔ သံအဖြဲ႔တစ္ခုကိုေစလြတ္ခဲ့ၿပီး မဂိုဘု႐င္အား ပုန္ကန္ေနသည့္ မင္းသား ႐ွားဂ်ဟန္ဘက္မွ ရပ္တည္ေၾကာင္းျပသခဲ့သည္၊ ဒါကာသို႔ သံအဖြဲ႔မလြတ္မီ မဂိုနန္းတြင္းေရး ပဋိပကၡကာလအတြင္း ၁၆၂၃ တြင္ ရခိုင္ဘု႐င္သည္ ဘဂၤါေဒသသို႔ ဝင္ေ႐ာက္တိုက္ခိုက္ခဲ့ၿပီး ဘဂၤလီေက်းကြၽန္ သံုးေသာင္းခန္႔ကိုဖမ္းဆီးခဲ့ေၾကာင္း ဒတ္ခ်္မွတ္တမ္းမ်ားကျပဆိုသည္၊ မဂိုမင္းသား ႐ွားဂ်ဟန္သည္ ဒါကာမွေန၍ မဂိုထီးနန္းကို ရယူ႐န္ ဆက္လက္ႀကိဳးပမ္းသည္၊ ႐ွားဂ်ဟန္သည္ ဘီဟာနယ္ကို သိမ္းပိုက္ႏိုင္ေသာ္လည္း ၁၆၂၄ ေအာက္တိုဘာလအတြင္း အာဂရာတိုက္ပြဲတြင္ အေရးနိမ့္ခဲ့သည္၊ ဒါကာမွ ပုန္ကန္သူ မင္းသား ႐ွားဂ်ဟန္ ႐ႈံးနိမ့္ၿပီးေနာက္ မဂိုဘု႐င္သည္ ဒါကာတြင္႐ံုးစိုက္သည့္ ဘဂၤါေဒသဘု႐င္ခံအျဖစ္ ဂ်ဟန္ဂိရ္ကို ခန္႔အပ္သည္၊ သို႔ေသာ္ ဂ်ဟန္ဂိရ္သည္ သူ၏သားျဖစ္သူ ခန္နာဟ္ဇတ္ခန္ကို ဘဂၤါဘုရင္ခံအျဖစ္ဆက္လက္လႊဲေျပာင္း၏၊ ဤသို႔ေသာမၿငိမ္မသက္မႈမ်ားအတြင္း ရခိုင္ဘုရင္သည္ ဘဂၤါေဒသကို အႀကိမ္မ်ားစြာ ဝင္ေရာက္တိုက္ခိုက္ခဲ့သည္ဟု ဒတ္ခ်္မွတ္တမ္းမ်ားက ဆိုသည္၊ သီရိသုဓမၼရာဇာသည္ မဂိုပိုင္ သီရိပူရ္ကို သိမ္းပိုက္ၿပီး ဘဂၤါနယ္မွ ေက်းကြၽန္တစ္ေသာင္းခန္႔ကို ဖမ္းဆီးခဲ့ေၾကာင္း ၁၆၂၅ ဒီဇင္ဘာ ၅ ရက္ေန႔ ႐က္စြဲပါ ဒတ္ခ်္မွတ္တမ္းတစ္ခုတြင္ေတြ႔ရသည္၊ ႐ခိုင္တို႔၏ ျခိမ္းေျခာက္တိုက္ခိုက္မႈမ်ားေၾကာင့္ ဘဂၤါဘု႐င္ခံ ခန္နာဟ္ဇတ္ခန္သည္ ဒါကာတြင္႐ံုးမစိုက္ရဲေခ်၊ ထို႔ေၾကာင့္ သူ၏လက္ေထာက္ႏွစ္ဦးကိုသာ ဒါကာၿမိဳ႕ဝန္အျဖစ္ခန္႔အပ္ ရံုးစိုက္ေစခဲ့သည္၊ ၁၆၂၆ အေစာပိုင္းတြင္ ရခိုင္ဘု႐င္သည္ ဒါကာကို တိုက္ခိုက္ဖ်က္ဆီးသည္၊ ထိုျဖစ္ရပ္ေၾကာင့္ ၁၆၂၆ ဇြန္လတြင္ ဘဂၤါဘုရင္ခံႏွင့္ သူ၏လက္ေထာက္ ဒါကာၿမိဳ႕ဝန္မ်ားကို မဂိုဘု႐င္မွ ႐ာထူးမွ ဖယ္႐ွားခဲ့သည္၊ ၁၆၂၆ ခုႏွစ္တြင္ ရခိုင္တို႔၏ ဒါကာေအာင္ပြဲကို ၁၆၂၆ ဇြန္လ ၄ ရက္ေန႔စြဲပါ ဒတ္ခ်္မွတ္တမ္းကေဖာ္ျပသည္၊ မဂိုနန္းတြင္း ရာဇဝင္တြင္မူ မဂိုတို႔၏ ဘဂၤါၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္ေသာ ဒါကာကို ရခိုင္တို႔ မည္သို႔မည္ပံု မီး႐ိႈးဖ်က္ဆီးၿပီး ပတ္ဝန္းက်င္ေဒသမ်ားကို လုယက္ကာ ေဒသခံမ်ားကို ေက်းကြၽန္အျဖစ္ ဖမ္းဆီးသြားေၾကာင္းမ်ားကို အေသးစိတ္ေဖာ္ျပထားသည္ကိုေတြ႔ရသည္၊
ယခု မဒရပ္ျပတိုက္တြင္ေတြ႔ရေသာ အေျမာက္မွာ ခရစ္ ၁၆၂၆ ခုႏွစ္ဦးပိုင္းျဖစ္သည္ ရခိုင္သကၠ႐ာဇ္ ၉၈၇ အတြင္း ရခိုင္ဘု႐င္ သီရိသုဓမၼရာဇာ ဒါကာကို တိုက္ခိုက္စဥ္က မဂိုတို႔ထံမွ သိမ္းပိုက္ရ႐ွိခဲ့ေသာအေျမာက္ ျဖစ္ပါသည္၊ အေျမာက္တြင္ ရခိုင္အကၡ႐ာ ရခိုင္ဘာသာျဖင့္ ေအာက္ပါအတိုင္း စာေရးထိုးထားသည္၊
၁။ ၉ ၈ ၇ ခု ဆ င္ ျဖဴ ဆ င္ နီ သ ခင္ ဩိ သု ဒါ မၼာ ရာ ဇာ ဒါ ဂ ာ ကို ႏိုင္ ၍
၂။ ရာ ေတာ္ ျပဳ သွ္ ေ ျပာ င္
ေခတ္သစ္အေရးသားျဖင့္ ေဖာ္ျပရလွ်င္
၉၈၇ ခု (ခ႐စ္ႏွစ္ ၁၆၂၅_၂၆ ခန္႔) ဆင္ျဖဴ ဆင္နီ သခင္ သီရိသုဓမၼရာဇာ ဒါကာကို ႏိုင္၍ ရေတာ္ျပဳသည့္ေျပာင္း (ေျပာင္း=အေျမာက္)ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္၊
(ခ) ႐ခိုင္ဘု႐င္ မဒရာဇ္ရာဇာ စစ္တေကာင္းႏွင့္ ဒါကာမွ စစ္ကူကိုေခ်မႈန္းသည့္အေျမာက္
တတိယေျမာက္ဦးေခတ္ ႐ခိုင္ဘုရင္တစ္ဦးျဖစ္သည့္ မဒရာဇ္ရာဇာမင္းသည္ ခရစ္ ၁၇၃၇ မွ ၁၇၄၂ အထိ ေျမာက္ဦးထီးနန္းကို စိုးစံခဲ့သည္၊ သကၠရာဇ္ ၁၀၉၉ (ခရစ္ ၁၃၇၃) တြင္ ေရႊနန္းသခင္ မဒရာဇ္ရာဇာဘြဲ႔အမည္ျဖင့္ ဒဂၤါးသြန္းခဲ့သည္၊ ရခိုင္တို႔သည္ တတိယေျမာက္ဦးေခတ္အတြင္း ဘဂၤါေဒသ စစ္တေကာင္းနယ္အား ခရစ္ ၁၆၆၆ တြင္ မဂိုတို႔ထံ ဆံုး႐ႈံးသြားခဲ့ေသာ္လည္း ေနာက္ထပ္ရာစုႏွစ္တစ္ခုအၾကာထိ ဘဂၤါေဒသအတြင္းသို႔ စစ္ဆင္ေရးမ်ားဆင္ႏြဲခဲ့ေၾကာင္း ရခိုင္ရာဇဝင္မ်ားတြင္ ေဖာ္ျပပါ႐ွိသည္၊ ထင္႐ွားေသာ အျဖစ္အပ်က္မ်ားမွာ ရခိုင္ဘု႐င္ စႏၵဝိဇယရာဇာ ခရစ္ (၁၇၁၀_၁၇၃၁) လက္ထက္ ဘဂၤါနယ္အတြင္း စစ္ခ်ီတိုက္ခိုက္ျခင္း နရအဘယရာဇာမင္း (ခရစ္ ၁၇၄၂_၁၇၆၁) လက္ထက္ ဘဂၤါနယ္သို႔ ဟရမားတိုက္ရန္ (harmad- ပင္လယ္ျပင္လုယက္တိုက္ခိုက္ျခင္းျပဳရန္) စစ္ခ်ီျခင္းမ်ားျဖစ္ၾကသည္၊ စစ္တေကာင္း က်ဆံုးၿပီးေနာက္ပိုင္းကာလျဖစ္သည့္ ခ႐စ္ ၁၇၇၇ ခန္႔တြင္လည္း ဘဂၤါနယ္အတြင္းသို႔ရခိုင္တို႔ဝင္ေ႐ာက္စစ္ခ်ီျခင္းႏွင့္ ကြၽန္ဖမ္းျခင္းအျဖစ္အပ်က္မ်ားကို အဂၤလိပ္မွတ္တမ္းတစ္ခုတြင္ေတြ႔ရသည္၊ သို႔ရာတြင္ မဒရာဇ္ရာဇာမင္းလက္ထက္ စစ္ေရးႏိုင္ငံေရး ေဆာင္႐ြက္ခ်က္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ရခိုင္႐ာဇဝင္မ်ားတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္ကို မေတြ႔႐ေပ၊ ယခုတင္ျပမည့္အေျမာက္တြင္ ေရးထိုးထားေသာ ကမၸည္းစာအ႐ မဒရာဇ္ရာဇာမင္း လက္ထက္တြင္လည္း ဘဂၤါနယ္သို႔ရခိုင္တို႔ ခရစ္ႏွစ္ ၁၇၄၁ (သကၠ႐ာဇ္ ၁၁၀၃) အတြင္းက စစ္ခ်ီခဲ့ေၾကာင္း အေထာက္ထားအသစ္ရ႐ွိပါသည္၊
မဒရာဇ္ရာဇာမင္း၏ အမတ္ေတာ္ ေသနာပတိ ဘဂၤါနယ္အတြင္းသို႔ စစ္ခ်ီရာတြင္ အသံုးျပဳခဲ့သည့္အေျမာက္ကို ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသန ျပတိုက္တြင္ ျပသထားသည္၊ ေၾကးအေျမာက္ျဖစ္ၿပီး ရခိုင္ျပည္တြင္ သြန္းလုပ္ေသာ ျပည္တြင္းျဖစ္အေျမာက္တစ္လက္ျဖစ္သည္၊ ေျမာက္ဦး ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသန ျပတိုက္နံပါတ္ (၅၃) ျဖစ္ၿပီး ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ အေ႐ွ႕တိုင္းပညာရပ္မ်ား ေလ့လာေရးဌာန (EFEO)က မွတ္တမ္းျပဳစုလ်က္႐ွိသည့္ ရခိုင္ေက်ာက္စာကမၸည္းစာ အၫြန္းစာ႐င္းတြင္ ဤေၾကးအေျမာက္စာကို ကတ္တေလာက္နံပါတ္ (A.44) အျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ထားပါသည္၊ ဤအေျမာက္စာကို (၁) ရခိုင္ျမန္မာပ႑ိတ္ ဆရာႀကီး ဦးဦးသာထြန္း (၂) ရခိုင္သမိုင္း သုေတသီ ဦးေအာင္လွသိန္း (၃) ေ႐ွးေဟာင္းသုေတသန ဦးစီးဌာန ဒုတိယၫြန္ၾကားေရးမွဴး (ၿငိမ္း) ဆရာဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္ (တက္ထြန္းနီ ) တို႔က ဖတ္႐ႈ အကၡရာ ဖလွယ္ခဲ့ၾကဖူးၿပီး ဆရာဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္က တက္ထြန္းနီ (ေျမာက္ဦး ) ကေလာင္အမည္ျဖင့္ (၁၉၈၄_၈၅) ခုႏွစ္ စစ္ေတြေကာလိပ္ ႏွစ္လည္မဂၢဇင္းတြင္ ရခိုင္အေျမာက္ႀကီးမ်ားအေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပ႐ာတြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည္၊
အေျမာက္ေပၚတြင္ စာငါးေၾကာင္းေရးထိုးပါ႐ွိၿပီး အေျမာက္ေပၚမွ စာမ်ားကို ဤေဆာင္းပါးတြင္ ေအာက္ပါအတိုင္း ဖတ္႐ႈေဖာ္ျပပါသည္၊ ထိုသို႔ဖတ္႐ႈ႐ာတြင္ ဆရာႀကီး ဦးဦးသာထြန္း ဆရာ ဦးေအာင္လွသိန္း ဆရာ ဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္တို္႔၏ ဖတ္႐ႈေဖာ္ျပခ်က္မ်ားကို အေျချပဳလ်က္ ထပ္ဆင့္ျပန္လည္ဖတ္႐ႈတင္ျပျခင္းသာျဖစ္ၿပီး ေဖာ္ျပပါ ဆရာႀကီးမ်ား ကနဦး ဖတ္႐ႈသုေတသနျပဳခဲ့ၾကသည့္ေက်းဇူးေၾကာင့္သာ က်ေတာ့္အေနျဖင့္ ယခုကဲ့သို႔ တင္ျပႏိုင္ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္း အေလးအနက္တင္ျပလိုက္ပါသည္၊
ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ေၾကးအေျမာက္စာ ဖတ္႐ႈမႈတြင္ ဆရာႀကီး (၁) (၃)တို႔၏ဖတ္႐ႈမႈႏွင့္ စာေၾကာင္းေရ ၁ တြင္ စာလံုး ႏွစ္လံုးခန္႔ စာေၾကာင္းေရ ၄ တြင္ စာလံုး ႏွစ္လံုးခန္႔ ဆရာႀကီး (၂) ဖတ္႐ႈမႈႏွင့္ စာေၾကာင္းေ႐ ၂ တြင္ စာလံုး သံုးလံုးခန္႔ စာေၾကာင္းေရ ၃ တြင္ စာလံုးတစ္လံုးခန္႔ စာေၾကာင္းေရ ၄ တြင္ စာလံုးတစ္လံုးခန္႔ ကြဲလြဲစြာ ဖတ္႐ႈတင္ျပထားပါသည္၊ ဥပမာအားျဖင့္ ေဖာ္ျပရလွ်င္ `သွ်င္´ (ဟထိုးပါ)ႏွင့္ `သ်င္´ (ဟထိုးမပါ) `စစ္တေကာင္း´ `စစ္ ၁ ေဂါင္း´ `ႁဂြတ္လွည္´ `ႁဂြတ္လည္´ `သတ္႐သွ္´ `သတ္၍ရသွ္´
ကဲ့သို႔ေသာကြဲလြဲခ်က္မ်ားျဖစ္ပါသည္၊
၁။ သ ကၠ ရာ ဇ္ ၁ ၁ ၀ ၃ ခု ေရႊ န န္ သ ခင္ သ်င္
ဘ ဝ သ်င္ မ ဒ ရာဇ္ရာ
၂။ ဇာ က သွ္ အ မ ေ တာ္ ေ သ နာ ပ တိ ကိုဝ္ လႊတ္၍ စစ္ ၁ ေဂါင္
၃။ ကို ဝ္ မ် က္ ေ တာ္ ထုပ္ ေ သ့ာ ခါ ဒ ဂါ (က) စစ္ ကု လာ သ္ွ သင္ေဘာ
၄။ ႁဂြ တ္ လည္ က်င္ ေ (ရ) တ က္ ေ တာ င္ တ တ္ ကိုဝ္ သတ္ ၍ရသူ အ န
၅။ က္ ေျပာင္
ေခတ္သစ္အေရးသားျဖင့္ ျပန္လည္ေရးသားတင္ျပပါက `` သကၠရာဇ္ ၁၁၀၃ ခု (ခရစ္ႏွစ္ ၁၇၄၁ ခန္႔) ေ႐ႊနန္းသခင္ အသွ်င္ ဘဝသွ်င္ မဒရာဇ္ ရာဇာသည္ အမတ္ေတာ္ ေသနာပတိကို လႊတ္၍ စစ္တေကာင္းကို အမ်က္ေတာ္ထြက္ေသာအခါ ဒါကာက စစ္ကုလားသည့္ သေဘၤာႁဂြတ္ေလွက်င္ ေရတပ္ ေတာင္တပ္ကို သတ္၍ရသည့္ လက္နက္ ေျပာင္း´´ ဟူ၍ျဖစ္ပါသည္၊(ႁဂြတ္ေလွ ghurab ရြက္တိုင္ ၂ ခုတပ္ စစ္ေလွ စစ္သေဘၤာ လက္နက္ေျပာင္း_အေျမာက္)၊
(ဂ) ဓညဝတီသိမ္း႐ အေျမာက္မ်ား
ဓညဝတီသိမ္းရအေျမာက္ဆိုသည္မွာ ဓညဝတီ ရခိုင္ျပည္မွ သိမ္းပိုက္႐႐ွိေသာ အေျမာက္မ်ားကိုဆိုလိုပါသည္၊ ခရစ္ႏွစ္ ၁၇၈၅ တြင္ ဓညဝတီ ႐ခိုင္ျပည္ကို ျမန္မာတို႔ သိမ္းပိုက္ၿပီးေနာက္ ရခိုင္ဘု႐င္တို႔၏ ေျမာက္ဦးေခတ္ နိဂံုးခ်ဳပ္ခဲ့သည္၊ ဓညဝတီသိမ္း႐အေျမာက္ကဲ့သို႔ပင္ ဒြါ႐ာဝတီသိမ္း႐ အေျမာက္မ်ားကိုလည္းေတြ႔႐သည္၊ ဒြါရာဝတီသိမ္း႐ အေျမာက္မ်ားေပၚ႐ွိ ေ႐းထိုးႏွစ္မ်ားမွာ ဒြါရာဝတီမည္ေသာ ယိုးဒယားျပည္ကို ျမန္မာဘုရင္တို႔ က်ဳးေက်ာ္သည့္ ခုႏွစ္မ်ားႏွင့္သာ တိုက္ဆိုင္ေနသည္ကိုေတြ႔႐သျဖင့္ အဆိုပါ အေျမာက္မ်ားသည္ ရခိုင္ ဒြါရာဝတီ (သံတြဲ) ႏွင့့္ သက္ဆိုင္မႈ မ႐ွိလွပါ၊
ယခုအခ်ိန္ထိ ဓညဝတီသိမ္း႐ အေျမာက္သံုးလက္ ေတြ႔႐ွိထားပါသည္၊ အေျမာက္မ်ားတြင္ ေရးထိုးထားသည့္ ကမၸည္းစာအရ ရခိုင္တို႔ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ က်ဆံုးခ်ိန္ကို အတိအက်သိ႐ွိႏိုင္သည္၊ ဓညဝတီ ရခိုင္ျပည္ကို သိမ္းပိုက္ရ႐ွိခ်ိန္ကို သကၠရာဇ္ ၁၁၄၆ ခု ျပာသိုလျပည့္ေက်ာ္ ၇ ရက္ စေနေန႔ ညဥ့္ ၄ ခ်က္တီးေက်ာ္ ၁ နာရီ ဟု ခုႏွစ္ လ ရက္ အခ်ိန္ နာရီႏွင့္တကြ အေျမာက္အားလံုးက တညီတၫြတ္တည္း ေဖာ္ျပၾကပါသည္၊
(ဂ-၁) ဓညဝတီသိမ္း႐ စာတန္းပါ စေကာ့တလန္ေရာက္ ရခိုင္ျပည္သံုး အေျမာက္
ဤအေျမာက္ကို ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံ စေကာ့တလန္နယ္ အီဒင္ဘာရာၿမိဳ႕႐ွိ ေကာလ္တန္ ေတာင္ကုန္းေပၚတြင္ ေတြ႔ရသည္၊ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ အေ႐ွ႕တိုင္းပညာရပ္မ်ား ေလ့လာေရးဌာန (EFEO)က မွတ္တမ္းျပဳစုလ်က္႐ွိသည့္ ရခိုင္ေက်ာက္စာကမၸည္းစာ အၫြန္းစာ႐င္းတြင္ ဤေၾကးအေျမာက္စာကို ကတ္တေလာက္နံပါတ္ (A.233)အျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ထားသည္၊ ဤအေျမာက္အေၾကာင္းကို ရခိုင္သမိုင္းပညာ႐ွင္ ဆရာမႀကီး ေဒၚၾကန္က အေဝးေရာက္ ျမန္မာအေျမာက္ ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ မတ္လထုတ္ ကေနာင္ စက္မႈစီးပြားဂ်ာနယ္တြင္ ခရီးသြားမွတ္တမ္းအသြင္ေဆာင္သည့္ ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္ေရးသားဖူးပါသည္၊
အေျမာက္ကို စပိန္ႏိုင္ငံဘု႐င္ စတုတၳေျမာက္ ဖိလစ္ (၁၆၀၅_၁၆၆၅)လက္ထက္ Royal Arms of Spain တြင္ သြန္းလုပ္သည္ဟု ယူဆရၿပီး အေျမာက္ေပၚတြင္ ခ႐စ္ ၁၆၂၄ ဟု ေရးထိုးပါ႐ွိသည္၊ အေျမာက္သြန္းလုပ္ႏွစ္သည္ ရခိုင္တြင္ သီရိသုဓမၼရာဇာဘုရင္ ထီးနန္းစိုးစံခ်ိန္ (ခရစ္ ၁၆၂၂_၁၆၃၈)လက္ထက္အတြင္း က်ေရာက္လ်က္႐ွိေနသည္၊ ရခိုင္ဘု႐င္သည္ ဤအေျမာက္ကို ေပၚတူဂီ ေရေၾကာင္းသြားလာသူမ်ားထံမွတစ္ဆင့္ ႐႐ွိပိုင္ဆိုင္ခဲ့သည္ဟု ယူဆရၿပီး သီရိသုဓမၼရာဇာ လက္ထက္တြင္ အသံုးျပဳခဲ့ပါက ရခိုင္ျပည္သံုး ေခတ္အမီဆံုး ဥေရာပထုတ္ အေျမာက္လက္နက္တစ္ခု ျဖစ္ဖြယ္ ႐ွိပါသည္၊ ခရစ္ ၁၇၈၅ ခုႏွစ္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္ က်ဆံုးခ်ိန္တြင္ ဤအေျမာက္ကို ျမန္မာတပ္မ်ားက သိမ္းပိုက္႐႐ွိသည္၊ ၁၈၈၅ ခုႏွစ္ အထက္ျမန္မာျပည္ကို ၿဗိတိသွ်တို႔ သိမ္းပိုက္ၿပီးေသာအခါ ဤအေျမာက္ကို စေကာ့တလန္နယ္ အီဒင္ဘာရာၿမိဳ႕သို႔ ၿဗိတိသွ်တို႔က သယ္ယူသြားၾကသည္၊ အေျမာက္ေပၚတြင္ ရခိုင္ျပည္မွ သိမ္းပိုက္႐႐ွိသည့္ အထိမ္းမွတ္အျဖစ္ ေရးထိုးထားသည့္ (၁၁၄၆ ခု ျပာသိုလျပည့္ေက်ာ္ ၇ ရက္ေန႔ ၀ေန႔ (စေနေန႔) ည ၄ ခ်က္တီးေက်ာ္ တစ္နာရီတြင္ ဓညဝတီသိမ္း႐)ဟု ျမန္မာဘာသာ စာတစ္ေၾကာင္းပါ႐ွိသည္၊
(မွတ္ခ်က္ ၁ ေန႔ _တနဂၤေႏြ
၂ လာ _တနလၤာ
၆ ၾကာ _ေသာၾကာ
၀ေန႔_စေန)
(ဂ-၂) ဓညဝတီသိမ္း႐ စာတန္းပါ သီရိသုဓမၼရာဇာ ဒါကာမွ သိမ္းပိုက္ရ႐ွိသည့္ မဂို အေျမာက္
ဤအေျမာက္အေၾကာင္းကို ေဆာင္းပါး၏အစပိုင္း အပိုဒ္ခြဲ(က) တြင္ တင္ျပခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါသည္၊ မူလက မဂိုတို႔ အသံုးျပဳခဲ့သည့္အေျမာက္ႀကီးျဖစ္ၿပီး ရခိုင္ဘု႐င္ သီရိသုဓမၼရာဇာ ဒါကာကို ခရစ္ႏွစ္ ၁၆၂၆ တြင္ သိမ္းပိုက္စဥ္က ရ႐ွိခဲ့ေၾကာင္းကို ရခိုင္ဘာသာျဖင့္ စာေရးထိုးပါ႐ွိသည္၊ (အေျမာက္ေပၚမွ ရခိုင္ဘာသာကမၸည္းစာကို EFEO ကတ္တေလာက္နံပါတ္ A.253 အျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ထားပါသည္၊)
၁၇၈၅ ခု ႐ခိုင္ျပည္က်ဆံုးေသာအခါ ဤအေျမာက္ကို ျမန္မာတပ္မ်ားက ျမန္မာမင္းေနျပည္ေတာ္သို႔တစ္ဖန္ သိမ္းပိုက္သြားၾကၿပီး အေျမာက္ေပၚတြင္ ဓညဝတီ ရခိုင္ျပည္မွ သိမ္းပိုက္ရ႐ွိေၾကာင္း မွတ္နမ္းတင္ၾကသည္၊ ၁၈၈၅ ခု တတိယ အဂၤလိပ္ ျမန္မာစစ္အၿပီး အထက္ျမန္မာျပည္ကို ၿဗိတိသွ်တို႔ သိမ္းပိုက္ၿပီးခ်ိန္တြင္ ဤအေျမာက္ကို အိႏၵိယႏိုင္ငံ မဒရပ္ၿမိဳ႕ကို ၿဗိတိသွ်တို႔က ယူေဆာင္သြားၾကျပန္သည္၊ အေျမာက္ေပၚမွ ဓညဝတီသိမ္း႐ ျမန္မာဘာသာ ကမၸည္းေရးထိုးခ်က္ကို ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ အေ႐ွ႕တိုင္းပညာ႐ပ္မ်ားေလ့လာေရးဌာန (EFEO) မွ မွတ္တမ္းျပဳစုလ်က္႐ွိသည့္ ရခိုင္ေက်ာက္စာကမၸည္းစာ အၫြန္းစာ႐င္းတြင္ ကတ္တေလာက္နံပါတ္ (A.254 ) အျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ထားပါသည္၊ စာသံုးေၾကာင္းပါ႐ိွၿပီး ေအာက္ပါအတိုင္း ဖတ္႐ႈႏိုင္သည္၊
၁။ ၁၁၄၆ ခု ျပာသိုလျပည့္ေက်ာ္
၂။ ၇ ရက္ ၀ေန ည ၄ ခ်က္တီးေက်ာ္
၃။ ၁ နာရီတြင္ ဓညဝတီ သိမ္းရ
(ဂ-၃) ဓညဝတီသိမ္း႐ စာတန္းပါ ေနျပည္ေတာ္စစ္သမိုင္းျပတိုက္ေရာက္ ရခိုင္ျပည္သံုး အေျမာက္
ဤအေျမာက္ကို ယခုအခါ ေနျပည္ေတာ္႐ွိ တပ္မေတာ္စစ္သမိုင္းျပတိုက္တြင္ ျပသထားသည္ကိုေတြ႔႐ၿပီး ဥေရာပတိုက္ထုတ္ ေခတ္မီေၾကးအေျမာက္ျဖစ္ပါသည္၊ အေဝးေရာက္ ျမန္မာအေျမာက္ ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ကေနာင္ စက္မႈစီးပြားဂ်ာနယ္ပါ ဆရာမႀကီး ေဒၚၾကန္၏ စေကာ့တလန္ေရာက္ ႐ခိုင္ျပည္သံုးအေျမာက္အေၾကာင္းေရးသားထားသည့္ေဆာင္းပါးတြင္ စေကာ့တလန္ေရာက္ အေျမာက္ႏွင့္အလားတူသည့္ အေျမာက္တစ္လက္ တပ္မေတာ္ေမာ္ကြန္းတိုက္တြင္ ႐ွိေၾကာင္း ေရးသားပါ႐ွိသည္၊ တပ္မေတာ္ စစ္သမိုင္းျပတိုက္ကို ေနျပည္ေတာ္သို႔ မေျပာင္းေရႊ႕မီအခ်ိန္ထိ ဤအေျမာက္မွာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕႐ွိ တပ္မေတာ္ စစ္သမိုင္းျပတိုက္တြင္ တည္႐ွိခဲ့ပါသည္၊ ဆရာမႀကီး ေဒၚၾကန္၏ ေဖာ္ျပခ်က္ကို ေထာက္႐ႈ၍ အဆိုပါ အေျမာက္မွာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ တပ္မေတာ္ေမာ္ကြန္းတိုက္မွ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ တပ္မေတာ္စစ္သမိုင္းျပတိုက္ ထိုမွတဖန္ ေနျပည္ေတာ္ တပ္မေတာ္စစ္သမိုင္းျပတိုက္သို႔ အဆင့္ဆင့္ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့သည္ဟု ယူဆရပါသည္၊ အေျမာက္တြင္ စာႏွစ္ေၾကာင္း ေ႐းထိုးပါ႐ွိၿပီး အေျမာက္စာကို ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ အေ႐ွ႕တိုင္းပညာ႐ပ္မ်ားေလ့လာေရးဌာန (EFEO) မွ မွတ္တမ္းျပဳစုလ်က္႐ွိသည့္ ရခိုင္ေက်ာက္စာကမၸည္းစာ အၫြန္းစာ႐င္းတြင္ ကတ္တေလာက္နံပါတ္ (A.252 ) အျဖစ္ မွတ္တမ္းတင္ထားပါသည္၊
၁။ ၁၁၄၆ ခု ျပာသိုလျပည့္ေက်ာ္ ၇ ရက္ ၀ေန ည
၂။ ၄ ခ်က္တီးေက်ာ္ ၁ နာရီတြင္ ဓညဝတီသိမ္းရ
ေျမာက္ဦးေခတ္တေလ်ာက္ ရခိုင္ျပည္တြင္ အသံုးျပဳခဲ့ေသာ အေျမာက္မ်ားႏွင့္ အေျမာက္ေပၚတြင္ေရးထိုးထားေသာ ကမၸည္းစာမ်ားအေၾကာင္းကို အထက္တြင္တင္ျပခဲ့ပါသည္၊ ရခိုင္ဘုရင္တို႔သည္ ေခတ္မီအေျမာက္လက္နက္မ်ားကို ျပည္ပမွ တင္သြင္းအသံုးျပဳခဲ့ၾကသကဲ့သို႔ ကိုယ္တိုင္လည္း ျပည္တြင္းတြင္ ထုတ္လုပ္သံုးစြဲခဲ့ၾကသည္ကို ေတြ႔ရသည္၊ သံအေျမာက္မ်ားကို သြန္းလုပ္ရန္အတြက္ သံ႐ိုင္းကို အိႏၵိယႏိုင္ငံမွ တင္သြင္းခဲ့ၿပီး ရခိုင္ျပည္အတြင္းတြင္ သံခ်က္လုပ္ရာ သံေထာင္နည္မ်ား တည္ေထာင္ကာ သံခ်က္လုပ္ အေျမာက္သြန္းခဲ့ၾကသည္၊ ေၾကးအေျမာက္အမ်ားကိုလည္း ကိုယ္တိုင္သြန္းလုပ္ အသံုးျပဳၾကသည္၊
ထိုနည္းတူစြာ မဂိုတို႔သည္ ရခိုင္႐န္မွ ကာကြယ္႐န္ သီးသန္ ့ဦးတည္ခ်က္ျဖင့္ အေျမာက္ႀကီးမ်ား သြန္းလုပ္ အသံုးျပဳခဲ့ေၾကာင္းကိုလည္း မွတ္တမ္းမ်ားက ျပဆိုသည္၊ အဆိုပါ အေျမာက္ႀကီးအခ်ိဳ႕ကို ဒါကာၿမိဳ႕တြင္ ယေန႔တိုင္ ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါေသးသည္၊
ယခုတင္ျပခဲ့သည့္ ရခိုင္ျပည္သံုးအေျမာက္မ်ားႏွင့္ ယင္းတို႔အေပၚ ေရးထိုးထားသည့္စာေပမ်ားကို ေလ့လာျခင္းျဖင့္ ရခိုင္ဘု႐င္ သီရိသုဓမၼရာဇာ လက္ထက္တြင္ ဒါကာကိုေအာင္ႏိုင္ခဲ့ျခင္းအေပၚ ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္အထားအျဖစ္ အတည္ျပဳႏိုင္ျခင္း ရခိုင္႐ာဇဝင္မ်ားတြင္ ေဖာ္ျပမပါ႐ွိေသာ ရခိုင္ဘုရင္ မဒရာဇ္ရာဇာလက္ထက္အတြင္းက စစ္တေကာင္းသို႔ ခ်ီတက္တိုက္ခိုက္ျခင္းအေၾကာင္းကို မူရင္းအေထာက္အထားအျဖစ္ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ျခင္း ဓညဝတီ ရခိုင္ျပည္က်ဆံုးခဲ့ေသာ ခုႏွစ္ လ ႐က္ အခ်ိန္အတိက်ကို ေခတ္ၿပိဳင္မူ႐င္းအေထာက္ထားမ်ားမွေန၍ ေဖာ္ထုတ္တင္ျပႏိုင္ျခင္း စသည့္ သမိုင္းဆိုင္႐ာ အခ်က္အလက္သစ္မ်ားကို႐႐ွိေစပါသည္၊
႐ခိုင္သမိုင္းဆိုင္ရာ ေက်ာက္စာ ကမၸည္းစာမ်ားကို စတင္စုေဆာင္းေဖာ္ထုတ္ ေလ့လာဖတ္႐ႈခဲ့ေသာ ရခိုင္ ျမန္မာ ပ႑ိတ္ ဆရာႀကီး ဦးဦးသာထြန္းႏွင့္တစ္ကြ ရခိုင္ေက်ာက္စာကမၸည္းစာမ်ားကို ကနဦး ဖတ္႐ႈသုေတသနျပဳခဲ့ၾကသည့္ ဆရာဦးေအာင္လွသိန္း ဆရာ ဦးေက်ာ္ထြန္းေအာင္ႏွင့္ ဆရာေတာ္ ႐မၼာဝတီ ပညာစာ႐တို႔ကို ဤေဆာင္းပါးျဖင့္ဂါရဝျပဳပါသည္။ (ေက်ာ္မင္းထင္)
ရခိုင္မဂၢဇင္းမွကူးယူေဖာ္ျပပါသည္
ေျမာက္ဦး ေ႐ွးေဟာင္းယဥ္ေက်းမႈနယ္ေျမ
Photos_Credit
ရခိုင္စာေပ အက်ဥ္းခ်ဳပ္
ရခိုင္ေတြ ေက်းဇူးကန္းတယ္လို႔ ေအာ္ေနတဲ႔ လိပ္ေခါင္းထြက္ ဗမာတခ်ိဳ႕ေျပာေနလို႔ တင္ျပရျခင္းပါ။
ရခိုင္ေတြ႕ေၾကာင္း ဗမာေတြ စာေပတတ္ေျမာက္လာတယ္ဆိုတာမေမ႔ပါနဲ႔။
စာေပသူခိုး ဗမာမ်ိဳး ေျပာျပန္ရင္လည္း ေခြးလိုေဟာင္အံုးမယ္
ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ၿမန္မာစာ ျဖစ္ေပၚလာပုံအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ
=======================================
ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ ဟူေသာ ေဆာင္ပါးသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္။ ၿမန္မာစာ မည္သို့ မည္ပုံ ဆက္စပ္ေနသည္ကို သိရွိႏိုင္
ၾကေစရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ၿဖင့္ ဤေဆာင္းပါး ကို ေရးသားရၿခင္းၿဖစ္ပါသည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ၿမန္မာစာ ၿမန္မာစာႏွင့္ ရခိုင္
လူမ်ိဳး ကိုမည္သည့္အခါမွ် ခြဲၿခား၍ ရလိမ့္မည္မဟုတ္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ ၿမန္မာစာကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔က မိမိတို့၏
ကိုယ္ပိုင္စာေပ´´ အေနၿဖင့္ အသိ အမွတ္ၿပဳထားေသာေၾကာင့္ ၿဖစ္၏။
ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၿမန္မာစာဟု သတ္မွတ္ခံထားရေသာ ´အကၡရာစာေပ´´ ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့က မိမိတို႔၏ ´´ရခိုင္စာဟူ၍
သာ သိေနၾကပါသည္။ စာေပကို ေရးသားသည့္အခါ၌ ရခိုင္စကား အေၿပာအသုံးအႏႈန္းၿဖင့္ ေရးသားၿခင္း၊ စာေပအသုံး
အႏႈန္းၿဖင့္ ေရးသားၿခင္းဟူ၍သာ ခြဲၿခားထားသည္။ အကၡရာ စာေပအေနၿဖင့္မူသည္ အကၡရာသည္ စာေပၿဖင့္သာ
ေရသားေနၾကၿခင္း ၿဖစ္ပါသည္။
ယင္းစာ အမ်ိဳးအစားကို ရခိုင္တို႔က ´ရခိုင္စာ´(သို့မဟုတ္) ရကၡ၀ဏ အကၡရာ´ ဟုအမည္ ေပးကာေခၚေ၀ၚသမႈၿပဳေနၾက
သည္ကိုလည္း ေတြၿမင္ႏိုင္ပါသည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူမ်ိဳးေပါင္း´၁၃၅´ မ်ိဳးရွိၾကသည့္အနက္´ ၿမန္မာစာ အေရးအသား
ကို မည္သည့္လူမ်ိဳးတို့က ေရွ့ဦးစြာ စတင္ေရးသားခဲ့ၾကသည္ကို ေလ့လာစူးစမ္းဖို့ အခ်ိန္တန္ၿပီ ဟု စာေရးသူယူဆပါ
သည္။ အကယ္၍ အေၿဖမွန္ ထြက္ရွိခဲ့ပါလွ်င္လည္း အားလုံးသေဘာထားၾကီးစြာၿဖင့္ လက္ခံအတည္ၿပဳေပးၾကဖို႔ ကိုလည္း
အႏူးအညြတ္ ေမတၱာရပ္ခံလိုက္သည္။
ၿမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း၌ကား ေရွ့က ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔တြင္ ´ရခိုင္ စာ´၊ မြန္လူမ်ိဳးတို့ တြင္´မြန္စာ´၊ ၿပဴ(ပ်ဴ) လူမ်ိဳးတို့တြင္
´ၿပဴ(ပ်ဴစာ)´ ဟူ၍ ကိုယ္ပိုင္ စာေပအသီးသီး ရွိခဲ့ၾကသည္အနက္ သည္ေဆာင္းပါးသည္ ´မြန္ႏွင္ ပ်ဴစာ´ကို ေလ့လာ
ဆန္းစစ္မႈ မၿပဳေတာပဲ´ၿမန္မာစာဟု သတ္မွတ္ခံထားရေသာ´ရခိုင္စာ´ကိုသာ ႏွစ္ဖက္ႏႈိင္းယွဥ္၍ ေ၀ဖန္သုံးသပ္တင္
ၿပသြားမည္ၿဖစ္ပါသည္။ ႏွစ္ဖက္ႏႈိင္းယွဥ္ရာ၌ ႏွစ္ဖက္စလုံးမွ ထင္ရွာၿပီးခုိင္မာေသာ သမိုင္းဆိုင္ရာ ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္
အထား တစ္ခုစီကိုသာထုတ္ႏႈတ္၍ ေရးသားတင္ၿပသြားပါမည္။
အေထာက္အထားရွိတိုင္း အက်ယ္တ၀င့္ တင္ၿပဖို့ဆိုသည္မွာ မဂၢဇင္းက စာမ်က္ႏွာေနရာ ေပးႏိုင္သည္ မဟုတ္ပါ။
ရခိုင္ႏွင္ၿမန္မာ ေခတ္ၿပိဳင္မႈကိုရွာၾကည့္ၿခင္း ၿမန္မာစာေပ´ကို ေရးသားေနၾကသည့္´ရခိုင္ လူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာလူမ်ိဳး´´တို့၏
ေခတ္ၿပိဳင္အခ်ိန္ကာလကိုရွာၾကည့္ေသာ္ ဤသို႔ေတြရ၏။
ပုမင္း အင္းေတာင္ေညာင္ရမ္းေနာင္ ကုန္းေဘာင္ခုနစ္ဆက္´´ဟူေသာ သေကၤတ သံေပါက္ကဗ်ာအရ ၿမန္မာလူမ်ိဳးတို့
တြင္ ပုဂံေခတ္၊ ပင္းယေခတ္၊ အင္း၀ေခတ္၊ ေတာင္ငူေခတ္၊ေညာင္ရမ္းေခတ္၊ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ဟူ ၍ေခတ္(၆)ေခတ္
ထြန္းကားခဲ့သည္ကို ေတြရွိရပါသည္။
ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့တြင္လည္း ဒြါရာ၀တီေခတ္၊ ေ၀သာလီေခတ္၊ ဓည၀တီေခတ္(ပ၊ဒု၊တ)ေခတ္၊ေ၀သာ လီေက်ာက္ေလွကား
ေခတ္၊ ေလးၿမိဳေခတ္၊ ေၿမာက္ဦး(ပ၊ဒု၊တ)ေခတ္ဟူ၍ ေခတ္(၆)ေခတ္ ထြန္း ကားခဲ့ သည္ကို ေတြ႔ရွိႏိုင္သည္။ သို့ေသာ္
အခ်ိန္ကာလ ၾကာၿမင့္ပုံၿခင္းေတာ တူႏိုင္မည္မဟုတ္ပါ။ ယင္းတို့အနက္ ၿမန္မာတို႔၏ ပုဂံေခတ္ႏွင့္ ရခိုင္တို့၏ ေလးၿမိဳ
ေခတ္မွာ ေခတ္ၿပိဳင္ၿဖစ္ၾက၏။ ၿမန္မာတို႔ ဘက္ကပုဂံ ၏ထင္ ရွား ေသာ´ရာဇကုမာရ္ ေက်ာက္စာေခၚၿမေစတီ ေက်ာက္
စာ´´ကို ခိုင္မာေသာအေထာက္ အထားအၿဖစ္ တင္ၿပမွာၿဖစ္ၿပီး၊ ရခိုင္တို့ဘက္က စစ္ေတြၿမိဳ႕ ေခါင္းေလာင္း ေက်ာင္း
တိုက္ရွိ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္´ရခိုင္ ဘုရင္မင္းရင္ၿဖဴ´သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ဘုရား၏ ´စမၼခဏ္း ကမၼည္းစာ´ကိုခိုင္မာေသာ
အေထာက္ အထား အေနၿဖင့္ တင္ၿပသြားမွာ ၿဖစ္ပါသည္။
ၿမန္မာတို႔၏ ပုဂံေခတ္..
ၾကာ၊ မိုး၊ အံ၊ ပုဂံ တည္´ဟူေသာေဆာင္ပုဒ္အရ ပ်ဥ္ၿပားမင္း (ေအဒီ-၈၄၆ မွ ၈၇၈)ထိသည္ ယခုလက္ရွိ ပုဂံၿမိဳကို
တည္ခ်ိန္မွာ ေကာဇာ-၂၁၁-ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၉ ခုၿဖစ္၏၊ ပုဂံ ပ်က္ခ်ိန္ကား´ေစာမြန္နစ္မင္း´(ေအဒီ.၁၃၂၅ မွ ၁၃၆၉)
လက္ထက္တြင္ ၿဖစ္ေလ၏။ ပ်ဥ္းၿပားမင္းသည္ ပုဂံၿမိဳကို တည္ေဆာက္ေနသည္ အခ်ိန္တြင္ ပုဂံ၌ ´ေထရ၀ါဒ ဗုဒၵသာ
သနာ´´မေရာက္ရွိေသး၊ အလားတူ´ၿမန္မာစာ´ဟူေသာ စာေပေရးသားမႈ အတတ္ပညာသည္လည္း လုံး၀မရွိေသး
သည္ကို ေတြ႔ရ၏။
ပုဂံၿမိဳ႕၌ ပ်ဥ္ၿပားမင္းလြန္ၿပီးေနာက္ တန္နက္မင္း(ေအဒီ-၈၇၈-၉၀၆)၊ ၄င္းေနာက္ စေလငေခြး မင္း (ေအဒီ ၉၀၆-၉၁၅)
၄င္းေနာက္ သိန္းခိုမင္း (ေအဒီ ၉၁၅-၉၃၁)၊ ၄င္းေနာက္ ေညာင္ဦး ေစာရဟန္းမင္း (ေတာင္သူမင္းၾကီး) (ေအဒီ-၉၃၁-
၉၆၃) ၄င္းေနာက္ကြမ္းေဆာ္ ေၾကာင္ၿဖဴမင္း(ေအဒီ-၉၆၄-၉၈၆) ၄င္းေနာက္ က်ည္စိုးမင္း(ေအဒီ-၉၈၆-၉၉၂) ၄င္းေနာက္
စုကၠေတမင္း (ေအဒီ-၉၉၂-၁၀၁၇) ၄င္းေနာက္ အေနာ္ရထာမင္း(ေအဒီ-၁၀၄၄-၁၀၇၇) လက္ထက္မွ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၵ
သာသနာကို မြန္ရဟန္းေတာ္ ရွင္အရဟံ၏ အကူအညီၿဖင့္ တည္ေဆာက္ခဲ့ရ၏။ ယင္းအခ်ိန္ထိ ´ပုဂံ´၌ ´ၿမန္မာစာ´´
ဟူေသာ အေရး အသားမရွိေသးေခ်။ မြန္လူမ်ိဳးတို႔၏စာေပကိုသာ မြန္ပညာရွင္မ်ာ၏ အကူအညီၿဖင့္ ေရး သားေနၾက
ရေလ၏။ အေနာ္ရထာမင္း လြန္ၿပီးေနာက္ ေစာလူးမင္း (ေအဒီ-၁၀၇၇-၁၀၈၄) ၄င္းေနာက္ က်န္စစ္သားမင္း (ေအဒီ-
၁၀၈၄-၁၁၁၃) လက္ထက္တြင္ ´´ေဇယ်ေခတၱရာ´´အမည္ရွိေသာ သားေတာ္ ´ရာဇကုမာရ္´ သည္ ပုဂံ၌´ၿမေစတီ
ဘုရား´ကိုတည္၏။ ၿမေစတီဘုရား၌ သူ၏ ကုသိုလ္ေတာ္ မွတ္တမ္းကို ´ပါဋိ၊ ၿမန္မာ၊ မြန္ ၊ၿပဴ´ ဟူ၍ ဘာသာေလးမ်ိဳး
ၿဖင့္ ကမၼည္းစာ ေရးထိုးေစခဲ့ပါသည္။
ယင္း ၿမေစတီ ဘုရားေက်ာက္စားကား ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ားအနက္ ´ေရွ့အက်ဆုံး ေက်ာက္ စာ´ၿဖစ္၏။ ၿမေစတီ
ေက်ာက္စာကို သာသနာေတာ္ သကၠရာဇ္ ၁၆၅၇၊ ေကာဇာ-၄၇၅-ခု (ခရစ္ေအဒီ- ၁၁၁၃)တြင္ ေရးထိုးခဲ့ၿခင္း ၿဖစ္
ေၾကာင္းသိရွိရသည္။ ယင္းအခ်ိန္ထိ ပုဂံ၌´ၿပဴလူမ်ိဳး´ တို့ရွိေနေသးသည္ ကိုေတြ႔ရ၏။
ရခိုင္တို႔၏ ေလးၿမိဳ ့ေခတ္
ရခိုင္တို႔၏ေလးၿမိဳ႕ေခတ္သည္ ေအဒီ ၈၁၈ မွ ၁၄၃၀ ထိၾကာၿမင့္ခဲ့သည္ကိုေတြ႔ရွိရ၏။ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ဆိုသည္မွာ အဥၥန
နဒီၿမစ္၏ ၀ဲယာ၌ ပဥၥာၿမိဳ႕ ပုရိန္ၿမိဳ႕ ေနရဥၥ၇ာ ေတာင္ငူၿမိဳ႕ေလာင္းၾကက္ ၿမိဳ႕ ဟူ၍ ၿမိဳ႕ေလးၿမိဳ႕ တည္ရွိခဲ့သည္ကို
အေၾကာင္းၿပဳ၍ ´ေလးၿမိဳေခတ္´ ဟုေခၚတြင္ခဲ့ၿခင္းၿဖစ္သည္။ ၿမန္မာတို႔၏ ပ်ဥ္ၿပားမင္းသည္ ယခုလက္ရွိ ´ပုဂံၿမိဳ႕´ ကို
မတည္ ေဆာက္ရေသးမီ(၃၁)ႏွစ္အလိုက ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ရခိုင္ဘုရင္ ´ေခတၱသင္မင္း´ သည္ ပဥၥာၿမိဳ႕´ ကိုသာသနာ
၁၃၆၂ ခု၊ ေကာဇာ ၁၈၀-ခု၊ (ေအဒီ-၁၈၁) တြင္ တည္ေဆာက္ထားၿပီးၿဖစ္ေနပါသည္။
ရခိုင္တို႔၏ေလးၿမိဳေခတ္´ေခတၱသင္မင္း´ လက္ထက္တြင္ ေထရ၀ါဗုဒၵသာသနာထြန္းကားေနမႈ ကို မဆိုထား ဘိ၊
ေလးၿမိဳေခတ္၏ အထက္ကေ၀သာလီေက်ာက္ေလွ ကားေခတ္ (ေအဒီ-၃၂၇-မွ ၈၁၈ထိ) တြင္ လည္းေကာင္း တတိယ
ဓည၀တီေခတ္ (ဘီစီ-၅၆၉ မွ ေအဒီ ၃၂၆ ထိ) တြင္ ၄င္း ေထရ၀ါ ဒဗုဒၵသာသနာႏွင့္အတူစာေပယဥ္ေက်းမႈ အႏုပညာ
မ်ား ထြန္းကားလွ်က္ရွိေနၿပီၿဖစ္ေၾကာင္း ယုံမွားသံသယမရွိ ခိုင္မာေသာ အေထာက္အထားမ်ားက သက္ေသၿပဳ
လွ်က္ရွိေနၾကၿပီၿဖစ္ပါသည္။
ယင္းတုိအနက္ ေလးၿမိဳ့ေခတ္ (ေအဒီ-၈၁၈-မွ ၁၄၃၀ထိ) ပဥၥာၿမိဳတည္´ေခတၱသင္မင္း´မွ(၃)ဆက္ေၿမာက္´ဘုရင္မင္း
ရင္ၿဖဴ´ လက္ထက္ (ေအဒီ-၈၄၃ မွ ၈၇၃ ထိ) ေအဒီ ၈၄၇တြင္ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ဗုဒၵဆင္းတုေတာ္(ဥာဏ္ေတာ္
အၿမင့္ ၁ေပ ၂.၃ လက္မ၊ ယခုအခါ စစ္ေတြၿမိဳ၊ ေခါင္းေလာင္းေက်ာင္းတိုက္တြင္ ကိန္း၀ပ္လွ်က္ရွိသည္၊။) ၏´စမၼခဏ္း
ကမၼညာ္းစာ´ ကို သာ ရခိုင္စာေပဘက္က ခိုင္မာေသာ အေထာက္အထား တစ္ခုအေနၿဖင့္ တင္ၿပသြားမည္ၿဖစ္ပါသည္။
ဘုရားဆင္းတုေတာ္ စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ
အဆိုပါဘုရား၏ စမၼခဏ္စာမွာ ယခုေခတ္´ၿမန္မာစာ´ဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ´ရခိုင္စာ´ အေရး အသားၿဖင့္
ေရးထိုးမွတ္တမ္းတင္ထားသည္ကို ေအာက္ပါအတိုင္းေတြရွိရသည္၊´သကၠရာဇ္ ၉၊ကဆုန္လဆန္း ၆ရက္၊ တနလၤာ
၅ နာရီေက်ာ္ေသာ..ေရာက္…ၾကီးသြန္းအဲသည္။ ငမၤရၤၿဖဴေကာင္းမႈဘုရား ပဥၥေလာစာၿပီးၿပည့္စုံသည္၊ ဘုရားၿပဳေသွာ၀္
အက်ိဳး၀္အားၿဖင့္ ဘုရားမခြ်တ္ၿဖစ္ေစေသွာ…..။ ဟူ၍ ေရးထိုးထားပါသည္။
အထက္ေဖၚၿပပါဘုရား၏´စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ´ကိုၿပည့္စုံေအာင္ၿဖည့္စြက္ဖတ္ရႈေသာ္ ေအာက္ပါအတိုင္းၿဖစ္ ပါသည္။
သကၠရာဇ္ ၂၀၉၊ ကဆုန္လဆန္း ၆ရက္၊ တနလၤလာေန႔ ၅ နာရီေက်ာ္ေသာ (အခ်ိန္) ေရာက္(ေသာ အခါ) ေၾကးသြန္း
အပ္သည္။ ငါမင္းရင္ၿဖဴေကာင္းမႈ ဘုရားကို ပဥၥေလာဟာၿဖင့္(သြန္းလုပ္)ၿပီးၿပည့္စုံသည္။ ဘုရားၿပဳေသာအက်ိဳးအားၿဖင့္
ဘုရားမခြ်တ္ၿဖစ္ေစေသာ္´ဟူ၍ၿဖစ္ပါသည္။ ေလးၿမိဳေခတ္ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းရင္ၿဖဴသည္ အထက္ေဖၚၿပပါ ဘုရား၏
´စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ´ ကို ရကၡ၀ဏအကၡရာ-ရခိုင္စာ´ၿဖင့္ေရးထိုးခဲ့ေသာႏွစ္မွာ ေကာဇာ ၂၀၉ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၇ ၿဖစ္
ရာ ၿမန္မာတို႔ယခုလက္ရွိ ပုဂံၿမိဳ႕ကို မတည္ေဆာက္ရေသးမီ (၂) ႏွစ္အလိုက ၿဖစ္ပါသည္။ သို႔ၿဖစ္၍´ရာဇကာမာရ္
ေက်ာက္စာေခၚ ၿမေစတီေက်ာက္စာ´ သည္ ယင္းအခ်ိန္၌ ရွိဖို႔မဆိုထားႏွင့္ ´ပုဂံၿမိဳ႕ ပင္မရွိေသးေသာေၾကာင့္ ´ၿမန္မာ
စာေပ´ အေရးအသားမွာလည္း ၿမန္မာတို႔အေနၿဖင့္´အိမ္မက္ေတာင္မက္ဖို႔´မလြယ္ကူေသးေခ်။
ကို သိရွိေအာင္မနည္း ၾကိဳးစားၾကရမည္ဟုထင္ပါသည္။
အဓိပါယ္ကို-၁၁၁၃ ခုတြင္ ေရးထိုးခဲ့ေသာၿမန္မာတို႔၏ ေရွ့အက်ဆုံးၿဖစ္သည့္ ၿမေစတီေက်ာက္စာ ထက္ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္
ေအဒီ-၈၄၇ ခုတြင္ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းရင္ၿဖဴ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ေကာင္း မႈေတာ္ဘုရား၏ စမၼခဏ္ကဗၼည္းစာက
ႏွစ္ေပါင္း(၂၆၆) ႏွစ္ေစာ၍ ေရွ့က်ေနေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။
ထို႔ေၾကာင့္´ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၿမန္မာစာအေရးအသားကိုမည္သည့္လူမ်ိဳးတို့က ေရွ့ဦးစြာစတင္ေရး သားခဲ့ၾကပါသနည္း?
ဟူေသာ အေမးၿဖစ္ေပၚခဲ့လွ်င္ ဤေဆာင္းပါးစာတမ္းက အထိုက္အေလွ်ာက္ အေၿဖေပးႏိုင္လိမ့္ မည္ ဟုယူဆပါသည္။
နိဂုံးခ်ဴပ္အေနၿဖင့္ ဆိုရေသာ္
´ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ´ မွာ မည္သည့္အခါမွ် ခြဲၿခား၍ ရလိမ့္မည္မဟုတ္။ စကားေၿပာဟန္ေရးနည္းႏွင့္စာ အသုံးေရး
နည္းသာ ၿခားနားခ်က္ရွိေနသည္။ စာေပအကၡရာမွာ အတူတူပင္ တည္း။ သို႕ၿဖစ္၍ ယေန႔ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ´ၿမန္မာစာ´
ဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ ´ရခိုင္စာ´ ကို ရခိုင္ လူမ်ိဳးတို့က မိမိတို႔၏ ´ကိုယ္ပိုင္စာေပ´ၿဖစ္ေၾကာင္းအၾကြင္းမဲ့ခံယူထား
ၾကသည္ကို သုေတသနၿပဳ ကာ ေရးသားတင္ၿပလိုက္ရေပသည္။
´ရခိုင္စာေပ´အၿဖစ္ မွန္ေပၚေပါက္ပါေစ…. ဒြါရာ၀တီ အသွ်င္ကုသလ
(ကိုးကားေသာက်မ္းမ်ား)
၁။ ၿမေစတီေက်ာက္စာ။။လွသမိန္
၂။ ပုဂံေခတ္ႏိုင္ငံေရးသမိုင္း။။ ေဒါက္တာ သန္းထြန္း
၃။ တစ္ေန့တစ္လံ ပုဂံဘယ္ေၿပးမလဲ။။ ေဒါက္တာ သန္းထြန္း
၄။ ေက်ာင္းသုံးၿမန္မာ ရာဇ၀င္။။ ဦးဘသန္း
၅။ မင္းရင္ၿဖဴ ေကာင္းမႈေတာ္ဘုရားစမၼခဏ္ ကမၼည္းစာ
၆။ သာသနာလကၤာရစာတမ္း။ (မူေဟာင္း) မဟာဓမၼသၾကၤ
၇။ ေရြဘိုနိဒါန္း။ဇယသခ္ယာ
၈။ဒြါရာ၀တီ-အသွ်င္ကုသလမွတ္စု တို႔ကိုမွီျငိမ္း၍ ကူးယူေဖာ္ျပထားပါသည္။
အသ်ွင္ရကၡိတ၀ံသ ( ျမီပုံ )
အားလံုးသူကို သိေစခ်င္လို႔ မွ်ေ၀ေပး လိုက္ပါသည္။
ရခိုင္ေတြ႕ေၾကာင္း ဗမာေတြ စာေပတတ္ေျမာက္လာတယ္ဆိုတာမေမ႔ပါနဲ႔။
ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ၿမန္မာစာ ျဖစ္ေပၚလာပုံအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ
=======================================
ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ ဟူေသာ ေဆာင္ပါးသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္။ ၿမန္မာစာ မည္သို့ မည္ပုံ ဆက္စပ္ေနသည္ကို သိရွိႏိုင္
ၾကေစရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ၿဖင့္ ဤေဆာင္းပါး ကို ေရးသားရၿခင္းၿဖစ္ပါသည္။ ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ ၿမန္မာစာ ၿမန္မာစာႏွင့္ ရခိုင္
လူမ်ိဳး ကိုမည္သည့္အခါမွ် ခြဲၿခား၍ ရလိမ့္မည္မဟုတ္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ ၿမန္မာစာကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔က မိမိတို့၏
ကိုယ္ပိုင္စာေပ´´ အေနၿဖင့္ အသိ အမွတ္ၿပဳထားေသာေၾကာင့္ ၿဖစ္၏။
ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၿမန္မာစာဟု သတ္မွတ္ခံထားရေသာ ´အကၡရာစာေပ´´ ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့က မိမိတို႔၏ ´´ရခိုင္စာဟူ၍
သာ သိေနၾကပါသည္။ စာေပကို ေရးသားသည့္အခါ၌ ရခိုင္စကား အေၿပာအသုံးအႏႈန္းၿဖင့္ ေရးသားၿခင္း၊ စာေပအသုံး
အႏႈန္းၿဖင့္ ေရးသားၿခင္းဟူ၍သာ ခြဲၿခားထားသည္။ အကၡရာ စာေပအေနၿဖင့္မူသည္ အကၡရာသည္ စာေပၿဖင့္သာ
ေရသားေနၾကၿခင္း ၿဖစ္ပါသည္။
ယင္းစာ အမ်ိဳးအစားကို ရခိုင္တို႔က ´ရခိုင္စာ´(သို့မဟုတ္) ရကၡ၀ဏ အကၡရာ´ ဟုအမည္ ေပးကာေခၚေ၀ၚသမႈၿပဳေနၾက
သည္ကိုလည္း ေတြၿမင္ႏိုင္ပါသည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူမ်ိဳးေပါင္း´၁၃၅´ မ်ိဳးရွိၾကသည့္အနက္´ ၿမန္မာစာ အေရးအသား
ကို မည္သည့္လူမ်ိဳးတို့က ေရွ့ဦးစြာ စတင္ေရးသားခဲ့ၾကသည္ကို ေလ့လာစူးစမ္းဖို့ အခ်ိန္တန္ၿပီ ဟု စာေရးသူယူဆပါ
သည္။ အကယ္၍ အေၿဖမွန္ ထြက္ရွိခဲ့ပါလွ်င္လည္း အားလုံးသေဘာထားၾကီးစြာၿဖင့္ လက္ခံအတည္ၿပဳေပးၾကဖို႔ ကိုလည္း
အႏူးအညြတ္ ေမတၱာရပ္ခံလိုက္သည္။
ၿမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း၌ကား ေရွ့က ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔တြင္ ´ရခိုင္ စာ´၊ မြန္လူမ်ိဳးတို့ တြင္´မြန္စာ´၊ ၿပဴ(ပ်ဴ) လူမ်ိဳးတို့တြင္
´ၿပဴ(ပ်ဴစာ)´ ဟူ၍ ကိုယ္ပိုင္ စာေပအသီးသီး ရွိခဲ့ၾကသည္အနက္ သည္ေဆာင္းပါးသည္ ´မြန္ႏွင္ ပ်ဴစာ´ကို ေလ့လာ
ဆန္းစစ္မႈ မၿပဳေတာပဲ´ၿမန္မာစာဟု သတ္မွတ္ခံထားရေသာ´ရခိုင္စာ´ကိုသာ ႏွစ္ဖက္ႏႈိင္းယွဥ္၍ ေ၀ဖန္သုံးသပ္တင္
ၿပသြားမည္ၿဖစ္ပါသည္။ ႏွစ္ဖက္ႏႈိင္းယွဥ္ရာ၌ ႏွစ္ဖက္စလုံးမွ ထင္ရွာၿပီးခုိင္မာေသာ သမိုင္းဆိုင္ရာ ေခတ္ၿပိဳင္အေထာက္
အထား တစ္ခုစီကိုသာထုတ္ႏႈတ္၍ ေရးသားတင္ၿပသြားပါမည္။
အေထာက္အထားရွိတိုင္း အက်ယ္တ၀င့္ တင္ၿပဖို့ဆိုသည္မွာ မဂၢဇင္းက စာမ်က္ႏွာေနရာ ေပးႏိုင္သည္ မဟုတ္ပါ။
ရခိုင္ႏွင္ၿမန္မာ ေခတ္ၿပိဳင္မႈကိုရွာၾကည့္ၿခင္း ၿမန္မာစာေပ´ကို ေရးသားေနၾကသည့္´ရခိုင္ လူမ်ိဳးႏွင့္ ျမန္မာလူမ်ိဳး´´တို့၏
ေခတ္ၿပိဳင္အခ်ိန္ကာလကိုရွာၾကည့္ေသာ္ ဤသို႔ေတြရ၏။
ပုမင္း အင္းေတာင္ေညာင္ရမ္းေနာင္ ကုန္းေဘာင္ခုနစ္ဆက္´´ဟူေသာ သေကၤတ သံေပါက္ကဗ်ာအရ ၿမန္မာလူမ်ိဳးတို့
တြင္ ပုဂံေခတ္၊ ပင္းယေခတ္၊ အင္း၀ေခတ္၊ ေတာင္ငူေခတ္၊ေညာင္ရမ္းေခတ္၊ ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ဟူ ၍ေခတ္(၆)ေခတ္
ထြန္းကားခဲ့သည္ကို ေတြရွိရပါသည္။
ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့တြင္လည္း ဒြါရာ၀တီေခတ္၊ ေ၀သာလီေခတ္၊ ဓည၀တီေခတ္(ပ၊ဒု၊တ)ေခတ္၊ေ၀သာ လီေက်ာက္ေလွကား
ေခတ္၊ ေလးၿမိဳေခတ္၊ ေၿမာက္ဦး(ပ၊ဒု၊တ)ေခတ္ဟူ၍ ေခတ္(၆)ေခတ္ ထြန္း ကားခဲ့ သည္ကို ေတြ႔ရွိႏိုင္သည္။ သို့ေသာ္
အခ်ိန္ကာလ ၾကာၿမင့္ပုံၿခင္းေတာ တူႏိုင္မည္မဟုတ္ပါ။ ယင္းတို့အနက္ ၿမန္မာတို႔၏ ပုဂံေခတ္ႏွင့္ ရခိုင္တို့၏ ေလးၿမိဳ
ေခတ္မွာ ေခတ္ၿပိဳင္ၿဖစ္ၾက၏။ ၿမန္မာတို႔ ဘက္ကပုဂံ ၏ထင္ ရွား ေသာ´ရာဇကုမာရ္ ေက်ာက္စာေခၚၿမေစတီ ေက်ာက္
စာ´´ကို ခိုင္မာေသာအေထာက္ အထားအၿဖစ္ တင္ၿပမွာၿဖစ္ၿပီး၊ ရခိုင္တို့ဘက္က စစ္ေတြၿမိဳ႕ ေခါင္းေလာင္း ေက်ာင္း
တိုက္ရွိ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္´ရခိုင္ ဘုရင္မင္းရင္ၿဖဴ´သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ဘုရား၏ ´စမၼခဏ္း ကမၼည္းစာ´ကိုခိုင္မာေသာ
အေထာက္ အထား အေနၿဖင့္ တင္ၿပသြားမွာ ၿဖစ္ပါသည္။
ၿမန္မာတို႔၏ ပုဂံေခတ္..
ၾကာ၊ မိုး၊ အံ၊ ပုဂံ တည္´ဟူေသာေဆာင္ပုဒ္အရ ပ်ဥ္ၿပားမင္း (ေအဒီ-၈၄၆ မွ ၈၇၈)ထိသည္ ယခုလက္ရွိ ပုဂံၿမိဳကို
တည္ခ်ိန္မွာ ေကာဇာ-၂၁၁-ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၉ ခုၿဖစ္၏၊ ပုဂံ ပ်က္ခ်ိန္ကား´ေစာမြန္နစ္မင္း´(ေအဒီ.၁၃၂၅ မွ ၁၃၆၉)
လက္ထက္တြင္ ၿဖစ္ေလ၏။ ပ်ဥ္းၿပားမင္းသည္ ပုဂံၿမိဳကို တည္ေဆာက္ေနသည္ အခ်ိန္တြင္ ပုဂံ၌ ´ေထရ၀ါဒ ဗုဒၵသာ
သနာ´´မေရာက္ရွိေသး၊ အလားတူ´ၿမန္မာစာ´ဟူေသာ စာေပေရးသားမႈ အတတ္ပညာသည္လည္း လုံး၀မရွိေသး
သည္ကို ေတြ႔ရ၏။
ပုဂံၿမိဳ႕၌ ပ်ဥ္ၿပားမင္းလြန္ၿပီးေနာက္ တန္နက္မင္း(ေအဒီ-၈၇၈-၉၀၆)၊ ၄င္းေနာက္ စေလငေခြး မင္း (ေအဒီ ၉၀၆-၉၁၅)
၄င္းေနာက္ သိန္းခိုမင္း (ေအဒီ ၉၁၅-၉၃၁)၊ ၄င္းေနာက္ ေညာင္ဦး ေစာရဟန္းမင္း (ေတာင္သူမင္းၾကီး) (ေအဒီ-၉၃၁-
၉၆၃) ၄င္းေနာက္ကြမ္းေဆာ္ ေၾကာင္ၿဖဴမင္း(ေအဒီ-၉၆၄-၉၈၆) ၄င္းေနာက္ က်ည္စိုးမင္း(ေအဒီ-၉၈၆-၉၉၂) ၄င္းေနာက္
စုကၠေတမင္း (ေအဒီ-၉၉၂-၁၀၁၇) ၄င္းေနာက္ အေနာ္ရထာမင္း(ေအဒီ-၁၀၄၄-၁၀၇၇) လက္ထက္မွ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၵ
သာသနာကို မြန္ရဟန္းေတာ္ ရွင္အရဟံ၏ အကူအညီၿဖင့္ တည္ေဆာက္ခဲ့ရ၏။ ယင္းအခ်ိန္ထိ ´ပုဂံ´၌ ´ၿမန္မာစာ´´
ဟူေသာ အေရး အသားမရွိေသးေခ်။ မြန္လူမ်ိဳးတို႔၏စာေပကိုသာ မြန္ပညာရွင္မ်ာ၏ အကူအညီၿဖင့္ ေရး သားေနၾက
ရေလ၏။ အေနာ္ရထာမင္း လြန္ၿပီးေနာက္ ေစာလူးမင္း (ေအဒီ-၁၀၇၇-၁၀၈၄) ၄င္းေနာက္ က်န္စစ္သားမင္း (ေအဒီ-
၁၀၈၄-၁၁၁၃) လက္ထက္တြင္ ´´ေဇယ်ေခတၱရာ´´အမည္ရွိေသာ သားေတာ္ ´ရာဇကုမာရ္´ သည္ ပုဂံ၌´ၿမေစတီ
ဘုရား´ကိုတည္၏။ ၿမေစတီဘုရား၌ သူ၏ ကုသိုလ္ေတာ္ မွတ္တမ္းကို ´ပါဋိ၊ ၿမန္မာ၊ မြန္ ၊ၿပဴ´ ဟူ၍ ဘာသာေလးမ်ိဳး
ၿဖင့္ ကမၼည္းစာ ေရးထိုးေစခဲ့ပါသည္။
ယင္း ၿမေစတီ ဘုရားေက်ာက္စားကား ပုဂံေခတ္ ေက်ာက္စာမ်ားအနက္ ´ေရွ့အက်ဆုံး ေက်ာက္ စာ´ၿဖစ္၏။ ၿမေစတီ
ေက်ာက္စာကို သာသနာေတာ္ သကၠရာဇ္ ၁၆၅၇၊ ေကာဇာ-၄၇၅-ခု (ခရစ္ေအဒီ- ၁၁၁၃)တြင္ ေရးထိုးခဲ့ၿခင္း ၿဖစ္
ေၾကာင္းသိရွိရသည္။ ယင္းအခ်ိန္ထိ ပုဂံ၌´ၿပဴလူမ်ိဳး´ တို့ရွိေနေသးသည္ ကိုေတြ႔ရ၏။
ရခိုင္တို႔၏ ေလးၿမိဳ ့ေခတ္
ရခိုင္တို႔၏ေလးၿမိဳ႕ေခတ္သည္ ေအဒီ ၈၁၈ မွ ၁၄၃၀ ထိၾကာၿမင့္ခဲ့သည္ကိုေတြ႔ရွိရ၏။ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ဆိုသည္မွာ အဥၥန
နဒီၿမစ္၏ ၀ဲယာ၌ ပဥၥာၿမိဳ႕ ပုရိန္ၿမိဳ႕ ေနရဥၥ၇ာ ေတာင္ငူၿမိဳ႕ေလာင္းၾကက္ ၿမိဳ႕ ဟူ၍ ၿမိဳ႕ေလးၿမိဳ႕ တည္ရွိခဲ့သည္ကို
အေၾကာင္းၿပဳ၍ ´ေလးၿမိဳေခတ္´ ဟုေခၚတြင္ခဲ့ၿခင္းၿဖစ္သည္။ ၿမန္မာတို႔၏ ပ်ဥ္ၿပားမင္းသည္ ယခုလက္ရွိ ´ပုဂံၿမိဳ႕´ ကို
မတည္ ေဆာက္ရေသးမီ(၃၁)ႏွစ္အလိုက ေလးၿမိဳ႕ေခတ္ ရခိုင္ဘုရင္ ´ေခတၱသင္မင္း´ သည္ ပဥၥာၿမိဳ႕´ ကိုသာသနာ
၁၃၆၂ ခု၊ ေကာဇာ ၁၈၀-ခု၊ (ေအဒီ-၁၈၁) တြင္ တည္ေဆာက္ထားၿပီးၿဖစ္ေနပါသည္။
ရခိုင္တို႔၏ေလးၿမိဳေခတ္´ေခတၱသင္မင္း´ လက္ထက္တြင္ ေထရ၀ါဗုဒၵသာသနာထြန္းကားေနမႈ ကို မဆိုထား ဘိ၊
ေလးၿမိဳေခတ္၏ အထက္ကေ၀သာလီေက်ာက္ေလွ ကားေခတ္ (ေအဒီ-၃၂၇-မွ ၈၁၈ထိ) တြင္ လည္းေကာင္း တတိယ
ဓည၀တီေခတ္ (ဘီစီ-၅၆၉ မွ ေအဒီ ၃၂၆ ထိ) တြင္ ၄င္း ေထရ၀ါ ဒဗုဒၵသာသနာႏွင့္အတူစာေပယဥ္ေက်းမႈ အႏုပညာ
မ်ား ထြန္းကားလွ်က္ရွိေနၿပီၿဖစ္ေၾကာင္း ယုံမွားသံသယမရွိ ခိုင္မာေသာ အေထာက္အထားမ်ားက သက္ေသၿပဳ
လွ်က္ရွိေနၾကၿပီၿဖစ္ပါသည္။
ယင္းတုိအနက္ ေလးၿမိဳ့ေခတ္ (ေအဒီ-၈၁၈-မွ ၁၄၃၀ထိ) ပဥၥာၿမိဳတည္´ေခတၱသင္မင္း´မွ(၃)ဆက္ေၿမာက္´ဘုရင္မင္း
ရင္ၿဖဴ´ လက္ထက္ (ေအဒီ-၈၄၃ မွ ၈၇၃ ထိ) ေအဒီ ၈၄၇တြင္ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ဗုဒၵဆင္းတုေတာ္(ဥာဏ္ေတာ္
အၿမင့္ ၁ေပ ၂.၃ လက္မ၊ ယခုအခါ စစ္ေတြၿမိဳ၊ ေခါင္းေလာင္းေက်ာင္းတိုက္တြင္ ကိန္း၀ပ္လွ်က္ရွိသည္၊။) ၏´စမၼခဏ္း
ကမၼညာ္းစာ´ ကို သာ ရခိုင္စာေပဘက္က ခိုင္မာေသာ အေထာက္အထား တစ္ခုအေနၿဖင့္ တင္ၿပသြားမည္ၿဖစ္ပါသည္။
ဘုရားဆင္းတုေတာ္ စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ
အဆိုပါဘုရား၏ စမၼခဏ္စာမွာ ယခုေခတ္´ၿမန္မာစာ´ဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ´ရခိုင္စာ´ အေရး အသားၿဖင့္
ေရးထိုးမွတ္တမ္းတင္ထားသည္ကို ေအာက္ပါအတိုင္းေတြရွိရသည္၊´သကၠရာဇ္ ၉၊ကဆုန္လဆန္း ၆ရက္၊ တနလၤာ
၅ နာရီေက်ာ္ေသာ..ေရာက္…ၾကီးသြန္းအဲသည္။ ငမၤရၤၿဖဴေကာင္းမႈဘုရား ပဥၥေလာစာၿပီးၿပည့္စုံသည္၊ ဘုရားၿပဳေသွာ၀္
အက်ိဳး၀္အားၿဖင့္ ဘုရားမခြ်တ္ၿဖစ္ေစေသွာ…..။ ဟူ၍ ေရးထိုးထားပါသည္။
အထက္ေဖၚၿပပါဘုရား၏´စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ´ကိုၿပည့္စုံေအာင္ၿဖည့္စြက္ဖတ္ရႈေသာ္ ေအာက္ပါအတိုင္းၿဖစ္ ပါသည္။
သကၠရာဇ္ ၂၀၉၊ ကဆုန္လဆန္း ၆ရက္၊ တနလၤလာေန႔ ၅ နာရီေက်ာ္ေသာ (အခ်ိန္) ေရာက္(ေသာ အခါ) ေၾကးသြန္း
အပ္သည္။ ငါမင္းရင္ၿဖဴေကာင္းမႈ ဘုရားကို ပဥၥေလာဟာၿဖင့္(သြန္းလုပ္)ၿပီးၿပည့္စုံသည္။ ဘုရားၿပဳေသာအက်ိဳးအားၿဖင့္
ဘုရားမခြ်တ္ၿဖစ္ေစေသာ္´ဟူ၍ၿဖစ္ပါသည္။ ေလးၿမိဳေခတ္ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းရင္ၿဖဴသည္ အထက္ေဖၚၿပပါ ဘုရား၏
´စမၼခဏ္ကမၼည္းစာ´ ကို ရကၡ၀ဏအကၡရာ-ရခိုင္စာ´ၿဖင့္ေရးထိုးခဲ့ေသာႏွစ္မွာ ေကာဇာ ၂၀၉ခု၊ ခရစ္ေအဒီ ၈၄၇ ၿဖစ္
ရာ ၿမန္မာတို႔ယခုလက္ရွိ ပုဂံၿမိဳ႕ကို မတည္ေဆာက္ရေသးမီ (၂) ႏွစ္အလိုက ၿဖစ္ပါသည္။ သို႔ၿဖစ္၍´ရာဇကာမာရ္
ေက်ာက္စာေခၚ ၿမေစတီေက်ာက္စာ´ သည္ ယင္းအခ်ိန္၌ ရွိဖို႔မဆိုထားႏွင့္ ´ပုဂံၿမိဳ႕ ပင္မရွိေသးေသာေၾကာင့္ ´ၿမန္မာ
စာေပ´ အေရးအသားမွာလည္း ၿမန္မာတို႔အေနၿဖင့္´အိမ္မက္ေတာင္မက္ဖို႔´မလြယ္ကူေသးေခ်။
ၿမန္မာသမိုင္းဆရာမ်ားက ၿမန္မာသည္´ၿပဴလူမ်ိဳး´ ကဆင္းသက္လာသူမ်ားဟုခံယူထားၾက၏။ ယင္းသို့ ဆိုလွ်င္ အဘယ္
ေၾကာင့္ၿမန္မာတို့သည္ ´ၿပဴစာ´ကိုိ မိခင္စာေပအၿဖစ္ ရပ္တည္ေအာင္ မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ၾကခဲ့ပါသနည္း? ဟုေမးစရာရွိေန
ပါသည္။ယခုအခါ ၿပဴလူမ်ိဳးႏွင့္ၿပဴစာေပမွာ ၿမန္မာေၿမမ်က္ႏွာေပၚက လုံး၀ဆိတ္ သုဥ္းေပ်ာက္ကြယ္သြားၾကၿပီၿဖစ္၏။
အခ်ိဴသမိုင္းဆရာမ်ားက ၿမန္မာစာသည္´မြန္စာ´က ဆင္း သက္ လာေသာ စာဟုၾကံဆၾကၿပန္၏။ ထို႔သို႔ဆိုလွ်င္ လည္း
အဘယ္ေၾကာင့္ၿမန္မာတို႔သည္ ´မြန္စာ´ ကိုႏိုင္ ငံသုံးစာေပအၿဖစ္ ရပ္တည္ေအာင္ မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့ၾကပါသနည္း။ ဟု
ေမးစရာေတြအမ်ားၾကီး ရွိေနပါသည္။
အမွန္က ´ၿပဳစာ´ သည္ ၿပဴလူမ်ိဳးတို့ႏွင့္သာ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေနၿပီး ´မြန္စာ´ သည္ လည္း မြန္လူမ်ိဳးတို့ႏွင့္သာ
တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ေနေသာ စာေပၿဖစ္ေၾကာင္းေလ့လာေတြ႔ရွိရေပသည္။ ယေန႔မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ´ၿမန္မာစာ´ ဟု
သတ္မွတ္ခံထားရေသာ ´ရခိုင္စာ´ သည္လည္း ရခိုင္လူမ်ိဳး တို့ႏွင္သာ တိုက္ရိုက္သက္ဆိုင္ခဲ့ၾကသၿဖင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့
သည္ ကိုယ့္စာေပကို ေခတ္ အဆက္ဆက္ တည္တံ့ေအာင္ ထိန္းသိန္းေစာင့္ေရွာက္လာခဲ့ၾက သည္မွာ ေခတ္ တိုင္း
ေခတ္တိုင္းတြင္ ေပၚထြန္းခဲ့ေသာ ´ရခိုင္စာေပအေထာက္အထားမ်ား´ကသက္ေသၿပဳလွ်က္ရွေပေတာသည္။
ၿမေစတိေက်ာက္စာ၌ ပါရွိေသာ ´ၿမန္မာစာ´ ကိုၿမန္မာသမိုင္းဆ၇ာမ်ားက ´ပ်ဴစာကဆင္း သက္ လာေသာ စာ´ဟု
ထင္ၿမင္ခ်က္ေပးၾက၏။ အလားတူ အခ်ိဳသမိုင္းဆရာမ်ား က`မြန္စာကဆင္း သက္ လာေသာ စာ´ဟူ၍လည္းထင္ၿမင္
ခ်က္ေပးၾကၿပန္၏။
အမွန္ကယင္း´ၿပဴစာႏွင့္မြန္စာ´ႏွစ္မ်ိဳးစလုံးသည္ပင္လွ်င္ ၿမေစတီေက်ာက္စာ၌ ပါရွိေနၿပီးၿဖစ္ေသာေၾကာင့္၊ ယင္းစာ
ႏွစ္မ်ိဳးက ဆင္းသက္လာေသာစာဟု သတ္မွတ္ေနၾကၿခင္းသည္ လုံး၀ယုတၱိမရွိေခ်။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ စာေပတို့
မည္သည္ အခ်ိန္ကာလတစ္ခုတည္း ၌ ေန့ခ်င္ညခ်င္းေၿပာင္း လြဲရိုး ထုံး စံမရွိေသာေၾကာင့္တည္း.။ ေၿပာင္းလဲဖို့ဆို
သည္မွာလည္း ေခတ္ကာလ အေတာ္ၾကာၿမင့္ေအာင္ ေစာင့္ ဆိုင္းရေပလိမ့္မည္။ ၿမေစတီေက်ာက္စာ (´ၿမန္မာ) သည္
ၿပဴစာႏွင္မြန္စာက ဆင္းသက္လာေသာ စာ မဟုတ္ေၾကာင္းကို ´ၿမေစတီေက်ာက္စာ´ကပင္လွ်င္ အခိုင္လုံဆုံး သက္ေသ
ၿပဳ လ်က္ရွိေနေပေတာ့သည္။
အမွန္က ´ၿမေစတီေက်ာက္စာ´၌ပါရွိေသာ ´ၿမန္မာစာ´သည္ ´ေၿပာင္းလဲလာေသာစာ´ မဟုတ္ ပဲ´ေရာက္ ရွိလာေသာ
စာ´ဟုဆိုမွ သဘာ၀ယုတၱိက်မည္ကို ၿမန္မာပညာရွိတို႔ သိရွိႏိုင္ၾကပါလွ်က္ မသိ ခ်င္ေယာင္ေဆာင္ေန ခဲ့ၾကၿပီး အၿဖစ္မွန္
ကို ေရငုံႏႈတ္ပိတ္ လုပ္ေနခဲ့ၾကသည္ကိုေတြ႕ရ၏။
အေၿဖမွန္ကို သိရွိလိုပါက
ေလးၿမိဳ ့ခတ္၊ပဥၥာၿမိဳ႔(၁၂)ဆက္ေၿမာက္မင္းဘီလူးကို ေအဒီ-၁၀၆၈တြင္´၀ေရာင္းငွက္အသခၤယာ´အမတ္က လုပ္ၾကံ
သၿဖင့္ ကြယ္လြန္သည္။ မင္းဘီလူး၏သားၿဖစ္သူ အိမ္ေရွ့မင္းသား´မင္းရဲဘယ´ သည္ မိဖရား ´ေစာေပါက္ ညို´
ေပါက္ညိူၿမ)ႏွင့္အတူ ရခိုင္ပညာရွိအမတ္အခ်ိဳ့လိုက္ပါလွ်က္ ´ဘူးရြက္မညိႈးလမ္း´ က အေရွ့ ပုဂံၿပည္သို့ထြက္ေၿပးကာ
´အေနာ္ရထာ´ မင္းထံခိုလႈံခဲ့ရသည္။
အဆိုပါ မင္းရဲဘယမိသားစုတို့သည္ ပုဂံၿပည္၌ ႏွစ္ေပါင္း(၃၅) ႏွစ္ခန့္ၾကာၿမင့္ေအာင္ အမႈေတာ္ထမ္းရြက္ကာ ေနထိုင္
ခဲ့ၾကရေသာ သမိုင္းေၾကာင္း ကိုလည္းေကာင္း၊ ပုဂံမင္းအေနာ္ရထာအား ´ရခိုင္ေ၀သာလီ´က´ပဥၥ ကလ်ာဏီ မင္းသမီး´
ကိုဆက္သရာတြင္ ´က်န္စစ္သား´ ကို ရသည္ဟူေသာသမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊ က်န္စစ္သားသည္ ေၿမးေတာ္
အေလာင္းစည္သူကို ပုဂံထီးနန္းကိုေပးအပ္ၿပီး´ေဇယ်ေခ တၱရာ´ အမည္ၿဖင့္ သားေတာ္ရာဇကုမာရ္မင္းသားကို´ဓည၀
တီႏွင့္ ေတာင္စဥ္ခုႏွစ္ခရိုင္´(ၿမန္မာရာဇ၀င္အလို) ကိုစားေစခဲ့ေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကင္း၊ ပုဂံမင္းတို့အထံ၌
ရခိုင္သားမ်ား အမႈေတာ္ထမ္းရြက္ခဲ့ၾကၿပီး အခ်ိဳ႕က ဘုရားအလွဴဒကာ မ်ား အၿဖစ္ခံယူကာၿမန္မာတို့၏ နယ္ေၿမ၌ ရွိေနခဲ့
ၾကသည္ဟူေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊ ၿမန္မာလူမ်ိဳးတို႔ကို ရခိုင္လူမ်ိဳးတို့က ´ေအာက္သား´ဟုနာမည္ေပး
ကာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေခၚေ၀ၚလာခဲ့ၾကသည့္ သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊ ´ရဟႏၵာေထြး(ေခၚ) အသွ်င္ဒိဗစကၡုဳ´
အမည္ရွိေသာ ရခိုင္တို႔ ေ၀သာလီက ရဟႏၱာအသွ်င္သူၿမတ္သည္ ဥပဇၥ်ာယ္ ဆရာ´ မဟိဒၵပါလမေထရ္ၿမတ္´ ၏ ေစ
လြတ္ခ်က္အရ ပင္းယၿမိဳသို႔ ၾကြေရာက္၍ သာသနာၿပဳခဲ့ရေသာ သမိုင္းေၾကာင္းႏွင့္ ပင္းယတစ္စီးရွင္ သီဟသူ၏
မင္းဆရာအၿဖစ္ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္မႈကို ခံယူခဲ့ရေသာ သမိုင္းေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း ခ်န္လွပ္၍ထားၾကမည္ဆိုပါက
အေၿဖမွန္ေပၚေပါက္ႏိုင္ လိမ့္မည္ မဟုတ္ေခ်၊
ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာမ်ား၌ ပါရွိေနေသာ အခ်ိဳ႕စကားလုံးမ်ားသည္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔၏ ေန့စဥ္ သုံး ေ၀ါဟာရ မ်ားၿဖစ္ေန
ေၾကာင္း ေအာက္ပါစကားလုံးမ်ားကို ၾကည့္ၿခင္းအားၿဖင့္ သိရွိႏိုင္ပါသည္။
၁။ ၾကာသပတိယ္နိယ္၊
၂။ သုၾကာ္ိနိယ္၊
၃၊ လွိယ္၊
၄၊ ရိတ္မႈတ္၊
၅။ အတုမဟါေသာ၊
၆၊ ၿခဳပ္မ၊
၈၊ အစ္ကို၊
၉၊အစ္မ၊
၁၀၊ ပန္စင္၊
၁၁၊ ကၿခီသည္၊
၁၂၊ ပညာမဟိယ္ေသာ၊
၁၃၊ အလႈပိယ္လို၀္ေသာ၊
သဃၤတို၀္၊
ဤယ္သူ၊
ပတၱၿမာစာတီ၊
လႈခ၏၊
ၿခီလက္၊
ၿခိယ္ဆယ္ရိယ္၊
လက္ဆိရယ္၊
မပႅဳရေၾကာင္ဆိုဖီလတ္၊
နိယ္ရလိယ္၏၊
အသရိယ္ဟိေသာ၊
ခရိုန္ စေသာ ေ၀ါဟာရမ်ားကို ယေန႔ေခတ္ ၿမန္မာတိုေၿပာဆိုေနၾကေသးလား? ဟုေမးလွ်င္ ေၿပာဖို႔မဆို
ကို သိရွိေအာင္မနည္း ၾကိဳးစားၾကရမည္ဟုထင္ပါသည္။
အဓိပါယ္ကို-၁၁၁၃ ခုတြင္ ေရးထိုးခဲ့ေသာၿမန္မာတို႔၏ ေရွ့အက်ဆုံးၿဖစ္သည့္ ၿမေစတီေက်ာက္စာ ထက္ ေလးၿမိဳ႕ေခတ္
ေအဒီ-၈၄၇ ခုတြင္ ရခိုင္ဘုရင္ မင္းရင္ၿဖဴ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ေကာင္း မႈေတာ္ဘုရား၏ စမၼခဏ္ကဗၼည္းစာက
ႏွစ္ေပါင္း(၂၆၆) ႏွစ္ေစာ၍ ေရွ့က်ေနေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။
ထို႔ေၾကာင့္´ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၿမန္မာစာအေရးအသားကိုမည္သည့္လူမ်ိဳးတို့က ေရွ့ဦးစြာစတင္ေရး သားခဲ့ၾကပါသနည္း?
ဟူေသာ အေမးၿဖစ္ေပၚခဲ့လွ်င္ ဤေဆာင္းပါးစာတမ္းက အထိုက္အေလွ်ာက္ အေၿဖေပးႏိုင္လိမ့္ မည္ ဟုယူဆပါသည္။
နိဂုံးခ်ဴပ္အေနၿဖင့္ ဆိုရေသာ္
´ရခိုင္လူမ်ိဳးႏွင့္ၿမန္မာစာ´ မွာ မည္သည့္အခါမွ် ခြဲၿခား၍ ရလိမ့္မည္မဟုတ္။ စကားေၿပာဟန္ေရးနည္းႏွင့္စာ အသုံးေရး
နည္းသာ ၿခားနားခ်က္ရွိေနသည္။ စာေပအကၡရာမွာ အတူတူပင္ တည္း။ သို႕ၿဖစ္၍ ယေန႔ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ ´ၿမန္မာစာ´
ဟုသတ္မွတ္ခံထားရေသာ ´ရခိုင္စာ´ ကို ရခိုင္ လူမ်ိဳးတို့က မိမိတို႔၏ ´ကိုယ္ပိုင္စာေပ´ၿဖစ္ေၾကာင္းအၾကြင္းမဲ့ခံယူထား
ၾကသည္ကို သုေတသနၿပဳ ကာ ေရးသားတင္ၿပလိုက္ရေပသည္။
´ရခိုင္စာေပ´အၿဖစ္ မွန္ေပၚေပါက္ပါေစ…. ဒြါရာ၀တီ အသွ်င္ကုသလ
(ကိုးကားေသာက်မ္းမ်ား)
၁။ ၿမေစတီေက်ာက္စာ။။လွသမိန္
၂။ ပုဂံေခတ္ႏိုင္ငံေရးသမိုင္း။။ ေဒါက္တာ သန္းထြန္း
၃။ တစ္ေန့တစ္လံ ပုဂံဘယ္ေၿပးမလဲ။။ ေဒါက္တာ သန္းထြန္း
၄။ ေက်ာင္းသုံးၿမန္မာ ရာဇ၀င္။။ ဦးဘသန္း
၅။ မင္းရင္ၿဖဴ ေကာင္းမႈေတာ္ဘုရားစမၼခဏ္ ကမၼည္းစာ
၆။ သာသနာလကၤာရစာတမ္း။ (မူေဟာင္း) မဟာဓမၼသၾကၤ
၇။ ေရြဘိုနိဒါန္း။ဇယသခ္ယာ
၈။ဒြါရာ၀တီ-အသွ်င္ကုသလမွတ္စု တို႔ကိုမွီျငိမ္း၍ ကူးယူေဖာ္ျပထားပါသည္။
အသ်ွင္ရကၡိတ၀ံသ ( ျမီပုံ )
အားလံုးသူကို သိေစခ်င္လို႔ မွ်ေ၀ေပး လိုက္ပါသည္။
Subscribe to:
Comments (Atom)
တိုက်ပွဲသတင်း
စစ်ကော်မရှင် လက်နက်ကြီး ကျရောက်၍ ကျောက်ဖြူမှာ ၃ နှစ်အရွယ် ကလေး ၁ ဦး ဒဏ်ရာရ
၁၃ အောက်တိုဘာ ၂၀၂၅ Lay Wadi Media ကျောက်ဖြူမြို့နယ်မှာ စစ်ကော်မရှင် စစ်သင်္ဘောပေါ်က ပစ်ခတ်လိုက်တဲ့ လက်နက်ကြီး ကျည်ကျရောက်ပေါက်ကွဲ၍ ၃ နှစ...

-
အာရကၡတပ္ေတာ္ AA ကို တိုက္ခိုက္ရန္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ဒုကၡသည္ စခန္းအတြင္းက ARAS - RSO စသည့္ မြတ္ဆလင္ အၾကမ္းဖက္သမားေတြကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အာဏာပိုင္းမ်ား...
-
၂ ဒီဇင္ဘာ ၂၀၂၄ စစ္ေကာင္စီတပ္ႏွင့္ အာရကၡတပ္ေတာ္AA တို႔ ၂၀၂၃ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာ ၁၃ ရက္ေန႔ စတင္တဲ႔ အာရကၡေဒသ တေက်ာ႔ျပန္တိုက္ပဲြအတြင္း ပ်က္စီးခဲ႔ရတဲ...
-
ကရင္နီျပည္ ဖားေဆာင္းသို႔ စစ္ကူလာေသာဖက္ဆစ္ေခြးစစ္ေၾကာင္းအား ၾကားျဖတ္တိုက္ခိုက္ရာ စစ္ေကာင္စီ တပ္ဖဲြ႔ဝင္အမ်ားအျပား မီးေလာင္ေသဆံုး